2024-03-29T15:58:04Z
https://jsr.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=9292
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1397
25
2
علایق زیباییشناختی در فضای شهری: زیباییشناسی مسکن در شهر تهران
ناصر
فکوهی
مریم
حسین یزدی
پژوهش حاضر با توجه بر یافتههای میدانی درصدد مطالعۀ علائق زیباییشناختی در مسکن شهری با توجه به دیدگاه انسانشناسی است. رویکرد پژوهشی مورداستفاده، کیفی است و از طریق دادههای مردمنگاری و تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. دو مجتمع مسکونی واقع در مناطق یک و پانزده تهران -به ترتیب با اسامی قیطریه و پروانه- جامعۀ موردمطالعۀ این پژوهش را تشکیل میدهند. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که گاهی سلیقه ساکنینِ خانه، تحت سیطرۀ معماری و طراحی داخل خانه قرار میگیرد و گاهی ساکنین از طریق روابط انسانی بر آن غلبه مییابند. عواملی همچون اقتصاد، مذهب، پایبندی به سنتهای پیشین، معماری و طراحی داخل خانه، در علایق زیباییشناختی ساکنین تأثیرگذار بوده است. زیباییشناختی ساکنین مجتمع مسکونی در منطقه پانزده بیشتر تحت تأثیر عوامل مذهبی و پایبندی به سنتها و ارزشهای پیشین است و عوامل اقتصادی و طراحی داخلی خانه، زیباییشناسی ساکنین مجتمع مسکونی درمنطقه یک را تحتالشعاع قرار داده است. همچنین ساکنین در منطقۀ پانزده برخلاف ساکنین منطقۀ یک، کمتر تحت تأثیر معماری خانه بودهاند.
زیباییشناسی
انسانشناسی
سلیقه
اشیاء
مجتمع مسکونی
2019
02
20
281
298
https://jsr.ut.ac.ir/article_70356_736d57dbc3005ddc6f04cbe50c120426.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1397
25
2
تعیینکنندههای سن اولین ازدواج در ده کشور منتخب آسیا و اقیانوسیه: یک مرور نظاممند
فریده
خلج ابادی فراهانی
علی
رحیمی
این مطالعه با هدف بررسی تعیینکنندههای سن اولین ازدواج در 10 کشورهای منتخب آسیا و اقیانوسیه (آذربایجان، ایران، تاجیکستان، ژاپن، تایلند، چین، استرالیا ، نیوزلند، هند و مالزی ) و به روش مرور منظم انجام شده است. مطالعات بر اساس معیارهای مشخص و با استفاده از کلیدواژههای مرتبط با سن ازدواج و عوامل تعیین کننده آن، انتخاب شدند. از بین 193 مطالعه، 45 مورد انتخاب شده و بر اساس اشتراکات مفهومی، تجزیه و تحلیل محتوایی گردیدند. نتایج نشان داد که مطالعات فوق، تعیینکنندهای سن ازدواج را در دو سطح خرد و کلان شناسایی کردهاند. عوامل تعیین کننده سن ازدواج در سطح کلان عبارت بودند از " توسعه اقتصادی"، "سیاست جمعیتی"، "بازار و مضیقه ازدواج"، " پذیرش و گسترش روابط جنسی قبل از ازدواج و همباشی"و "عوامل محیطی مانند بیثباتی اجتماعی، نزاع و جنگها". درحالیکه عوامل تعیین کننده سطح خرد عبارت بودند از : " وضعیت اقتصادی اجتماعی فرد "، " نگرشها و باورها، مذهب و پایبندی به مذهب، قومیت و طبقه اجتماعی"، "توانمندسازی زنان به علت تحصیلات و اشتغال"، "عوامل ارزشی و هنجاری" ، "نقشهای جنسیتی" و "عوامل خانوادگی، زندگی با والدین و تعداد فرزندان" . با توجه به تنوع و تفاوتهای اجتماعی و فرهنگی در سطح منطقه، بسیاری از تفاوتهای دیده شده در شاخصهای ازدواج و روند تغییرات آن، تنها به میزان توسعه یافتگی کشورها بستگی نداشته باشد؛ بلکه عوامل ارزشی و فرهنگی در زمینه ازدواج و خانواده در برخی جوامع آسیایی همچنان از تأثیر بالایی برخوردارند و جوامعی که ارزشهای فوق دستخوش تغییرات مهمی شدهاند، شاهد افزایش قابل توجه سن ازدواج بودهاند.
