جامعه پذیری در نظام آموزشی مدارس مذهبی شهر تهران؛ مطالعه موردی ساز و کار جامعه پذیری در سه مدرسه مذهبی(علوی، نیکان، احسان)

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 دانش‎آموخته دکتری جامعه شناسی گرایش بررسی مسائل اجتماعی ایران دانشگاه خوارزمی.

2 استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه خوارزمی

10.22059/jsr.2025.366226.1905

چکیده

هدف: با توجه به اهمیت مفهوم جامعه پذیری در نظام آموزشی و همینطور تمرکز بر مدارس مذهبی شهر تهران،هدف این مقاله شناسایی منظومه ارزشی و هنجاری نمونه منتخب این مدارس در عرصه جامعه پذیری و بررسی آن از منظر رویکرد تضاد ارزش‌ها در شکل گیری مسائل اجتماعی است.
چارچوب نظری: مبتنی بر رویکرد تضاد ارزش‌ها دو گروه دانش‌آموزان و مدیران مدرسه در سطوح مختلف به عنوان دو گروه با ظرفیت تعارض و تضاد ارزش‌ها در نظر گرفته شده‌اند و تحلیل شبکه مضامین نظام ارزشی و هنجاری مدارس بر پایه این رویکرد نظری انجام شده است.
روش: با استفاده از روش تحلیل تماتیک دو دسته از داده‌های مرتبط با منظومه ارزشی و هنجاری مدارس شامل اسناد اهداف و چشم و انداز و تجربه نگاری مدیران مدارس مورد مطالعه بررسی شده است. همچنین با انجام مصاحبه‌های نیمه ساختمند با دانش آموختگان مدارس و تحلیل تماتیک مصاحبه‌ها زمینه‌ها و عوامل همگرایی یا واگرایی ایشان با نظام ارزشی هنجاری مدارس و فرایند جامعه پذیری در آنها مورد بررسی قرار گرفت.
یافته‌ها:مدل جامعه پذیری مدارس شامل ارزشها و هنجارهای مدارس در قالب چهار حوزه «عقاید»، «احکام و مناسک»، «سبک زندگی»، «اخلاق» و همینطور مختصات اجرایی جامعه پذیری شامل «شرایط و اقتضائات» و «تکنیک‌ها و ابزارها» می‌شود.تحلیل مصاحبه با دانش‌آموختگان عوامل موثر بر موفقیت جامعه پذیری را «تجربه فضای امن مبتنی بر اخلاقیات جهان شمول»و عوامل موثر بر عدم موفقیت «جزم اندیشی»، «نفی عقلانیت»، «ایزوله سازی»، «سلب آزادی» و «ظاهرگرایی و فقه زدگی» نشان می‌دهند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

socialization in the educational system of religious schools in Tehran; A case study of socialization mechanism in three religious schools (Alavi, Nikan, Ehsan)

نویسندگان [English]

  • Alireza Rahmani 1
  • Alireza Ghobadi 2
1 Author,Department of Sociology, Faculty of Humanitiest,Kharazmi University Tehran, Iran
2 Department of Sociology, Faculty of Humanitiest,Kharazmi University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Purpose: Considering the importance of the concept of socialization in the educational system and also focusing on religious schools in Tehran, the purpose of this article is to identify the value and normative system of the selected sample of these schools in the field of socialization and to examine it from the perspective of the conflict of values in the formation of social issues.
Theoretical framework: Based on the conflict of values approach, two groups of students and school administrators are considered as two groups with the capacity for conflict of values,.
Method: using the thematic analysis method, two categories of data related to the value and normative system of the schools, including the documents of goals and visions and the experiences of the principals have been examined. Also, by conducting semi-structured interviews with graduates and thematic analysis of the interviews, the factors of their convergence or divergence with the normative value system of schools and the process of socialization in them were investigated.
Findings: The model of socialization of schools includes the values and norms of schools in the form of four areas: "beliefs", "rules and rituals", "lifestyle", "ethics" as well as the executive coordinates of socialization including "conditions and requirements" and "techniques and tools". The analysis of the interviews with graduates shows that the factors affecting the success of socialization are "the experience of a safe space based on universal ethics" and the factors affecting the failure are "dogmatism", "denial of rationality", "isolation", "deprivation of freedom" and "superficiality".

کلیدواژه‌ها [English]

  • "socialization"
  • " educational system"
  • " religious schools of Tehran"
  • " case study
  • "
  • "conflict of values"
ایتزن، دی استنلی. باکازین، ماکزین. ایتزن اسمیت، کلی (1396). مسائل اجتماعی از دیدگاه انتقادی( هوشنگ نایبی، مترجم). تهران: پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات
رابینگتون، ارل؛ واینبرگ، مارتین(1397). رویکردهای نظری هفتگانه در بررسی مسائل اجتماعی. (رحمت اله صدیق سروستانی، مترجم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران
دانش، پروانه؛ ذاکری نصرآبادی، زهرا؛ عبدالهی، عظیمه سادات(1393). تحلیل جامعه شناختی شکاف نسلی در ایران. جامعه پژوهشی فرهنگی. 3. 1-32
ربانی خوراسگانی، علی؛مومنی راد، فهمیه (1395). بررسی عوامل تربیتی موثر، بر جامعه پذیری فرزندان بر اساس روش تحلیل مضمون (مطالعه موردی دو گروه از مادران آسیب دیده شهر اصفهان). پژوهش‌های جامعه شناسی معاصر. 8. 47-68
احمدی، وکیل (1391). بررسی تغییرات ساختاری خانواده و تاثیر آن بر جامعه پذیری دانش‌آموزان. خانواده و پژوهش. 17. 9-28
علی پور، پروین (1398). مطالعه نقش مادران در فرهنگ پذیری دینی نوجوانان شهر تهران. علوم اجتماعی. 44. 103-122
زارع شاه آبادی، اکبر.  اسد نژاد، فرزانه. تیموری، فاطمه (1398). مقایسه نقش خانواده و مدرسه در جامعه پذیری دینی دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه فیروزآباد. تربیت اسلامی. 32. 93-116
فرجی، ایرج. ربانی، جعفر(1400). معجزه مدرسه: گفتگو با آقای دکتر غلامعلی حداد عادل. گنجینه دارالفنون. 13. 13-30
فروتن، یعقوب (1389). جامعه پذیری جنسیتی در کتاب های درسی مدارس ایران، زن در توسعه و سیاست. 30. 195-217
Tacher, D. Rein, M. (2004). Managing Value Conflict in Public Policy. Governance Journal. 17(4). 487-486.