سرمایۀ فرهنگی دانشجویان علوم پزشکی: تحلیل ابعاد و تفاوت‌های جمعیت‌شناختی

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 گروه جامعه شناسی و ارتباطات، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

2 دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران،

3 کارشناسی ارشد اقتصاد نظری، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

10.22059/jsr.2025.398965.2059

چکیده

این پژوهش با توجه به اهمیت سرمایۀ فرهنگی به عنوان یکی از مؤلفه‌های کلیدی تحولات اجتماعی و نقش نهاد دانشگاه در تولید و انتقال این سرمایه، به بررسی وضعیت سرمایۀ فرهنگی و ابعاد آن در میان دانشجویان علوم پزشکی کشور پرداخته است. مطالعۀ حاضر با اتکا بر نظریۀ سرمایۀ فرهنگی بوردیو و با تمرکز بر سه بعد عینیت‌یافته، تجسم‌یافته و نهادینه‌شده، به روش کمی پیمایشی انجام شده است. جامعۀ آماری پژوهش شامل دانشجویان علوم پزشکی سراسر کشور بوده که با روش نمونه‌گیری چندمرحله‌ای و حجم نمونه 21000 نفر مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد سطح کلی سرمایۀ فرهنگی دانشجویان کمتر از حد متوسط است. همچنین تفاوت‌های معناداری در ابعاد سه‌گانه سرمایۀ فرهنگی بر اساس متغیرهای زمینه‌ای جنسیت، سال ورودی و مقطع تحصیلی مشاهده شده است: در بعد عینیت‌یافته، دانشجویان دختر، سال‌های بالاتر و مقطع دکتری؛ در بعد تجسم‌یافته، دانشجویان پسر، سال‌های میانی و پایین‌تر و مقاطع تحصیلی بالاتر؛ و در بعد نهادینه‌شده، دانشجویان دختر، سال‌های بالاتر و مقاطع تحصیلی بالاتر وضعیت بهتری داشته‌اند. این نتایج می‌تواند به درک بهتر وضعیت سرمایۀ فرهنگی در جامعه دانشگاهی علوم پزشکی و برنامه‌ریزی برای ارتقای آن کمک کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Cultural Capital of Medical Students: Analysis of Dimensions and Demographic Differences

نویسندگان [English]

  • bahman bayangani 1
  • Mojtaba Abdi 2
  • masroor nazari 3
1 Department of Sociology and Communication, Faculty of Humanities and Social Sciences, Golestan University, Gorgan, Iran
2 Ph.D. Student in Sociology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
3 MA in Theoretical Economics, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
چکیده [English]

This study examines the status and dimensions of cultural capital among medical students in Iran, considering its significance as a key component of social transformation and the university's role in producing and transmitting this capital. Grounded in Bourdieu's theory of cultural capital and focusing on its three dimensions—objectified, embodied, and institutionalized—the research adopts a quantitative survey methodology. The study population comprises medical students nationwide, with a multistage sampling method yielding a sample size of 21,000 participants. Findings indicate that the overall level of cultural capital among students is below average. Furthermore, significant differences were observed across the three dimensions of cultural capital based on demographic variables such as gender, year of enrollment, and educational level: in the objectified dimension, female students, those in higher academic years, and doctoral candidates demonstrated higher cultural capital; in the embodied dimension, male students, those in middle or lower academic years, and those in higher educational levels exhibited greater cultural capital; and in the institutionalized dimension, female students, those in advanced academic years, and those in higher educational levels displayed superior cultural capital. These results encourage a deeper understanding of cultural capital within Iran's medical academic community and can inform policies aimed at its enhancement.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cultural capital dimensions
  • medical students
  • Bourdieu
  • university
  • cultural reproduction