تعیینکنندهها
سن ازدواج
ایران
کشورهای آسیا و اقیانوسیه
2019
02
20
299
336
https://jsr.ut.ac.ir/article_70357_4548947333c5cf36d814ae80294b2382.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1397
25
2
رویکرد انجمنی به اخلاق حرفهای علم در ایران
معصومه
قاراخانی
سیدآیت الله
میرزایی
سیدمحمدامین
قانعی راد
یکی از وظایف حرفهای انجمنهای علمی، انتقال ارزشهای مبتنی بر رشتۀ علمی به عنوان اصلیترین وظیفه و همچنین انتقال ارزشهای تاریخی و سنتی جامعه به اعضایشان است. در این مقاله برای پرداختن به وظیفۀ نقش انجمنهای علمی در ارتباط با اخلاق حرفهای علم از تکنیک مصاحبۀ نیمه ساختمند با کنشگران و اعضای انجمنهای علمی استفاده شد. سپس دستاوردهای پژوهش در قالب چند مقولۀ اصلی شامل «تعریف اخلاق حرفهای علم»، «فضای هنجاری علم»، «نقش انجمنهای علمی در ارتقای اخلاق حرفهای علم» و «راهکارهای ارتقای اخلاق حرفهای علم» از رویکرد انجمنی صورتبندی و ارائه شده است. تحلیل یافتهها و برآیند نتایج این پژوهش نشان میدهد به رغم حساسیت بسیار زیاد انجمنهای علمی در ایران نسبت به مسألۀ اخلاق علم فعالیت چندانی در زمینۀ ترویج اخلاق حرفهای علم در میان آنها وجود ندارد. از یک سو موقعیت ساختاری انجمنهای علمی، رهاشدگی و استفاده ابزاری از آنها به همراه کاستیهای ساختار درونی انجمنها و پایین بودن مشارکت انجمنی کارکرد آنها را در زمینۀ اخلاق حرفهای علم تحلیل برده است و از سوی دیگر سیاستهای تسهیلکنندۀ ناراستیهای علمی و سکوت سیاستگذار در برابر رواج این ناراستیها، شکلگیری یک ماراتون سراسری علمسازی به جای علمورزی و در نتیجه رهاشدگی اخلاق حرفهای علم را در پی داشته است. در پایان دو دسته راهکارهای فرایندی و ساختاری برای بهبود وضعیت اخلاق حرفهای علم از رویکرد انجمنی ارائه شده است.
اخلاق حرفهای
اخلاق علم
انجمنهای علمی
اجتماع علمی
جامعهشناسی علم
2019
02
20
337
382
https://jsr.ut.ac.ir/article_70358_dd33a9c38304117977a1bf9a7493e7f7.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1397
25
2
واکاوی مقولههای آموزش چندفرهنگی در کتابهای درسی مطالعات اجتماعی دورۀ آموزش ابتدایی ایران
علیرضا
صادقی
فاطمه
هواس بیگی
حسن
ملکی
مصطفی
قادری
هدف پژوهش حاضر واکاوی مقولههای آموزش چندفرهنگی در محتوای کتابهای درسی مطالعات اجتماعی دورۀ آموزش ابتدایی ایران است. این پژوهش از نوع پژوهشهای کیفی بوده و از روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد عرفی (استقرایی) استفاده شده است. روش نمونهگیری هدفمند و نمونه موردنظر مشتمل بر کتابهای درسی مطالعات اجتماعی پایه سوم تا ششم بوده است. این کتابها ازاینجهت انتخاب شدند چونکه بیشترین قابلیت برای حمل مفاهیم چندفرهنگی رادارند. واحد تحلیل (ثبت) در اینجا مضمون، تصویر و واحد زمینه کتاب درسی است. برای تعیین پایایی روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استقرایی، بازبینی مطالب در دو مرحله، یکی پسازاینکه بین 10-50 درصد مقولهبندیها تکمیل شد و دیگری در پایان کار صورت گرفت. تحلیل محتوای کیفی کتابها نشان داد که محتوا بیشتر در راستای تبلیغ ویژگیها و مؤلفههای فرهنگی، فرهنگ مسلط عمل کرده و منابع هویتی فرهنگ اقوام مختلف نادیده گرفتهشده و بر فرهنگ ملی نیز به شیوهای پررنگ تأکید شده است. در این کتابها آموزش چند فرهنگی بسیار ضعیف صورت گرفته به این معنا مؤلفههای فرهنگی اقوام مختلف یا موردتوجه قرار نگرفته یا در مواردی در قالب تصویر بدون شرح و به شیوهای غریبانه مورد اشاره قرارگرفته است. محتوای کتابها به دنبال اشاعه یکسانسازی فرهنگی بوده و در تمامی مقولههای استخراجشده توجه و مرکزیت دادن به فرهنگ مسلط به چشم میخورد.
کتابهای درسی
مطالعات اجتماعی
دوره ابتدایی
آموزش چند فرهنگی
2019
02
20
383
429
https://jsr.ut.ac.ir/article_70359_28dc16d26ba4d7e134771fda0ca13073.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1397
25
2
واکاوی دگرگونی و پایداری منابع هویت در بین مردمان اورامان: مبتنی بر روش نظریهپردازی دادهبنیاد
نافع
باباصفری
ابراهیم
فیاض
امیلیا
نرسیسیانس
احمد
نادری
این مقاله به بررسی کیفی دگرگونی و پایداری منابع هویت در بین مردمان منطقه اورامان میپردازد. منطقه اورامان محل تلاقی منابع هویتهای متفاوتی بوده است این تلاقی، کنشگران اورامی را ناگزیر به دگرگونی و پایداری نموده است و این شرایط، آنان را با فرصتها و چالشهای متعددی روبرو نموده است. این پژوهش در تلاش است که زمینهها، دلالتها، راهبردها و پیامدهای دگرگونی و پایداری منابع هویت مردمان اورامی را بررسی نماید روششناسی این پژوهش کیفی میباشد و در آن از روش نظریهپردازی دادهبنیاد برای گردآوری و تجزیه و تحلیل دادهها استفاده شده است ابزار تحلیل دادهها نیز نرمافزار اطلستی بوده است. نمونهگیری با روش هدفمند و حداکثر تنوع انجام گرفته است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که «گسستگی در امکان ترکیب منابع هویت» به عنوان مقوله هسته شناساییشده است. هم چنین مفاهیم و مقولات شناساییشده ذیل شرایط علی، زمینهای، مداخلهگر، راهبردی و پیامدی به عنوان مدل پارادایمی و خروجی پژوهش ارائه گردیده است.
