بررسی کنش انتقام‌جویانه در مقام واکنش رادیکال به جهان جدید در فیلم‌های مابعد قیصر (نمونه موردی:رضاموتوری، گوزن‌ها، کندو)

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تهران

2 دکترای جامعه‌شناسی

چکیده

با اکران فیلم قیصر در سال 1348 فیلم‌های جاهلی وارد فاز انتقام‌جویانه شدند. این انتقام‌جویی در فیلم‌هایی که امتداد تیپ قیصر را به نمایش گذاشتند، به انحای مختلف طرح شد. در این مقاله با بررسی فیلم‌‌های رضاموتوری، گوزن‌ها و کندو، چگونگی کنش انتقامجویانه‌ی مابعد قیصری را بررسی کرده‌ایم. رویکرد این مقاله در بررسی این فیلم‌ها خوانش جامعه‌شناختی درون‌-متنی است؛ خوانشی که لات را در نسبت با جهان اجتماعی ممکن‌کننده‌ی او در داخل خودِ فیلم مورد بررسی قرار داده است. برای تحلیل فیلم‌ها وضعیتی را در روایت فرض گرفته‌ایم که از آن تحت عنوان «وضعیت تعادلی» نام برده‌ایم: وضعیتی که عدم تعادل آن، شکل‌گیری روایت را امکان‌پذیر می‌کند. برمبنای فرض گرفتن این وضعیت سعی کرده‌ایم به این دو سوال محوری پاسخ دهیم: لات اگر در چه وضعیتی می‌بود کنش انتقام‌جویانه صورت نمی‌گرفت؟ و حال که از آن وضعیت خارج شده است، به چه شکل در مقابل وضعیت جدید واکنش نشان می‌دهد؟ بررسی ما نشان می‌دهد که در فیلم‌های مذکور با فرایندی روبه‌روییم که هم‌زمان هم معرف رادیکال ‌شدن لات و هم ناخودآگاه شدن او است. این دو وجه درنهایت منتج به ضدیت تام با کل مظاهر جهان مدرن می‌شود. این ضدیت تام از طریق اتفاقی جزئی بالفعل می‌شود. فیلم‌ها از طریق تحلیل محتوای کیفی مقوله‌بندی شده‌اند؛ اما این مقوله‌ها در قالب جداول ارائه نگشته‌اند، بلکه از طریق به هم پیوستن آنها، متن‌های تحلیلی ساخته شده است. علت این مسئله توضیح فرآیند رادیکال‌شونده است. این فرآیند در قالب یک متن و نه جداول جداگانه می‌تواند نمود یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Revengeful Acts as a Radical Reaction to Modern World in Post-Qaysar Movies (A Case Study of Reza Motori, Gavaznha, and Kandoo)

نویسندگان [English]

  • yousefali abazari 1
  • Ali Papoli yazdi 2
چکیده [English]

The movie Qaysar marks the entrance of Jaheli movies into the “revengeful” phase. This revengefulness was depicted in different ways in the movies, the protagonists of which were extensions of the Qaysar type. In this article we have investigated the post-Qaysar revengeful act by studying three movies: Reza Motori, Gavaznha (The Deers), and Kandoo (Beehive). My approach to the study of the film is that of a sociological intra-textual reading - a reading that studies the Laat in the context of the social world that is his condition of possibility, and is depicted in the movie itself. We have hypothesized a “situation of balance” in the narrative of the movie: a situation the disruption of which makes the formation of the movie plot possible. Having this situation in the background we have tried to answer these two main questions: In what situation would the Laat refrain from a revengeful act? And now that the situation of balance is disrupted, how does he react to the new situation? Our study shows that in such movies, we are dealing with a process that represents both the radicalization of the Laat and his losing self-consciousness in his acts. These two aspects eventually lead to a total conflict with all manifestations of the modern world. This total conflict is activated through a minor incident. The movies are coded through a qualitative content analysis. The categories achieved are not presented in tables, but in an analytic textual body instead, in an attempt to explain the radicalization process. The process could only be presented in the flow of text and not in the form of table.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gemeinschaft
  • Gesellschaft
  • Neighborhood
  • Revengeful Laat
  • Non-selfconscious Laat
  • Alienation
  • practical life
  • Self-Realization
  • Balance situation
  • اباذری، یوسف و علی پاپلی یزدی. 1392. بررسی تقابل سنت و مدرنیته در فیلم‌های جاهلی با تأکید بر الگوهای لات و لوطی در دو  فیلم لات جوانمرد و قیصر. فصل‌نامه‌ی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال نهم، شماره‌ی 32.
  • استوری، جان. 1390. مطالعات فرهنگی درباره‌ی فیلم‌های عامه‌پسند، ترجمه‌ی حسین پاینده. ارغنون. شماره‌ی 23. تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
  • برگر، آرتورآسا. 1379. روایت در فرهنگ عامه، رسانه و زندگی روزمره. ترجمه‌ی محمدرضا سیراوی. تهران: انتشارات سروش.
  • پاپلی یزدی، علی. 1392. مدرنیته و افول مردانگی: چگونگی و چرایی تغییر الگوی لات و جاهلی در سینمای فارسی 1357-1337. پایان‌نامه‌ی دکتری جامعه‌شناسی نظری- فرهنگی. دانشکده‌ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
  • تهامی‌نژاد، محمد. 1365. سینمای‌ رؤیاپرداز ایران. تهران: نشر نشانه.
  • حاتمی، حسن. 1385. ترانه‌ی گجیشکک اشی‌مشی. مقام موسیقایی. شماره‌ی 48.
  • شهری، جعفر. 1371. طهران قدیم. جلد1. تهران: انتشارات معین.
  • کراکائر، زیگفرید. 1377. از کالیگاری تا هیتلر: تاریخ روان‌شناختی سینمای آلمان. ترجمه‌ی فتح‌‌ا... جعفری جوزانی. تهران: انتشارات حوزه‌ی هنری.
  • گلدمن، لوسین. 1381. یادداشتی درباره‌ی چهار فیلم از گدار، بونوئل، و پازولینی، ترجمه‌ی محمدجعفر پوینده. در گلدمن، لوسین، تئودور آدرنو، ژان پیاژه و ... 1381 جامعه، فرهنگ، ادبیات، ترجمه‌ی محمدجعفر پوینده. تهران: نشر چشمه.
  • مساروش، ایشتوان. 1380. نظریه‌ی بیگانگی مارکس. ترجمه‌ی حسن شمس‌آوری و کاظم فیروزمند. تهران: نشر مرکز.
  • مسعود مهرابی. 1363. تاریخ سینمای ایران، از آغاز تا سال 1357. تهران: انشارات ماهنامه سینمایی فیلم.
    • Casetti, F. 1999. Theories of Cinema 1945-1995. Austin: University of Texas Press.
    • Flick, U. 2002. An Introduction to Qualitative Research. London: Sage Publication.
    • Herbele, R. 1955. Ferdinand Tonnies' Contributions to the Sociology of Political Parties. American Journal of Sociology. Vol. 61, No. 3: 213-220.
    • Palmer, P. A. 1938. Ferdinand Tonnies's Theory of Public Opinion. The Public Opinion Quarterly. Vol. 2. No. 4: 584-595.
    • Tonnies, F. 2001. Community and Civil Society. Cambridge: Cambridge University Press
    • Vilder, A. 1991. Agoraphobia: Spatial Estrangement in Georg Simmel and Siegfried Kracauer. New German Critique, No. 54: 31-45.
    • Wright, W. 1977. Sixguns and Society: A Structural Study of the Western. Los Angeles: University of California Press.