مراجع

ایزدی، صمد.، جویباری، لیلا.، بیکی، فریبا.، و صفارحیدری، حجت (1393). بررسی ارتباط سرمایۀ فرهنگی با عملکرد تحصیلی و انگیزه ورود به دانشگاه در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گلستان. مجله توسعه آموزش در علوم پزشکی، 7 (14)، 11-19
ابراهیمی، قربانعلی؛ جان‌علیزاده چوب بستی، حیدر و بوغلایی، مهدی (1396). بررسی جامعه‌شناختی تأثیر سرمایة فرهنگی بر سبک زندگی دینی دانشجویان (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه مازندران). جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، 4(10)، 138-113.
بابائی­فرد، اسدالله و حیدریان، امین (1398). مطالعۀ تاثیرات اینترنت بر سرمایۀ فرهنگی دانشجویان. فصلنامۀ انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و  ارتباطات، سال پانزدهم، شماره 56، صص 250-225
باینگانی، بهمن (1388). بررسی تاثیر اشکال سرمایه بر رضایت از زندگی(مطالعۀ موردی جوانان شهرستان پاوه). پایان نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ جامعه شناسی. دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
باینگانی، بهمن و کاظمی، علی (1389). بررسی مبانی تئوریک مفهوم سرمایه فرهنگی. نشریه برگ فرهنگ، شماره 21، صص21-8.
بنی عقیل، آمنه السادات.، صالحی عمران، ابراهیم.، فاضلی، محمد.، و فلاح، وحید (1391). ارتباط سرمایۀ فرهنگی با عملکرد علمی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گلستان سال ۱۳۹۱. مجله توسعه پژوهش در پرستاری و مامایی، (1)11، 13-15
بوردیو، پی­یر (1384). شکل­های سرمایه،­ در سرمایة اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه. گردآوری: کیان تاج‌بخش. ترجمة افشین خاکباز و حسن پویان. تهران: نشر شیرازه.
بون ویتز، پاتریس (1389). درس­هایی از جامعه شناسی پی­یر بوردیو. ترجمه جهانگیر جهانگیری و حسن پورسفیر. تهران. نشر آگه.
حیدری گرجی، خدیجه، و جباری، نگین (۱۳۹۳). بررسی رابطۀ سرمایۀ فرهنگی با میزان کاربست راهبردهای مطالعه و یادگیری دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گرگان.  راهبردهای توسعه در آموزش پزشکی، 1(2)، 17-9
خوش­فر، غلامرضا. (1397). دانشگاه گلستان؛ دانشگاه در بستر محلی، تهران، پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی
دلانتی، جرارد (1386). دانش در چالش؛ دانشگاه در جامعۀ دانایی. ترجمۀ علی بختیاری زاده. تهران. پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
ذکایی، محمدسعید (1394). نابرابری سرمایه­های فرهنگی در شهر تهران. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، شماره 4، صص 196-169
سپهرنیا، رزیتا؛ دلاور، علی و صالحی امیری، سید رضا (1394). رابطۀ آموزش با ارتقای سرمایة فرهنگی در ایران. فصلنامة روانشناسی تربیتی، 38(11)، 112ـ85.
عزتی، یونس؛ حقیقتیان، منصور و موذنی، احمد (1398). مطالعۀ جامعه شناختی رابطۀ سرمایۀ اجتماعی با توسعۀ فرهنگی. مطالعات میان فرهنگی، سال چهارم، شماره 38، صص 64-37
فاضلی، محمد. (1382). مصرف و سبک زندگی. قم: انتشارات صبح صادق.
فائقی، سحر (1389). رابطه بین سرمایۀ فرهنگی و اجتماعی در بین شهروندان شهر اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان. دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی.
فائقی، سحر و باینگانی، بهمن (1395).  سنجش سرمایۀ فرهنگی طبقات براساس پایگاه اقتصادی- اجتماعی (مطالعه­ای در میان شهروندان اصفهانی). جامعه پژوهی فرهنگی، 7(3)، 149-174
فائقی، سحر و باینگانی، بهمن (1399). ثروت فرهنگی؛ مکملی برای نظریه سرمایۀ فرهنگی در جوامع چند فرهنگی. فصلنامه علمی-ترویجی جامعه، فرهنگ و رسانه، سال نهم. شماره 35، صص 76-55
مک گوئیگان، جیم (1397). تحلیل فرهنگی. ترجمۀ سجاد علیزاده. تهران. پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات
وینگر، الیوت. بی و لیروا، آنت (1393). سرمایه فرهنگی و موفقیت تحصیلی. ترجمه بهمن باینگانی و هیرو قاسمی معصوم. نشریۀ رشد آموزش علوم اجتماعی، دوره هفدهم، شماره 2، صص 51-48 .
 
