2024-03-29T09:45:31Z
https://jsr.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=7563
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1394
22
1
بازار به مثابه میدان: تحلیل بوردیویی بازار با تاکید بر بازار سنتی تهران
غلامرضا
جمشیدیها
عبدالحسین
کلانتری
روح الله
نصرتی
هدف مقالهی حاضر تحلیل بازار بهمثابه میدان است. تلاش شده است بااستفاده از نظریهی میدان بوردیو و براساس رویکرد روششناختی ترکیبی و استفاده از تکنیکهایی چون مشاهده، مشاهدهی مشارکتی، مصاحبه و استفاده از اسناد و منابع معتبر به تحلیل بازار سنتی تهران پرداخته شود. براساس یافتههای پژوهش حاضر میتوان گفت که بازار برخاسته از نظم خودانگیخته نیست و کنش بازاریان در بستری از نظم و هماهنگی اتفاق نمیافتد؛ بلکه بازار بهمثابه میدانی است که بازاریان در آن بااتکا بر منابع و سرمایههای مختلف و بهاقتضای خصوصیات عادتوارهای متفاوت به رقابت با یکدیگر میپردازند. همچنین یافتهها نشان میدهد که بازار سنتی تهران در نیم قرن گذشته در سه مرحله شاهد تغییرات ساختاری بوده و بهتبع آن در هر مرحله از تغییر ساختاری، نیروهای درون بازار جابهجا شده و قواعد آن تغییر یافته است.
بازار
میدان
بوردیو
انسانشناسی اقتصادی
جامعهشناسی اقتصادی
2015
08
23
9
34
https://jsr.ut.ac.ir/article_56312_6ab8a56707de36381fd2c0bb0872db8c.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1394
22
1
از حیرت تا مکالمه تاریخ فرهنگی درک ایرانیان از غرب: با تأکید بر «حیرتنامه» و «مکالمه ی سیاح ایرانی با شخص هندی»
جبار
رحمانی
مواجهه با غرب یکی از پیچیده ترین موضوعات و مساله های تاریخ تمدن ایرانی در چند قرن اخیر بوده است. فهم منطق این مواجهه در اقشار مختلف موثر جامعه ایرانی می تواند نقشی کلیدی در فهم تجربه مدرنیته ایرانی داشته باشد. هرچند عموما بر قشر روشنفکران و در موارد محدودی به علما در این مواجهه تاکید شده است، در این مقاله تلاش شده به دو واسطه فرهنگی دیگر در این مواجهه یعنی یک ایلچی و یک روزنامه نگار دورگه ایرانی-هندی تاکید شود. در این راستا به دو متن مکتوب که یکی در قالب سفرنامه است و دیگری در قالب دیالوگ یا مناظره ای خیالی میان فردی ایرانی و شخص هندی بر سر تجربه مدرنیته هندی، رجوع شدهاست. برای اینکار با رویکردی وبری به منطق و تجربه فهم آنها از تمدن غرب پرداخته شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که شرایط ذهنی، آمادگی روحی و تجربه فرهنگی از این دیگری (یعنی غرب و مدرنیته) در بستری از زمینههای تاریخی و جغرافیایی و تمدنی عامل مهمی در نتیجه این مواجهه ایرانیان با مدرنیته بودهاست. علاوه بر این، شرایط زمانی سیر تاریخ فرهنگی مدرنیته و همچنین جفرافیای فرهنگی و تاریخی مدرنتیه (مدرنتیه اروپایی و مدرنیته هندی) نیز هرکدام به نوبه خود بر نتیجه این مواجهه با تمدن غربی موثر بوده است. به عبارت دیگر در فهم تاریخ مدرنیته ایرانی، لازم است مسیرهای جغرافیایی این مواجهه، کنشگران اصلی آن، و همچنین شرایط تاریخی مدرنیته مدنظر قرار بگیرند. تاریخ فرهنگی مدرنیته در ایران مستلزم درکی عمیق و مهمتر از همه درکی پیچیده از این تجربه چند بعدی و چندلایه است.
مدرنیته ایرانی
تاریخ فرهنگی
سفرنامه
حیرتنامه
مکالمه
2015
08
23
35
49
https://jsr.ut.ac.ir/article_56313_7ccea125872450ced951cff378c5145c.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1394
22
1
ارزیابی جامعهشناختی نظریهی «استبداد ایرانی» در تحلیل توسعهی تاریخی ایران
موسی
عنبری
بر دیدگاههای توسعهی تاریخی ایران، رویکرد اقتصاد سیاسی غالب بوده است. این رویکرد عامدانه از حضور فرهنگ و رفتارهای اجتماعی مردمی در فهم تحولات توسعه ممانعت کرده است. اقتصاد سیاسی تقریبا برای کلیهی اشکال تکثر یا تمرکز ثروت، طبقات اجتماعی و مطالبات فرهنگی- سیاسی، تعینی سیاسی (بامحوریت مفهوم قدرت) و تاحدی محیطی قائل است. در میان نظریههای زیرمجموعهی اقتصاد سیاسی، نظریهی استبداد ایرانی از وجاهت دانشگاهی و شهرت مطبوعاتی بیشتری برخوردار است. این نظریه که اشتهار آن بیشتر حاصل تلاشهای همایون کاتوزیان است، در بررسی علل توسعهنیافتگی ایران، فقدان نهاد قرارداد (نبود حقوق و مالکیت) و وجود استبداد (فقدان قانون) را محوری میداند. از جمله ابهامات در نظریهی استبداد این است که درتشریح دلایل استبداد، بیقانونی، فقدان انباشت وحقوق مالکیت در ایران، شرایط اجتماعی و فرهنگی جامعه و بهمعنای دقیقتر سامان حقوقی-هنجاری جامعهی ایرانی را نادیده میگیرد و با طرح مفهوم «استبداد» ایرانی که روی دیگر سکهی قانونگرایی غربی است، در درون خود نوعی الگوبرداری تحولات اقتصادی جامعه غربی را دنبال میکند. همچنین کلگرایی اقتصادی حاکم بر این دیدگاه، باعث شده است که واقعیات توسعه در ایران را بدون تعیین شان فرهنگ دینی و نظام قبیلهای حاکم بر مناطق مختلف کشور تحلیل کند. مقالهی حاضر با نقد مفهوم «استبداد» و دوگانهی «دولت- ملت» در این نظریه، ابعاد نخبهگرایانه و مردمگریز آن را نشان میدهد.
استبداد ایرانی
توسعه نیافتگی
اقتصاد سیاسی
سامان حقوقی-هنجاری
نخبهگرایی
باورهای مردمی
2015
08
23
51
76
https://jsr.ut.ac.ir/article_56314_9d0045be7773b82cd6d55cb854ecba5c.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1394
22
1
گسترش نامکانها و تهدید حیات شهری (مطالعه موردی: کرمانشاه)
سیاوش
قلی پور
علی
کاظمی
این مقاله تلاش میکند فرآیند ظهور نامکانها در کرمانشاه و پیامدهای آن را مورد مطالعه قرار دهد. رویکرد نظری مقاله مبتنی بر آرای مارک اوژه است. ازنظر وی سوپرمدرنیته مولد نامکان است. نامکان جایی است که در آن خاطره، روابط اجتماعیِ پایدار و هویت شکل نمیگیرد. روش مطالعه کیفی است. تکنیک گردآوری دادهها بررسی اسناد و مشاهده است. یافتهها نشان میدهند که شهر کرمانشاه در دههی 40 مکان بوده است؛ اما ظهور سکونتگاههای غیررسمی، جنگ و خصوصی کردن حوزهی عمومی، ازبین رفتن سینماها، زوال محلات قدیمی و جایگزینی بزرگراهها و تقاطعهای غیرهمسطح با خیابانها و میادین، شهر را بدل به نامکانی بزرگ کرده است و حیات شهری در آن کمرنگ شده است. این پدیده برای شهروندان عدم تعلق به مکان، عدم تمایل به مشارکت و خشونت را به ارمغان آورده است. تاکنون فرآیند مکانسازی و احیای حیات شهری، توسط طراحان و برنامهریزان و مردم در آن انجام نگرفته است.
نامکان
سکونتگاههای غیررسمی
خصوصی کردن حوزهی عمومی
تقاطع غیرهمسطح
حیات شهری
کرمانشاه
2015
08
23
77
101
https://jsr.ut.ac.ir/article_56315_7688aded5f4187994c4eeb8be265f201.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1394
22
1
بررسی رابطه ی نوسازی و تکثرگرایی دینی در بین جوانان شهر و روستاهای سنندج
حسین
میرزایی
نافع
باباصفری
در این پژوهش باتوجه به نظریات پیتر برگر در باب تکثرگرایی دینی و نوعشناسی جان هیک در زمینهی سبکهای دینداری (تکثرگرایی، شمولگرایی و انحصارگرایی)، به بررسی رابطهی نوسازی و تکثرگرایی دینی در بین جوانان شهر و روستاهای سنندج پرداخته شد. این پژوهش بهروش پیمایشی در سطح شهر و شش روستای سنندج (سراب قامیش، اجگره ، دویسه، تنگیسر، نیر و محراب) انجام گرفته است. نمونهی آماری شامل583 نفر از جوانان (29-18 سال) شهر و روستا بوده است که بهروش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای انتخاب شدهاند؛ و پرسشنامهها با بهرهگیری از اندیشههای برگر در باب حاملان ثانوی نوسازی طراحی گردیدند. یافتهها نشان میدهد که شمولگرایی رایجترین نوع دینداری در بین پاسخگویان شهر و روستا میباشد و نادرترین نوع دینداری مربوط به انحصارگرایی است. نتایج رگرسیون چندمتغیره نشان میدهد که از مجموع 17 مؤلفهی معرفیشده به برنامهی رگرسیونی، موثرترین عوامل بر تکثرگرایی بهترتیب گرایش جهانی، گرایش استقلالطلبانه، کیفیت زندگی و وضعیت اجتماعی- اقتصادی است.
نوسازی
تکثرگرایی
سبک دینداری
شهر و روستا
2015
08
23
103
129
https://jsr.ut.ac.ir/article_56316_a04eb22ee291f08922dc947b3a2ed633.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1394
22
1
غرور ملی، دموکراسی، اهمیت مذهب و افزایش احساس شادمانی یک دیدگاه جهانی (2009-2005)
محمدامین
قانعی راد
مژگان
خوشنام
قاسم
جعفری
این پژوهش در پی تقسیمبندی کشورهای مختلف براساس ادیان رسمی آنها و سپس بررسی متغیرهای مورد نظر در آنها و تحلیل تفاوتهای موجود میباشد. متغیرهای مورد بررسی، احساس شادمانی، اهمیت به مذهب، غرور ملی و دموکراسی کشورها میباشند و از دادههای پیمایش جهانی ارزشها (2005-2009) که توسط اینگلهارت جمعآوری شده استفاده شده است. در این تحلیل ثانویه، ابتدا میزان احساس شادمانی، اهمیت به مذهب، غرور ملی و دموکراسی در هریک از مناطق تفکیک شده مورد بررسی قرار داده شده و سپس بین آنها رابطهسنجی انجام شده است. نتایج نشان میدهد بالاترین میزان احساس شادمانی مربوط به پروستانهای قاره آمریکا و نیز مسیحیان استرالیا میشود. بالاترین اهمیت به مذهب را مسلمانان شمال آفریقا و شیعیان دارند و در کل مسلمانان با اختلاف بسیار زیادی نسبت به مسیحیان اهمیت بیشتری به مذهبشان میدهند. در تمام مناطق مورد بررسی، غرور ملی میزان نسبت بالایی را دارد و در کل مسلمانان 3 درصد بیشتر از مسیحیان غرور ملی دارند. پروستانهای اروپا بیشتر از مردم سایر مناطق مورد بررسی معتقدند که کشوری با دموکراسی بالا دارند. و مسیحیان آسیا (روسیه) کمترین میزان را به دموکراسی در کشور خود داده اند. همچنین یافتهها نشان میدهند که در تمام مناطق بررسی شده در این پژوهش، رابطه احساس شادمانی با میزان اهمیت به مذهب رابطهای معنادار است. رابطه بین غرور ملی و احساس شادمانی نیز نشان از تاثیر نسبتا بالای غرور ملی بر احساس شادمانی افراد است. در خصوص همبستگی بین دموکراسی و احساس شادمانی، یافتهها نشان میدهد که این رابطه در کشورهای مسیحی نسبت به کشورهای مسلمان قویتر است.
