تأملی در نظریه ‏ی ریزشی - چرخشی ابن خلدون از منظر مدرنیته‏ ی سیاسی

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 دانش‌یار گروه علوم اجتماعی دانشگاه ایلام

2 دانشجوی دکتری بررسی مسائل اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

مقاله‌ی حاضر تلاش می­کند به تحلیل نظری این مسئله بپردازد که آیا نظریه­ی چرخشی-ریزشی ابن‌خلدون در باب دولت ازمنظر مدرنیته‌ی سیاسی، توان تبیین مکانیسم و دینامیسم دولت را دارد؟ برای پاسخ به این سئوال، ابتدا برمبنای پاره­ای از ره‌یافت­های نظری موجود در زمینه­ی مدرنیته‌ی سیاسی، خواص و کارکردها و مفاهیم موجود در گفتمان سیاسی مدرن، معرفی شده و سپس این بررسی با آرای ابن‌خلدون و گفتمان سیاسی او به مواجهه نهاده شده است. نگارنده برمبنای این تحلیل نظری نشان داده است که از آن‌جایی که آرای ابن‌خلدون به‌عنوان یک نظام حقیقت، برساخته­ی شرایط و اقتضائات جامعه‌ی زمان خود است و در چهارچوب اجتماعی، سیاسی و اقتصادی خاصی پرورش یافته است، به‌لحاظ نظری عموما و از جنبه­های معرفت‌شناسی و انسان‌شناسی خصوصا، کفایت و توانایی لازم را برای تبیین تحولات و دگردیسی دولت مدرن ندارد و بنابراین تلاش پاره‌ای از جریان‌های فکری و بعضا ایدئولوژیک جهت تسری و تعمیم آرای او به دولت مدرن امروزین، جز اتلاف و هدر دادن وقت و توان برنامه­های تحقیقاتی در باب مدرنیته و جامعه‌ی جدید نخواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reflections on Ibn Khaldun’s Rise and Fall theory from the perspective of political modernity

نویسندگان [English]

  • yarmohammad ghasemi 1
  • ghasem Oveisi fardoei 2
چکیده [English]

The present article is a theoretical analysis of the capability of Ibn Khaldun’s theory of “Rise and Fall” in explaining the state’s mechanism and its dynamics in the context of political modernity.
To answer this question, first, on the basis of some theoretical approaches to political modernity, properties, functions and concepts of modern political discourse are introduced, and then encountered with Ibn Khaldun's ideas and his political discourse.
Based on this theoretical analysis, this essay reveals that since the ideas of Ibn Khaldun, as a system of truth, are affected by the conditions and requirements of the society of his time and have nurtured in a peculiar social, political and economic context, theoretically in general and epistemologically and anthropologically in particular, they lack the necessary qualifications and capabilities for explaining the evolution and transformation of the modern state. Therefore, the efforts of some intellectual and even ideological circles to apply his ideas to the modern state, is only a waste of time and energy of the research programs on modernity and the modern society.    

کلیدواژه‌ها [English]

  • Modernity
  • system theory
  • Rise and Fall theory
  • Social cohesion
  • Epistemology
  • Anthropology
  • nation - state
  • آزاد ارمکی، تقی. 1376. اندیشه‌ی اجتماعی متفکران مسلمان. تهران: سروش.
  • آزاد ارمکی، تقی. 1386. تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام. تهران: علم .
  • ابن‌خلدون، عبدالرحمن بن محمد. 1359. مقدمه. ترجمه‌ی محمد پروین گنابادی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  • ابن‌سینا. 1366. الحدود. ترجمه‌ی محمدمهدی فولادوند. تهران: سروش.
  • افلاطون. جمهور. کتاب دوم. ترجمه‌ی فواد روحانی. بند 272.
  • بشیریه، حسین. 1380. درس‌های دموکراسی برای همه. تهران: نگاه معاصر.
  • پوچی، جانفرانکو. 1384. تکوین دولت مدرن. ترجمه‌ی بهزاد باشی. تهران: آگه .
  • ثقفی، سیدمحمد. 1390. ابن‌خلدون نخستین جامعه­شناس مسلمان. تهران: انتشارات جامعه‏شناسان.
  • ثقفی، سیدمحمد. 1392. نظریه­های جامعه­شناختی عالمان مسلمان. تهران: انتشارات جامعه‏شناسان.
  • جلایی‌پور، حمیدرضا. 1388. جامعه و دولت معاصر، تمهیدی نظری برای ارزیابی تکوین دولت- ملت. مجله‌ی جامعه‌شناسی ایران. شماره‌ی 2. دوره‌ی دهم.
  • حناالفاحوری، خلیل الجر. 1358. تاریخ فلسفه در جهان اسلامی. تهران: فرانکلین. چاپ دوم.
  • سروش، عبدالکریم. 1376. درس‌هایی در فلسفه‌ی علم‌الاجتماع. تهران: نشر نی.
  • سیدنتاپ، کری. 1374. توکویل. ترجمه‌ی حسن کامشاد. تهران: طرح نو.
  • طباطبایی، سیدجواد. 1374. ابن‌خلدون و علوم اجتماعی. تهران: طرح نو.
  • فلیک، اووه. 1390. درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمه‌ی هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
  • قاسمی، یارمحمد. 1393. تاملی در نظام‌های حقیقت علم اجتماعی مدرن و پیشامدرن. در دست چاپ.
  • گیدنز، آنتونی. 1377. پیامدهای مدرنیت. ترجمه‌ی محسن ثلاثی. تهران: نشر مرکز.
  • گیدنز، آنتونی. 1380. معنای مدرنیت. ترجمه‌ی علی‌اصغر سعیدی. تهران: نشر کویر.
    • Aristotle. 1991. The Nicomachean Ethics. Oxford: Oxford University Press.
    • Bacharch, P. 1967. The Theory of Democratic Elitism. Boston: Little, Brown and Co.
    • Bauman, Z. 1996. Modernity. In J. Krieger (ed.). The Oxford Companion to Politics of the World. New York and Oxford: Oxford University Press.
    • Blumer, H. 1969. Symbolic Interactionism and Method. New Jersey: Prentice-Hall.
    • Macpherson, C. B. 1973. Democratic Theory. Oxford: Clarendon Press.
    • Marshall, T. H. 1964. Class, Citizenship and Social Development. Garden City, NY: Doubleday.