Avci, Y. E., Tösten, R., & Çelik Şahin, Ç. (2020). Examining the Relationship Between Cultural Capital and Self-Efficacy: A Mixed Design Study on Teachers. Athens Journal of Education, 7(2), 169–192.
Babaiefard, A., & Heydarian, A. (2019). The Study of Internet Impact on Cultural Capital of Students. Cultural Studies & Communication, 15(56), 225–250. https://doi.org/10.22034/jcsc.2019.37361 (In Persian).
Baniaghil, A. S., Salehi Omran, E., Fazeli, M., & Fallah, V. (2014). Relationship Between Cultural Capital and Academic Performance in Golestan University of Medical Sciences’ Students, Journal of Research Development in Nursing and Midwifery, 11(1), 51–58 (In Persian).
Bayangani, B. (2009). The Effect of Forms of Capital on Life Satisfaction (Case Study: Youth in Paveh). Master’s Thesis, University of Tehran (In Persian).
Bayangani, B., & Kazemi, A. (2010). Theoretical Bases of Cultural Capital. Barg-e Farhang Quarterly, 21, 8–21 (In Persian).
Bonnewitz, P. (2010). Lessons From Pierre Bourdieu’s Sociology (J. Jahanbegloo & H. Poorsafir, Trans.). Tehran: Agah. (Original work published 1998) (In Persian).
Bourdieu, P. (2005). Forms of Capital. In Social Capital: Trust, Democracy and Development (K. Tajbakhsh, Ed.), Translated by Afshin Khakbaz & Hassan Pouyan. Tehran: Shirazeh. (Original work published 1986) (In Persian).
Brosnan, C., Southgate, E., Outram, S., Lempp, H., Wright, S., Saxby, T., Harris, G., Bennett, A., & Kelly, B. (2016). Experiences of Medical Students Who Are First in Family to Attend University. Medical Education, 50(8), 842–851. https://doi.org/10.1111/medu.12995
Darin, K. (2012). Cultural Capital and Performance in Medical Education. Journal of Social Sciences, 8(3), 397–406. https://doi.org/10.3844/jssp.2012.397.406
Delanty, G. (2007). Knowledge in Challenge: The University in the Knowledge Society, Translated by Ali Bakhtiari Zadeh. Tehran: Institute for Cultural and Social Studies. (Original work published 2001) (In Persian).
Ebrahimi, G., Janalizadei Choobbasti, H., & Boolaghi, M. (2018). Sociological Study About the Impact of Cultural Capital on Religious Lifestyle (Case Study: University of Mazandaran’s Students). Sociology of Social Institutions, 4(10), 113–138. https://doi.org/10.22080/ssi.2018.1738 (In Persian).
Ezati, Y., Haghighatian, M., & Mowzooni, A. (2019). A Sociological Study of the Relationship Between Social Capital and Cultural Development. Intercultural Studies, 4(38), 37–64 (In Persian).
Faeghi, S. (2010). The Relationship Between Cultural and Social Capital Among Citizens of Isfahan. Master’s Thesis, Islamic Azad University, Isfahan Branch (In Persian).
Faeghi, S., & Bayangani, B. (2020). Cultural Wealth; A Complement to the Theory of Cultural Capital in Plural Societies. Society Culture Media, 9(35), 55–76 (In Persian).
Fazeli, M. (2003). Consumption and Lifestyle. Sobh-e Sadegh Publications (In Persian).
Giotakou, A. (2024). Higher Education and Cultural Capital: The Role of Parental Education in Greek Medical School Choices. International Journal of Current Education Studies (IJCES), 3(2), 37–50. https://doi.org/10.46328/ijces.14
Guttman, O. R., & Lingard, L. (2010). Credentials as Cultural Capital: The Pursuit of Higher Degrees Among Academic Medical Trainees. Academic Medicine, 85(10), S21–S24. https://doi.org/10.1097/ACM.0b013e3181ed4097
Heidari Gorgy, K., Jabbary, N., & Koochaki, G. M. (2014). The Study of the Relationship Between Cultural Capital With Students’ Learning and Study Strategies in Golestan University of Medical Sciences. DSME, 1(2), 9–17 (In Persian).
Inglis, D. (2005). Culture and Everyday Life. Routledge.