احساس شادمانی
غرور ملی
دموکراسی
اهمیت به مذهب
مسلمانان
مسیحیان
2015
08
23
131
163
https://jsr.ut.ac.ir/article_56317_e97b496dcc924b69c41b07a4a155c96b.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1394
22
1
بررسی جامعهشناختی تأثیرات طب ایرانی - اسلامی بر نظام طب چینی (مطالعهی موردی: تالیف کتاب «هوی هوی یائو فانگ» در چین)
قاسم
زائری
چینگ (راستین)
وانگ
این مقاله به بررسی عوامل جامعهشناختی و روندهای تاریخی دخیل در تاثیرگذاری طب ایرانی-اسلامی بر نظام طب چینی اختصاص دارد. مقاله نشان میدهد که سیاستهای داخلی و خارجی حکومت چین، جنگها، رویهی باجستانی، گسترش زبان فارسی، و تجارت از جمله مهمترین عوامل موثر بر گسترش و پذیرش نظام طب ایرانی-اسلامی در چین بوده است. از حیث تاریخی نیز تشکیل امپراتوری بزرگ مغول (تاسیس امپراتوری یوآن در چین و حکومت نوادگان چنگیز و ایلخانان مغول در ایران) موجب برقرار شدن رویههای نسبتاً واحد و مشترک در دو کشور شد، و امکان تبادل فرهنگی بهخصوص در حوزهی پزشکی بین ایران و چین به اوج خود رسید. مقاله نشان میدهد که نظام طب ایرانی-اسلامی عموماً در سه شکل رواج داروها و نسخههای طبی، تئوریها و فنون درمانی، و تالیف کتب پزشکی، بر نظام طب چینی اثر گذارده است. تالیف کتاب «هوی هوی یائو فانگ» بهعنوان یک دانشنامهی بزرگ طبِ اسلامی که مجموعهی وسیعی از نسخ طبی و داروهای گیاهی ایرانی و اسلامی را دربرمیگیرد، نقطهی عطف اثرگذاری طب ایرانی–اسلامی و نفوذ و پذیرش آن در نظام طب چینی است. این کتاب در اوایل سلسلهی مینگ[1] (1644-1368 م.) توسط جمعی از علما و اطبای مسلمانِ چینی بهزبان چینی تالیف شده، و منابع آن عموماً کتب و نسخ پزشکان مسلمان نظیر ابنسینا و رازی است. بهعلاوه این کتاب براساس نظریهی عناصر اربعه نگاشته شده که اساساً متفاوت و مجزا از نظریهی عناصر پنجگانه در نظام شناختی چینی است. این مقاله با اتکا به جهتگیری نظری جامعهشناسی تطبیقی-تمدنی علم، و براساس مطالعهی اسناد و مدارک تاریخی، بهخصوص منابع چینی نگاشته شده است. [1] 明 / ming
نظام طب ایرانی-اسلامی
امپراتوری مغول
نظام طب چینی
زبان فارسی
چینگرایی مهاجران
هوی هوی یائو فانگ
جامعهشناسی تطبیقی-تمدنی علم
2015
08
23
165
205
https://jsr.ut.ac.ir/article_56318_d25022abfa549353ddcb264c758990d6.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1394
22
1
دیوارنوشتهها: تقابل سیاست و زندگی روزمره
جمال
محمدی
شیدا
ویس بابایی
تلاش اصلی این پژوهش واکاوی ژرفنگرانهی دلالتها و معانی دیوارنوشتهها در فضاهای آکادمیک است؛ فضاهایی که معجونی از فرهنگها، نگرشها، باورها و ایستارهایی خاص در باب جهان پیرامونی را بهنمایش میگذارند؛ فضاهایی چندفرهنگی با تکثر قومی/مذهبی و با تنوع سبکهای زندگی. ایدهی بنیادین این پژوهش آن است که امروزه فضاهای رسمی آکادمیک، که بنابه ماهیتشان میبایست تحت کنترل قواعد رسمی و کنشها و رتوریکِ علممحور باشند، به عرصهی تجلی و رشد کنشها/گفتارهای غیررسمی، روزمرگیِ زایا و خصوصیترین وجوه تعامل کنشگران بدل شدهاند. بههمین دلیل حیات اجتماعی کنشگران این میدان بعضاً واجد ابعادی نامریی و ظریف است که در نامنتظرهترین مکانها خود را نشان میدهد. دیوارنوشتهها یکی از عمدهترین تجلیگاههای ناگفتهها، معناهای طردشده، تناقضها و شکافهای ارتباطی میان کنشگران است. تحلیل این متنهای حکشده بر فضای متجسدِ آکادمی درواقع طریقی است برای واگشایی دلالتها و رمزگان نهفته در تعاملهای ناآشکار کنشگران. برایناساس، این پژوهش در بخش نظری کوشیده است با اتخاذ مفاهیمی حساس/راهگشا از رویکردهای انتقادیِ اجتماعی، دستگاهی مفهومی برای راه بردن به قلمرو این متون مونتاژ کند و با اتکا به این برساخت نظری پرتوی بر سویههای ناخوانا، ناروشن، دلالتمند و رمزآمیز این نوشتهها بیفکند. سپس برای قرائت عمیق و روشمند این نوشتهها، از روش تحلیل تماتیک (موضوعی، مضمونبنیاد) بهره جسته است. میدان مطالعهی پژوهش دانشگاه کردستان بود که از میان شش دانشکدهی این دانشگاه، دو دانشکدهی «علوم انسانی و اجتماعی» و «منابع طبیعی»، بهروش نمونهگیری هدفمند انتخاب شدند. براساس نتایج پژوهش، شش مقولهی عمده (میل به دیگریِ ناهمجنس، پرخاشگری جنسی، جمعهراسی، احساس تنهایی، گرایشهای قومی و اعتراض سیاسی)، سه مقولهی محوری (زندگی عاطفی/جنسی زیر پوست فضای رسمی دانشگاه، ناموفق بودن فرایندهای جامعهپذیری/فرهنگپذیری، و برآوردهنشدن مطالبات قومی/سیاسی) و یک مقولهی هستهای (تقابل سیاست و زندگی روزمره) استنتاج شد. درکل، دیوارنوشتهها حاکی از آناند که قواعد رسمی سیستم نهفقط بهفراخور نیازها و زایندگی و نیروهای حیاتی زندگی اجتماعی عمل نمیکنند، بلکه درست درجهت مهار، محدود کردن و کنترل این زندگی اعمال میشوند. دیوارنوشتهها دلالت بر تقابل سیاست و زندگی روزمره دارند.
احساس تنهایی
جمعهراسی
زندگی روزمره
قواعد رسمی
سیاست
مقاومت
2015
08
23
207
230
https://jsr.ut.ac.ir/article_56319_95a08a8af029c9ad2dea44b4a7b3aa68.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1394
22
1
تابوشکنی، مهمترین راهبرد جذب مخاطب در سینمای ایران
عبداله
بیچرانلو
محمدحسن
یادگاری
در این مقاله، ضمن تبیین اهمیت اقتصاد در محیط نوین رسانهای و رقابت شدید رسانههای گوناگون برای جلب توجه مخاطبان، تابوشکنی مهمترین راهبرد فیلمسازان ایرانی برای جذب مخاطبان به سینمای نسبتا کممخاطب ایران دانسته شده است. در ابتدا ضمن مروری بر 25 فیلم پرفروش سینمای ایران از ابتدای دههی 1370 تا سال 1393، برخی نشانهها و رگههای تابوشکنی در آنها ردیابی شده است. در ادامه نگارندگان رویکردی کیفی را در پیش گرفتهاند: نخست با بهکارگیری روش «تحلیل روایتِ نشانهشناختی»، فیلمها تحلیل شدهاند؛ سپس از دل این تحلیل، مقولات تابوشکنانهی آنها استخراج شده و ازطریق راهبرد تحلیل تماتیک، تحلیل شدهاند. میدان مطالعه کل سینمای ایران از ابتدای دههی 1370 است که از این میان 5 فیلم بهشیوهی نمونهگیری هدفمند انتخاب شدهاند.
فیلم
سینمای ایران
تابو
2015
08
23
231
256
https://jsr.ut.ac.ir/article_56320_d73c335dcfc17acdf9d87603b899bc34.pdf