منابع هویت
دگرگونی هویت
پایداری هویت
نظریه دادهبنیاد
اورامان
2019
02
20
431
456
https://jsr.ut.ac.ir/article_70360_01679c95cd2939b4777bc165c619817b.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1397
25
2
روایتِ تاریخ در مطالعات فرودستان (استراتژیها و سیاست نوشتارِ تاریخِ فرودستان)
جمال
محمدی
جهانگیر
محمدی
تاریخ بهمثابه تخاصم روایی معرفتشناسی اصلی در مطالعات فرودستان است. این پروژۀ تاریخنگارانه، ملهم از میراث سیاسی اندیشه و سیاست پسااستعمارگری، از سویی بهدنبال نقد روایتهای تاریخی مسلط استعمار، امپریالیسم و ملیگرایی است و از سوی دیگر، با بهچالش کشیدن گفتمانهای تاریخنگارانۀ مذکور، تعهد سیاسی خود را در بازنویسی تاریخ فرودستان در لابهلای سطور و سکوت آرشیوها تعریف میکند. هدف مقالۀ حاضر، مروری بر وجوه نظری این مطالعات و نشاندادن شیوهها، رویهها، استراتژیها و بهطور کلی سیاست نوشتار این جریان انتقادی تاریخنگارانه در پیوند با فضای مفهومی فرودستان است. در این راستا، پس از اشاراتی به گرامشی، به ایدهها و استدلالات گروه مطالعات فرودستان پرداخته میشود. این جریان تاریخنگارانه، با الهام از گرامشی و تجربۀ روابط ستم در جنوب آسیا مفهومی از فرودست را ساخت داد که فراسوی تعریف طبقاتی گرامشی، دیگر موقعیتهای مورد ستم را نیز دربر میگرفت. آنها مدعی سهم تاریخی مشارکت مردم عادی و سیاستهای آنها در راستای ساخت ملت پسااستعماری گردیدند. همچنین، اسپیواک با نقد بر صورتبندی و تلاشهای گروه تاریخنگارانۀ مذکور و خوانشی پسامارکسیستی از مفهوم فرودست، مدعی ناتوانی سخنگفتن فرودستان گردید، هرچند که بعدها به بیان موقعیتمند آنها در روایتهای ادبیات روی آورد. خلاصه اینکه، روایت تاریخ در مطالعات فرودستان مبتنی بر سیاست نوشتار ویژهای است که مشخصههای آن عبارت است از: آگاهی واساختی، تاریخ-از-پایین، ضدنخبهگرایی، ضداستعماری، تاریخ اپیزودیک و بیان موقعیتمند. برآیند این سیاست نوشتار در مطالعات پسااستعماری پاد-مدرنیتۀ آلترناتیو خوانده میشود.
: روایت تاریخی
مطالعات فرودستان
پسااستعمارگری
فرودست
سیاست نوشتار
2019
02
20
457
479
https://jsr.ut.ac.ir/article_70361_c297b0249faec95094d863fec700a9e6.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1397
25
2
اشکال بیگانگی شهری در نظر جامعهشناسان شهر
علی
یوسفی
فردین
محمدی
انسان در تمام عرصههای حیات زندگی از جمله در شهر به دنبال معناست و اگر معانی اصیل مورد نظر خود را در شهر نیابد، دچار انواع بیگانگی میشود. نتایج مرور نظاممند آرای بیگانگی در میان جامعهشناسان شهر نشان میدهد بیگانگی شهری پنج نمود عمده دارد: دلزدگی که دلالت بر ناتوانی سیستم عصبی انسان در واکنش به محرکات شهری و یکنواخت دیدن آنها دارد؛ بیسازمانی که مبین سست شدن پیوندها، هرج و مرج اخلاقی، منفعل شدن افراد و غوطهور شدن آنها در جامعه تودهوار است؛ پرسهزنی که به معنای شهرنشینِ تماشاگرِ سرگردانی است که کاری جز پرسهزنی در فضاهای شهری و دید زدن ویترینهای مغازهها بدون آن که قصد یا توان خرید داشته باشد، را ندارد؛ بیگانگی فضایی حاکی از سلطه فضاهای جدید شهری بر انسان است، به طوری که انسانها نمیدانند چگونه باید با فضای خلقشده مواجه شوند. در نهایت بیگانگی جمعی که بر شکلگیری فضای جدیدی تحت تأثیر فضای جریانها در جامعه اطلاعاتی دارد که جدایی کامل مردم از تاریخ، فرهنگ، محصولات تولیدی، از اطرافیان و از خود را در بردارد. بعلاوه بیگانگی شهری و اشکال آن اساساً تحت تأثیر ویژگیهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی شهرهای سرمایهداری است.
دلزدگی
بیسازمانی
بیگانگی فضایی
بیگانگی جمعی
پرسهزنی
2019
02
20
481
504
https://jsr.ut.ac.ir/article_70362_4fdfbe91b761e3360089d08b1ffa2025.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1397
25
2
ماکس وبر و مناقشۀ روشی
یوسف
اباذری
صابر
جعفری
ماکس وبر و مباحث روششناختیای مطرح میکند دستمایۀ تفاسیر و خوانشهای بسیار متعددی بوده است. این تفاسیر بیشتر به قرابتهای فکری و تاثیرپذیریهای وبر از سایر متفکران پیشین یا معاصر وبر تاکید کردهاند. این شیوه از خوانش، در هر مسیری که برای شرح و تفسیر انتخاب میشود، دچار یکجانبهگراییهایی میشود که دستآخر نمیتوان به مبنایی واحد برای انتخاب از میان آنها رسید. بازسازی فضای فکری و صورتبندی مجدد پرسشهایی که وبر در مباحث روششناسی خود آنها را دنبال میکند میتوان در تعیین سهم هر یک از تاثیرات فکریای که در شکلگیری پاسخهای وبر نقش داشتهاند میتواند راهگشا باشد. این مقاله بهدنبال معرفی یکی از مناقشات اصلیای است که بحثهای روششناسی وبر با تاثیر از آن شکل گرفته و درصدد پاسخگویی به مسایل آن است.
ماکس وبر
مناقشۀ روشی
ایدهآل تایپ
فرد تاریخی
تاریخ
علوم واقعیت انضمامی
2018
02
26
505
537
https://jsr.ut.ac.ir/article_71032_60b553b59a9b6a6f71cc56fd81e59c85.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1397
25
2
جابجایی پایگاه اجتماعی دهقانان ایرانی در گستره تاریخی: ساختار طبقاتی روستا و تطور طبقاتی در ایران
حمید
عبداللهیان
این مقاله ادعا میکند که با وجود تغییراتی که در قرن بیست و یکم رخ داده، هنوز هم دهقانان باید مورد توجه صاحب نظران علوم اجتماعی قرار بگیرند. این مقاله در این راستا به تحولات پایگاه اجتماعی دهقانان ایرانی در یک گستره تاریخی میپردازد. صاحب نظران ایرانی مدتهای طولانی مزیتهای نظری دهقانان ایرانی به عنوان عنصری که به فهم سازوکارهای بازتولید شیوههای تولید کشاورزی سنتی حتی در دهههای اول قرن بیست و یکم کمک میکند را نادیده گرفتهاند. این مقاله با تمرکز بر مالکیت خصوصی[1] و تاثیر آن بر بازتولید جامعه دهقانی ایرانی به این مساله میپردازد. استدلال من این است که از آنجا که صاحب نظران توسعه، وزن نظری کافی به مالکیت خصوصی نداده اند، تبیین سازوکارهای بازتولید جامعه دهقانی ایران و شیوه تولید همراه آن به یک ضرورت تبدیل شده است. من رویکرد تیلور[2] به شیوههای تولیدی را برای تبیین این نکته به کار میبرم که شکل گیریهای اقتصادی-اجتماعی بومی و الزامات محلی، تعیین کنندهی جایگاه نظری دهقانان ایرانی هستند. این مقاله همچنین استدلال میکند که چنین شرایطی به نوبهی خود منجر به ساخت طبقاتی ماندگار در جامعه دهقانی ایران شده بطوریکه این جامعه توانسته خود را به قرن بیست و یکم برساند. قابل ذکر است که این مقاله خیلی خلاصه به دورهی بعد از 1360 نیز میپردازد زیرا ادبیات و مطالب موجود در مورد تاریخ جامعه دهقانی ایران تا آن زمان از نظر نظری و روش شناسی کافی نیست. درنتیجه، لازم است مطالبی برای فهم شکلگیریهای اجتماعی در روستاهای ایران بر اساس توضیحاتی فراهم آید که در این مقاله ارائه میشود.
[1] Private Ownership
[2] Taylorian
دهقانان ایرانی
طبقه روستایی
تغییر روستایی
شکلگیری طبقه روستایی
قرن بیست و یکم
2018
03
18
539
583
https://jsr.ut.ac.ir/article_71082_392e030b3efb5fd2bed8c1c33b963524.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1397
25
2
اعتیاد به شبکههای اجتماعی موبایلی و عملکرد تحصیلی: (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه شیراز)
الهام
اکبری
شاهین
شکوهی
مهدی
اکبری گلزار
هدف از انجام این مطالعه بررسی تأثیر میزان اعتیاد به شبکههای اجتماعی موبایلی بر عملکرد تحصیلی و میزان مطالعه دانشجویان (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه شیراز) میباشد. این پژوهش از لحاظ روش جز تحقیقات توصیفی- پیمایشی است و از پرسشنامه در جهت گرد آوری اطلاعات استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش دانشجویان دانشگاه شیراز میباشند که نزدیک به20000 نفر را تشکیل میدهند که از میان آنها تعداد 445 نفر به روش نمونهگیری تصادفی با استفاده از فرمول کوکران با سطح اطمینان 95 درصد انتخاب شدند که نیمی از آنها خانمها و نیم دیگر آقایان تشکیل داده برای تجزیه و تحلیل دادههای جمعآوری شده ابتدا در سطح توصیفی با استفاده از شاخصهای آماری به توصیف و تلخیص ویژگیهای جمعیتشناختی افراد نمونه و در آمار تحلیلی به منظور بررسی اثرات میان متغیرهای تحقیق و بررسی فرضیههای تحقیق، مدل معادلات ساختاری به وسیله نرمافزار spss مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان داد که بین میزان اعتیاد به شبکههای اجتماعی موبایلی بر عملکرد تحصیلی و میزان مطالعه دانشجویان دانشگاه شیراز رابطه معناداری وجود دارد.
اعتیاد
اینترنت
شبکه اجتماعی موبایلی
تحصیلات
مطالعه موردی
دانشجویان دانشگاه شیراز
2018
03
18
585
609
https://jsr.ut.ac.ir/article_71083_7fe46a64481a10932eae48297085887f.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1397
25
2
یوتوپیایی آخرالزمانی : بررسی تحولات گفتمانی گروههای سلفی-جهادی از القاعده تا داعش
لادن
احمدیان هروی
سارا
شریعتی
در زمینهی مطالعات بنیادگرایی، دو گونه تحلیل رایج است. دستهی نخست، که عمدتاً متاثر از روششناسی مطالعات ژئوپلتیک و روابط بینالملل است، تمایل دارد علت تفوق گروههای جهادی را در تلاشهای ضدانقلاب برای مهندسی خیزش مردمی بجوید. دستهی دوم که بیشتر در فضای آکادمی اروپا غالب است عموماً بنیادگرایی را بهمثابهی یک فرم تحلیل میکند و کمتر به تحولات محتوایی این عرصه توجه دارد. در هر دو شکل تحلیل، داعش همچون صورت تشدیدشدهای از القاعده دیده میشود که تمایزش با سنت سلفی- جهادی ازپیشموجود صرفاً راهبردی است. در مقابل این دو گونه روایت، مقالهی حاضر میکوشد تا شکلگیری ایدئولوژی داعش را در بطن مباحثات درونی جریان سلفی-جهادی واکاوی کند. به بیان دیگر، میکوشیم به جای آنکه منشا ضدانقلابی به نام داعش را در جایی بیرون از تحولات منطقه بجوییم و با توسل به نیروهای بیرونی (از جمله اقدامات دستگاههای امنیتی) توضیح دهیم، نطفهی شکلگیری داعش را در بطن منازعات ایدئولوژیک جریان جهادی بررسی کنیم. بدین منظور، به این پرسش میپردازیم که بینالمتونیت داعش چگونه ساخته میشود؟ داعش چگونه متنهای جریانساز میدان سلفی-جهادی را انتخاب، بازتولید و مصرف میکند؟ در این راستا، مقاله با بررسی کتاب بنیانگذار نشانههای راه آغاز میشود و سپس برای شناسایی نقاط گسست از سنت سیدقطبی، نسبت کتابهای «مدیریت توحش» ابوبکر ناجی و «دعوت به مقاومت اسلامی جهانی» ابومصعب السوری را با ایدهی گروه پیشتاز میسنجد. این مقاله نشان میدهد که چگونه پروژهی گذار از نخبهگرایی القاعده که توسط منتقدین درونی جریان جهادی صورتبندی شد در گسست از سنت سیدقطب و شکلگیری گروه داعش موثر بود. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که داعش با اقتباس از پیشفرضهای معرفتشناختی سوری و ناجی نهایتا به شکلی از جهاد عینیت میبخشد که سویههایی فردگرایانه دارد، برآمده از ایدهی تقدم جهاد بر ایمان است و مخاطب خود را نه گروه برگزیدهای از پیشتازان بلکه عموم مردم قرار میدهد. این مقاله تاکید میکند که بررسی تحولات گفتمانی زمانی معنای راستین خود را بر ما آشکار خواهد کرد که در نسبت با سایر عوامل غیرگفتمانی بررسی شود؛ ازاینرو، مقالهی حاضر نه فرجامین مرحلهی تحلیل بلکه صرفا نخستین گام در تحلیل پدیدهی داعش خواهد بود.
داعش
القاعده
سنت سلفی-جهادی
تحولات گفتمانی
گروه پیشتاز
نخبهگرایی
توده
2019
06
21
611
633
https://jsr.ut.ac.ir/article_71674_ea1fadd796632c67dfd703d8e0e288d3.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1397
25
2
برساخت گفتمانی هویت در کرمانشاه
روناک
رستم پور
محمد
فرهادی
این مطالعه با موضوع "برساخت گفتمانی هویت" و با هدف ارائهی توصیفی جامع و کامل از منابع گفتمانی شکلگیری هویت زنان و مردان بالای 20 سال شهر کرمانشاه انجام شدهاست. دادههای تحقیق از طریق مصاحبه نیمه ساختیافته جمعآوری و با روش لاکلائو و موف تحلیل گفتمانی شدهاند. نمونهگیری به شیوهی کیفی بوده و تا سطح اشباع نظری ادامه داشتهاست. چارچوب نظری با تکیه بر آراء هایدگر، ویتگنشتاین، گیدنز، برگر و لاکمن، فوکو، لاکلائو و موفه، ساختیافته است. نتایج تحقیق حاکی از وجود سه گفتمان جمعگرایانه، فردگرایانه و بازاندیشانه در منظومههای گفتمانی افراد مورد مصاحبه است. دو گفتمان جمعگرایانه و فردگرایانه، ب مرزهایی مشخص قابل تفکیکاند، در حالیکه گفتمان بازاندیشانه گفتمانی در حال شکلگیری و پیدایش است و نشانهها در این گفتمان تاکنون تثبیت نشده و شناورند. گستردگی این گفتمان نوظهور و جایگاه ویژهی آن در صورتبندی گفتمانی حاصل از تحقیق، حاکی از وجود ستیزش در نشانهها بر سر جذب معنی و دال بر فرایند تغییر است. ازین رو، گفتمان بازاندیشانه در تحقیق، خبر از شکلگیری صورتبندی گفتمانی نوینی در آینده دارد که یکی از خصیصههای آن هژمونی یافتن گفتمان فردگرایی و قدرت رو به زوال گفتمان جمعگرایانه است.
گفتمان
بازیهای زبانی
کردارهای گفتمانی
زندگیروزمره
هویت
2019
06
21
635
651
https://jsr.ut.ac.ir/article_71675_a7b1aea08fee1c4424b8026e4b725570.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1397
25
2
مطالعه رابطه بین مصرف رسانهای و بیگانگی فرهنگی-اجتماعی در میان جوانان تهرانی
خلیل
میرزایی
این پژوهش به بررسی مصرف رسانهای و بیگانگی فرهنگی- اجتماعی در میان جوانان تهرانی میپردازد و تلاش میکند به این پرسشها پاسخ دهد: رسانهها چه تأثیری بر از خودبیگانگی اجتماعی- فرهنگی جوانان تهرانی دارند؟ چه ارتباطی بین نوع رسانهی گزینشی، نوع برنامه و میزان در معرض بودگی و ازخودبیگانگی اجتماعی- فرهنگی آنها وجود دارد؟
برای پاسخ به این پرسشها، با بررسی ادبیات موجود در حوزههای ازخودبیگانگی و رسانهها، پنج فرضیه با متغیرهای مستقل «مصرف رسانهای، رسانههای داخلی و خارجی، نوع رسانه، نوع برنامهی ماهوارهای، هدف از استفاده از اینترنت تدوین شد. این پژوهش با روش توصیفی (ازنوع پیمایشی، و بدون دستکاری آزمایشی) انجام شده و جامعهی آماری آن کلیهی افراد 15 تا 29 سالهای که در شهر تهران زندگی میکردهاند اعم از زن و مرد و کلیهی سطوح تحصیلی بوده و حجم نمونه طبق فرمول کوکران 800 نفر بود که نمونه با روش نمونه گیری تصادفی خوشهای چند مرحلهای متناسب با حجم گرفته شد و دادهها با پرسشنامهی پژوهشگر ساختهی متشکل از 18 گویه برای متغیرهای مستقل و 126 گویه برای ازخودبیگانگی اجتماعی- فرهنگی که پایایی بازآزمایی آن 82/0 و پایایی همسانی درونی آن 935/0 بود و با رعایت اعتبار سازه و صوری که ضریب تأییدی کینزر- میر – اوکلین تحلیل عاملی از خود بیگانگی کل برابر با 841/0 ، از خود بیگانگی اجتماعی برابر با 860/0و از خودبیگانگی فرهنگی برابر با 852/0 بود جمعآوری شد و برای تجزیه و تحلیل دادهها از روشهای آماری تحلیل واریانس یک سویه، آزمون تی مستقل، و تحلیل مسیراستفاده شد که عمدهترین نتایج آن به این قرار است:
تفاوتهای معنی داری بین استفاده کنندگان از رسانههای داخلی و خارجی، میان گروههایی که رسانههای خاصی (تلویزیون، ماهواره، اینترنت، مطبوعات، رادیو داخلی و خارجی) را ترجیح میدهند، میان گروههایی که برنامههای ماهوارهای خاصی را ترجیح میدادند، میان گروههایی که از اینترنت برای مقاصد گوناگون استفاده میکردند وجود داشت و مشخص شد که استفاده کنندگان از رسانههای خارجی، ماهواره، برنامههای سکسی، جویندگان تصاویر جنسی از اینترنت نسبت به سایر گروهها کمتر دچار از خودبیگانگی بودند. در ضمن، از نظر ترتیب متغیرهای مؤثر بر از خودبیگانگی بر اساس وزن بتا، به ترتیب متغیرهای نوع رسانهی داخلی و خارجی، خواندن مطالب مطبوعاتی ، نوع رسانهی ترجیحی، استفاده از اینترنت، نوع برنامهی ماهوارهای ، جنسیت، نوع برنامهی تلویزیونی، سن، منطقهی محل سکونت، درآمد و تحصیلات قرار داشتند.
ازخودبیگانگی فرهنگی-اجتماعی
مصرف رسانهای
2019
06
21
653
690
https://jsr.ut.ac.ir/article_71676_c1ffe2d81cd4f4e6d939811638197246.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1397
25
2
مفهومپردازی مسئولیتپذیری اجتماعی: از اخلاق تا کنشگری در دوران مدرن
آرمین
امیر
خدیجه
سفیری
مشکلات عملی زیادی در کاربست عمومی اصطلاح مسئولیت اجتماعی وجود دارد و این مسئله از سطح مفهومی نشات میگیرد که دچار تناقضهای زیادی است. هدف این مطالعه واکاوی و مفهومپردازی مسئولیتپذیری اجتماعی به منظور سنجش دقیقتر است. بدین منظور تحقیقات و مطالعاتی که در ایران در این حیطه انجام شده است با روش تحلیل محتوای کیفی مورد بررسی قرار گرفته است. یافتههای این مطالعات که اساسا با روش پیمایش صورت گرفته است نشان از تناقضهایی دارد. استدلال محکمی که میتوان برای این مسئله اشاره کرد عدم تطابق نتایج پیمایشهای مسئولیتپذیری و واقعیتهای انضمامی در حوزه مسئولیتپذیری اجتماعی است. مصداقهای فراوانی در این خصوص وجود دارد رشد خصوصیات اخلاقی منفی، عدم کنشگری در مشکلات و مسائل، وضعیت نابسامان و ناامیدکننده محیط زیست در ایران و ... نمونههایی از این موضوع هستند. اخلاق، نقطه اتصال مسئولیتپذیری به جامعه مدرن است. جامعهای که به شدت در ورطه مصرفگرایی و سرمایهداری فروغلطیده است و این فرآیند در طی مسیر خود، انسانهایی بیتفاوت، غیرمسئول و خودمدار تربیت کرده است. اگر مسئله اخلاق را در موضوع مسئولیتپذیری اجتماعی نقطه کانونی در نظر بگیریم به زعم لویناس و باومن خواهیم توانست تا محرکهای جامعه مدرن را درک و برای آن چارهجویی کنیم. اخلاق از طریق سیستمهای اقتصادی، سیاسی و نهادهای اجتماعی و مدنی در جامعه عمل میکند به طوریکه وضعیت اقتصادی در جامعه در کنش اخلاقی افراد تاثیر میگذارد و از طریق همین کنشها به پیرامون خود حساس شده و متعهدانه به پیگیری و حل آن دست میزنند. شکلگیری اخلاق و مولفههای آن نزد افراد، از ارتباط چندوجهی بین الزامات زندگی مدرن، بازنمایی مسائل اجتماعی و اخلاقی از طریق رسانهها و ... و نیز عملکرد باثبات و صحیح نهادهای جامعه برخوردار است. انقطاع تجربه در دنیای جدید با پیچیدگیهای خاص خود، اجازه شکلگیری تفکر درباره وضعیتهای ناگوار و کنشگری علیه شرایط تاریخی جاگیرشده در جامعه مدرن را نمیدهد. حال، اگر این فرد دارای این ظرفیت باشد امکان اقدامهای درمانبخش فراهم خواهد شد.
مسئولیت پذیری اجتماعی
اخلاق
کنشگری
جامعه مدرن
2019
06
21
691
718
https://jsr.ut.ac.ir/article_71677_3d593449a6e0d4068845837936b245d9.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1397
25
2
تأثیر ساختار حکومت بر آسیب های اجتماعی وسیاسی دوره صفویه از نگاه قطب الدین نیریزی
یحیی
بوذری نژاد
الهه
مرندی
دوران صفویه یکی از دورانهای درخشان ایران است . این دوران از چند جهت اهمیت دارد اول اینکه بعد از قرن ها مجددا یک دولت واحدی بر سرزمین های ایران زمان ساسانی تشکیل شد و به تعبیر دیگر ملیت ایرانی شکل گرفت و دوم اینکه از جهت مذهبی ، شیعه در این سرزمین رسمیت یافت که این رسمیت تاکنون ادامه دارد . اما از جهت دیگر رشد و آبادانی اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی و علمی در این دوره را شاهد هستیم . اما همین حکومت در برابر عده ای شورشی افغان سر تسلیم فرود آورد و سقوط نمود . در اواخر دوره صفویه آسیبهای مختلف اجتماعی و سیاسی در قلمرو صفویه وجود داشت که زمینههای شکست و اضمحلال حکومت صفویه را فراهم نمود . برخی از دانشمندان و متفکران در آن روزگار با توجه به تحولات اجتماعی و سیاسی صفویه آثاری را در آسیبهای اجتماعی آن دوران به رشته تحریر در آوردند و برای حل آن آسیبها راه حلهایی ارایه داده بودند . قطب الدین نیریزی(1100-1173 ) از جمله این افراد است که رسالههای مختلفی را در نقد اوضاع صفویه نگارش نموده است و راه حل هایی را نیز برای اصلاح جامعه پیشنهاد کرده است . قطب الدین نیریزی علت اصلی آسیب های اجتماعی را در ساختار حاکمیت صفویه می داند .و حل مسائل اجتماعی و آسیب های اجتماعی را در اصلاح ساختار حکومت می داند .
واژگان کلیدی: آسیب های اجتماعی
ساختار اجتماعی
صفویه
قطب الدین نیریزی
کنش اجتماعی
2019
06
21
719
750
https://jsr.ut.ac.ir/article_71678_178be87a9dde95f92f4c12ec42f0eb95.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1397
25
2
تحلیل ابعاد و وضعیت باروری ایدهآل زنان روستایی استان فارس
سراج الدین
محمودیانی
علی
یاراحمدی
افشان
جوادی
باروری ایدهآل از مهمترین تعیینکنندههای رفتار واقعی باروری زنان است. در مطالعه حاضر به بررسی رفتار باروری ایدهآل زنان روستایی پرداخته شده است. برای این منظور با استفاده از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه محقق ساخته تعداد 1247 نفر زنان روستایی دارای همسر در استان فارس مورد مطالعه قرار گرفتند. یافتهها نشان میدهد که زنان روستایی مورد مطالعه از وضعیت سواد نسبتاً بالایی برخوردارند. تحصیلات از مهمترین متغیرهای تأثیرگذار بر باروری ایدهآل زنان روستایی است. یافتهها همچنین نشان میدهد که باروری ایدهآل زنان روستایی بالاتر از باروری سطح جایگزینی است. مشکلات اقتصادی خانوارها و نیز مسائل مرتبط با سلامتی زنان، مهمترین علل عدم تحقق باروری ایدهآل زنان روستایی است. تلاش در راستای رفع مشکلات اقتصادی خانوارها و نیز توجه به بهبود وضعیت سلامت زنان روستایی میتواند به تحقق باروری ایدهآل و رسیدن به باروری بالاتر از سطح جایگزینی کمک کند.
واژگان کلیدی
مناطق روستایی
باروری ایدهآل
زنان
استان فارس
ایران
2019
06
21
751
778
https://jsr.ut.ac.ir/article_71679_c36fd6e4331d0f238eae04ed24d82dc4.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1397
25
2
هتروتوپیک شدن فضای فراغتی در جامعه ایرانی
علی اصغر
فیروزجاییان
سامره
علیزاده خانقاهی
فناوریهای دیجیتال تغییرات زیادی را در تجربه و عمل فراغت ایجاد نمودهاند و مهم ترین آن شکلگیری فراغت دیجیتال میباشد. هدف از این پژوهش مطالعه کیفی هتروتوپیک شدن فضای فراغت تحت تاثیر دیجیتالی شدن فراغت است. فراغت دیجیتال نوعی فراغت است که کاربر بیشترین زمان فراغتی خود را صرف استفاده از اینترنت، انواع شبکههای اجتماعی مجازی و بازیهای رایانهای میکند.برای بررسی موضوع تحقیق از مفهوم هتروتوپای فوکو استفاده شده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر از نوع کیفی مبتنی بر پارادایم تفسیرگرایی- برساخت گرایی اجتماعی و اطلاعات از طریق مصاحبه با 24 نفر از شهروندان شهر تالش گردآوری شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که هتروتوپیک شدن فراغت خود نقش تسهیل کننده در دیجیتال شدن فراغت دارد. علاوه بر آن هتروتوپیک شدن موجب سیالیت مکانی و زمانی فراغت نیز میشود. یافتههای دیگر این پژوهش نشان میدهد که در اثر هتروتوپیک شدن مرز بین فضای فراغت با کار،فضای عمومی، فضای آموزشی و فضای خانه از بین رفته است. به طوری که فراغت دیگر مختص به یک زمان یا یک مکان خاص نبوده و در هر زمان و مکانی قابلیت انجام دارد. در عین حال باید توجه داشت که نفوذ فراغت مجازی در شهری کوچک بیانگر تسری آن در جامعه ایرانی است.
واژگان کلیدی: فراغت
هتروتوپیا
فوکو
فراغت مجازی
جامعه ایرانی
2019
06
21
779
805
https://jsr.ut.ac.ir/article_71680_00f1baccde565c27036c17db4a6eb1b1.pdf
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
نامه علوم اجتماعی سابق
1010-2809
1010-2809
1397
25
2
رابطه تعلیم و تربیت و شغل نزد فارغ التحصیلان پلی تکنیک
افشان
حسام وزیری
افشان حسام وزیری رابطهء تعلیم و تربیت و شغل نزد فارغ التحصیلان پلیتکنیک دو معیار اصلی ارزیابی سودمندی سرمایهگذاری برای تعلیمات فنی و حرفهای یکی تولید تخصصهای موردنیاز جامعه،و دیگری قابل جذب بودن این تخصصها در بازار کارست. فارغ التحصیلان پلیتکنیک نیز از این قاعده مستثنی نیستند و حدود 15%از آنان در مشاغل آموزشی در خود مؤسسات تعلیمات فنی عالی جذب شدهاند، بخصوص که افراد مورد بررسی از فارغ التحصیلان نخستین دورههای دانشکدهء صنعتی بودهاند. 7. عدماستفادهء صحیح از نیروی متخصص فنی درجهء یک هجوم فارغ التحصیلان رشتههای فنی به احراز مشاغل در سازمانهای دولتی و محدودیت مشاغل کاملا تولیدی در بعضی از دستگاهها و سازمانهای دولتی مورد مراجعه و علل دیگر سبب شده است که جمعی از فارغ التحصیلان مشاغلی بیارتباط یا کم ارتباط با رشتهء تحصیلی و تخصص اصلی خود احراز نمایند و علاقهء فارغ التحصیلان رشتههای مهندسی عملی به مشاغل اداری و روح ریاستطلبی نزد آنان سبب شده است که فقط دو ثلث آنان به مشاغل تولیدی یا وابسته به تولید بپردازند و،به این ترتیب،مقدار قابلملاحظهای از منابع مالی و انسانی که برای تعلیمات عالی فنی صرف میشود، تلف میگردد که باتوجه به محدودیت منابع و امکانات مملکت نمیتوان از آن چشم پوشید. (4)جاذبهء مشاغل دولتی،به سبب اعتبار و تأمین اجتماعی و اقتصادی این نوع مشاغل،همچنان به قوت خود باقیست،بطوریکه 87%فارغ التحصیلان مورد بررسی در بخش دولتی جذب شدهاند."
2019
02
20
82
86
https://jsr.ut.ac.ir/article_93095_bdec9c40cca4458c5aae56c65ac32db4.pdf