Izadi, S., Jouybari, L., Bikhi, F., & Safarheidari, H. (2014). The Relationship of Cultural Capital With University Entrance Motivation and Academic Performance of Golestan University of Medical Sciences' Students. Journal of Medical Education Development, 7(14), 11–19 (In Persian).
Khoshfar, G. (2018). Golestan University: A University in a Local Context. Institute for Cultural and Social Studies (In Persian).
Liao, Q. (2022). Cultural capital and habitus in the field of higher education: Academic and social adaptation of rural students in four elite universities in Shanghai, China. Journal of Education and Work, *35*(8), 775-793. https://doi.org/10.1080/13639080.2022.2059011
Lievens, J., & Willekens, M. (2014). Family (and) Culture: The Effect of Cultural Capital Within the Family on the Cultural Participation of Adolescents. Poetics, 42, 98–113.
Lizardo, O. (2011). Pierre Bourdieu as a Post-Cultural Theorist. Cultural Sociology, 5(1), 25–44.
McGuigan, J. (2018). Cultural Analysis, Translated by Sajad Alizadeh. Tehran: Research Institute for Culture, Art and Communication. (Original work published 2010) (In Persian).
Nash, K. (2001). The Cultural Turn in Social Theory: Toward a Theory of Cultural Politics. Sociology, 35(1), 77–92.
Nechitailo, I., Nazarkin, P., Biriukova, M., Standik, O., Boriushkina, O., & Rozova, O. (2022). Opportunities and Some Results of Measuring Cultural Capital in Sociological Research Practice. Journal of Interdisciplinary Research, Special Issue (11/01-XVII), 159–166.
Preston, P. (2005). The Cultural Turn Versus Economic Returns: The Production of Culture in an Information Age. http://www.theirelandinstitute.com/republic/04/pdf/preston004.pdf
Peterson, R. A., & Kern, R. M. (1996). Changing highbrow taste: From snob to omnivore. American Sociological Review, 61(5), 900-907. https://doi.org/10.2307/2096460
Santoro, M. (2011). From Bourdieu to Cultural Sociology. Cultural Sociology, 5(1), 3–23.
Sepehrnia, R., Delavar, A., & Salehi Amiri, S. R. (2015). Study of the Relationship Between Education and Promotion of Cultural Capital in Iran. Educational Psychology, 11(38), 1–28 (In Persian).
Silva, E. (2017). Cultural Capital. In B. Turner (Ed.), The Encyclopedia of Social Theory (pp. 547–554). Wiley.
Storey, J. (2009). Cultural Theory and Popular Culture: An Introduction. Pearson Education.
Sullivan, A. (2003). Cultural Capital and Educational Attainment. Sociology, 35(4), 893–912.
Weininger, E. B., & Lareau, A. (2014). Cultural Capital and Academic Achievement. Social Science Education Journal (B. Bayangani & H. Ghasemi Masoum, Trans.), 17(2), 48–51 (In Persian).
Willekens, M., & Lievens, J. (2014). Family (and) culture: The effect of cultural capital within the family on the cultural participation of adolescents. Poetics, 42, 98-113. https://doi.org/10.1016/j.poetic.2013.11.003
Wong, Y.-L., & Liao, Q. (2022). Cultural Capital and Habitus in the Field of Higher Education: Academic and Social Adaptation of Rural Students in Four Elite Universities in Shanghai, China. Journal of Education and Work, 35(8), 775–793.https://doi.org/10.1080/13639080.2022.2059011
Yosso, T. J. (2005). Whose Culture Has Capital? A Critical Race Theory Discussion of Community Cultural Wealth. Race Ethnicity and Education, 8(1), 69–95.
Zokaei, M. S. (2016). Inequalities in Cultural Capital in Tehran. Journal of Iranian Cultural Research, 8(4), 169–196. https://doi.org/10.7508/ijcr.2015.32.007 (In Persian).
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
دوره 32، شماره 1
تیر 1404
صفحه 83-105

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار