اتنوگرافی انتقادی توسعه و تمایزات اقتصادی در مناطق چندفرهنگی (مطالعه موردی: شهر تکاب)

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه جامعه‎شناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.

2 کارشناسی ارشد، گروه جامعه‎شناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

10.22059/jsr.2025.363639.1891

چکیده

پژوهش حاضر با اتکاء بر نظریات مارکسیست‌های ساختارگرا مانند فرانک، پولانزاس و آلتوسر و نظریات هاروی و لوفور درحوزه‌ی جامعه‌شناسی شهری، و با استفاده از روش اتنوگرافی انتقادی به بررسی روابط بین-فرهنگی، مناسبات اجتماعی و اقتصادی در مناطق چندفرهنگی و همچنین نشان‌دادن ارتباط چندگرایی فرهنگی با موفقیت اقتصادی اقوام مختلف و تاثیر تنوع قومی و قطبی‌بودن جوامع بر فرآیند توسعه در شهر چندفرهنگی تکاب می‌پردازد. گردآوری داده‎ها از طریق مشاهدات مشارکتی و مصاحبه عمیق انجام گرفته و تعداد مصاحبه‌شوندگان این پژوهش 28 نفر بوده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که تمایزات اقتصادی در این شهر چندفرهنگی به‌دلیل ویژگی‌ها و خُلقیات فرهنگی گروه‌های قومی نیست بلکه ناشی از عوامل ساختاری و سیاست‌گذاری‌های کلان است؛ قومیت، یکی از عوامل مهم شکل‌دهنده مناسبات اقتصادی است و تنوع قومی، تاثیر قابل توجهی بر رشد و توسعه‌ی اقتصادی دارد. تبعیض قومی که به-میانجی سیاست‌های نهادی در این شهر اعمال می‌شود سبب کم‌رنگ‌ترشدن ارتباطات میان‌فرهنگی و افزایش واگرایی قومی میان گروه‌های فرهنگی نسبت به گذشته شده است. این گروه‌ها با یکدیگر غیریت-سازی می‌کنند و سعی می‌کنند فاصله و مرزهای اجتماعی مشخصی با یکدیگر داشته باشند. از این رو، اصلی‌ترین امکان بازسازی روابط فرهنگی در مناطق چندفرهنگی توجه به توسعه پایدار، متوازن و رویکردهای فراقومیتی در توسعه اقتصادی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A critical ethnography of development and economic differentiation in multicultural regions (Case study: Tekab city)

نویسندگان [English]

  • hossein daneshmehr 1
  • hossein Moradi 2
1 Associate Professor, Department of Sociology. Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran
2 Master of Sociology, Department of Sociology. Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran
چکیده [English]

The current research relies on the theories of structuralism Marxists such as Frank, Poulantzas and Althusser and the theories of Harvey and Lefebvre in the field of urban sociology, and by using the critical ethnography method to investigate inter-cultural relations, social and economic relations in multicultural areas. It also shows the relationship between cultural pluralism and the economic success of different ethnic groups and the impact of ethnic diversity and polarization of societies on the development process in a multicultural city. Data collection was done through participatory observations and in-depth interviews, and the number of interviewees in this research was 28 people. The results of the research show that the economic differences in this multicultural city are not due to the characteristics and cultural attitudes of ethnic groups, but are caused by structural factors and macro policies; Ethnicity is one of the important factors shaping economic relations and ethnic diversity has a significant impact on economic growth and development. The ethnic discrimination that is applied through institutional policies in this city has caused the weakening of intercultural communication and the increase of ethnic divergence between cultural groups compared to the past. These groups alienate each other and try to have certain social boundaries and distance with each other. Therefore, the main possibility of rebuilding cultural relations in multicultural areas is to pay attention to sustainable, balanced development and trans-ethnic approaches in economic development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Multicultural societies"
  • "ethnicity"
  • "regional underdevelopment"
  • "economic inequality"
  • "economic success"

مراجع

آلتوسر، لویی (1386) ایدئولوژی و سازوبرگ­های ایدئولوژیک دولت، ترجمه روزبه صدر آرا، تهران: نشر سرچشمه.
امانی، حامد (1398) توسعه­­نیافتگی شهر تکاب؛ معلول شرایط جغرافیایی یا مسائل مدیریتی؟، پایگاه خبری تحلیلی برزن­نیوز، barzannews.ir.
ایتزن، دی. استنلی، ماکسین باکا، زین و کلی ایتزن، اسمیت (1396) مسائل اجتماعی از دیدگاه انتقادی، ترجمه هوشنگ ناییی در دو جلد، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
برنر، نیل (1396) نظریه شهری انتقادی چیست؟، ترجمه آیدین ترکمه، برگرفته از وب­سایت فضا و دیالکتیک.
پولانزاس، نیکوس (1389) طبقه در سرمایه­داری معاصر، ترجمه حسن فشارکی و فرهاد مجلسی­پور، تهران: انتشارات رخ­داد نو.
ترابی، یوسف و مجیدی، یوسفعلی (1394) بررسی چگونگی مدیریت شکاف های قومی در کردستان جمهوری اسلامی ایران. پژوهش‎های راهبردی سیاست، ٣(١١)، ٩-٢٩.
جلایی­پور، حمیدرضا، باینگانی، بهمن (1395). مطالعه جامعه­شناختی پیامدهای اقتصادی بازار و تجارت مرزی: اتنوگرافی انتقادی بازار مرزی بانه، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران،  ٥(٤)، 573-539.doi: 10.22059/jisr.2017.60887
رضایی، زهرا (1386) توسعه اجتماعی در ایران: شاخص­ها و موانع، نشریه پژوهشنامه، ١٤(١)، 48-15.
مرکز آمار ایران (1398) سالنامه آماری. گزارش آماری بخش جمعیت و نیروی انسانی. https://www.amar.org.ir
سن، آمارتیا (1393) فرهنگ، هنر و توسعه، ترجمه کاظم فرهادی، تهران: نشر چشمه.
صفایی­پور، زهرا و آزادخانی، پاکزاد (1399) بررسی نقش قومیت در دستیابی به توسعه پایدار شهری، مجله علوم جغرافیایی، ١٦ (٣٣)، 119-108.
فرهادی، محمد و کاظمی، علی (1392) توسعه اقتصادی-اجتماعی، قومیت و مشارکت سیاسی، مجله مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، ٢(٤)، 571-596. doi: 10.22059/jisr.2013.52286
گرگی، عباس، گودرزی، سعید (1397). درآمدی بر بنیان­های فلسفی و روش­شناختی مردم­نگاری انتقادی؛ با تأکید بر مردم­نگاری انتقادی کارسپیکن، مجله جامعه­شناسی ایران. ١٩(٤)، 139-172. doi: 10.22034/jsi.2018.38240
لوفور، هانری (1393) ماتریالیسم دیالکتیکی، ترجمه آیدین ترکمه، تهران: نشر تیسا.
مدیسون، سویینی (1397) روش­ها، علمِ اخلاق و اجرا در مردم­نگاری، ترجمه فهیمه سادات کمالی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
موسوی، صدرالدین و قمریان، ناهید (1401) جایگاه توسعه قومی در برنامه‎های توسعه پس از انقلاب اسلامی ایران. اندیشه سیاسی در اسلام، 9(32)، 125-150.
هاروی، دیوید (1398) امپریالیسم جدید، ترجمه حسین رحمتی، تهران: نشر اختران.
والرشتاین، ایمانوئل (1967و2001) ابعاد رویکرد نظام جهانی، در نظریه­های روز جامعه­شناسی از ایزنشتات تا پسامدرن­ها، ویراسته دیرک کسلر(1394)، ترجمه­ کرامت­اله راسخ، تهران: نشر آگه.
ویمر، آندره اس (1396) مرزبندی قومیتی: نهادها، قدرت و شبکه­ها، ترجمه محمدرضا فدایی، تهران: نشر کتاب شیرازه ما.
Torabi, Y. and Majidi, Y. A. (2015). Managing the Ethnic Gaps in Kordestan of Iran. Political Strategic Studies, 3(11), 9-29. (In Persian).
jalaeipour, H. and Bayangani, B. (2017). Sociological Study of the Economic Consequences of the Market and Border Trade (Critical Ethnography of Baneh Border Market). Quarterly of Social Studies and Research in Iran, 5(4), 539-573. doi: 10.22059/jisr.2017.60887. (In Persian)..
Rezaei, Z. (2007). Social Development in Iran: Indicators and Obstacles, Journal of Research, 14(1), 48-15. (In Persian).
Safaeipour, Z,. & Azadkhani, P. (2019) Investigating the role of ethnicity in achieving sustainable urban development, Journal of Geographical Sciences, 16 (33), 108-119. (In Persian).
farhadi, M. and Kazemi, A. (2013). Socio-Economic development, Ethnicity and political participation. Quarterly of Social Studies and Research in Iran, 2(4), 571-597. doi: 10.22059/jisr.2013.52286. (In Persian).
Gorghi, A. and Goodarzi, S. (2018). An Introduction to Philosophical and Methodological Foundations of Critical Ethnography; Emphasizing Carspecken Critical Ethnography. Iranian Journal of Sociology, 19(4), 139-158. doi: 10.22034/jsi.2018.38240. (In Persian).
Moosavi Jashni, D. S. and Ghamaryan, N. (2022). The place of ethnic development in development programs after the Islamic Revolution of Iran. The Journal of Political Thought in Islam, 9(32), 125-150. (In Persian).
Wimmer, A. S. (2017). Ethnic boundary making: Institutions, power, and networks (M. R. Fadaei, Trans.). Sherzeye Ma Publishing. (Original work published 2011). (In Persian).
Wallerstein, I. (2001). Dimensions of the world-systems approach. In D. Kessler (Ed.), Contemporary sociological theories: From Eisenstadt to postmodernists (K. Rasekh, Trans.; pp. [page range]). Agah Publishing. (Original work published 1967/2001). (In Persian).
Harvey, D. (2019). The new imperialism (H. Rahmati, Trans.). Akhtaran Publishing. (Original work published 2003). (In Persian).
Lefebvre, H. (2014). Dialectical materialism (A. Turkmeh, Trans.). Tisa Publishing. (Original work published 1940). (In Persian).
Madison, D. S. (2018). Methods, ethics, and performance in ethnography (F. S. Kamali, Trans.). Scientific and Cultural Publications. (In Persian).
Sen, A. (2014). Culture, art and development (K. Farhadi, Trans.). Cheshmeh Publishing. (Original work published 2004). (In Persian).
Althusser, L. (2007). Ideology and ideological state apparatuses (R. Sadrara, Trans.). Sarchashmeh Publishing. (Original work published 1970). (In Persian).
Poulantzas, N. (2010). Classes in contemporary capitalism (H. Fesharaki & F. Majlesipour, Trans.). Rakhdad-e No Publications. (Original work published 1974). (In Persian).
Eitzen, D. S., Zinn, M. B., & Smith, K. E. (2017). Social problems from a critical perspective (H. Naeii, Trans., 2 vols.). Research Institute of Culture, Art and Communication. (In Persian).
Statistical Center of Iran. (2019). Statistical yearbook: Population and human resources section [Annual report]. https://www.amar.org.ir. (In Persian).
Amani, H. (2019, December 15). Underdevelopment of Takab city: Consequence of geographical conditions or managerial issues? Barzan News. https://barzannews.ir. (In Persian).
Brenner, N. (2017). What is critical urban theory? (A. Turkmeh, Trans.). Space and Dialectics. (In Persian).
 
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
دوره 32، شماره 1
تیر 1404
صفحه 199-217

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار