گسترش نامکان‏ها و تهدید حیات شهری (مطالعه موردی: کرمانشاه)

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه رازی کرمانشاه

2 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی اقتصاد توسعه

چکیده

این مقاله تلاش می‌کند فرآیند ظهور نامکان‌ها در کرمانشاه و پیامدهای آن‌ را مورد مطالعه قرار دهد. رویکرد نظری مقاله مبتنی بر آرای مارک اوژه است. ازنظر وی سوپرمدرنیته مولد نامکان است. نامکان‌ جایی است که در آن خاطره، روابط اجتماعیِ پایدار و هویت شکل نمی‌گیرد. روش مطالعه کیفی است. تکنیک گردآوری داده‌ها بررسی اسناد و مشاهده است. یافته‌ها نشان می‌دهند که شهر کرمانشاه در دهه‌ی 40 مکان بوده است؛ اما ظهور سکونت‌گاه‌های غیررسمی، جنگ و خصوصی کردن حوزه‌ی عمومی، ازبین رفتن سینماها، زوال محلات قدیمی و جایگزینی بزرگ‌راه‌ها و تقاطع‌های­ غیرهم‌سطح با خیابان‌ها و میادین، شهر را بدل به نامکانی بزرگ کرده است و حیات شهری در آن کم‌رنگ شده است. این پدیده برای شهروندان عدم تعلق به مکان، عدم تمایل به مشارکت و خشونت را به ارمغان آورده است. تاکنون فرآیند مکان‌سازی و احیای حیات شهری، توسط طراحان و برنامه‌ریزان و مردم در آن انجام نگرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Development of non-Places and threats for urban life A Case study of Kermanshah City

نویسندگان [English]

  • siyavash Gholipoor 1
  • ali kazemi 2
چکیده [English]

This article tries to examine the emergence of non-places in Kermanshah and its consequences. Article’s theoretical approach is based on the ideas of Marc Augé. In his view, Super modernity generates non-places, in which memory, stable social relationships, and identities cannot be formed. The research applies qualitative method. Results show that despite the fact that in the 1960s the city of Kermanshah was a place, the emergence of informal settlements, war and privatization of public sphere, disappearance of cinemas, decline of old neighborhoods, replacement of streets and squares with highways and non-same level intersections, have turned the city into a large non-place in which urban life has faded away. This phenomenon has brought the citizens disorientation, unwillingness to participate and violence. To date, neither developers and planners nor the people of Kermanshah have carried out the process of building place and regenerating urban life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Non-place
  • Informal Settlements
  • Privatization of the public sphere
  • Non-same level intersections
  • urban life
  • باذری، یوسفعلی و سیاوش قلی‌پور. 1391. فضای اجتماعی شهر کرمانشاه در دوره‌ی قاجار، پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران. شماره‌ی 3.
  • 2. احسن و نیرومند. 1352. حاشیه‌نشینان کرمانشاه و همدان. موسسه‌ی مطالعات اجتماعی. دانشکده‌ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
  • ایراندوست، کیومرث. 1389. سکونت‌گاه‌های غیررسمی و اسطوره‌ی حاشیه‌نشینی. تهران: انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
  • ازکیا، مصطفی. 1370. مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی روستایی. تهران: اطلاعات.
  • استیونسون، دبورا. 1388. شهرها و فرهنگ‌های شهری. ترجمه‌ی رجب پناهی. تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
  • اطهاری، کمال و همکاران. 1374. حاشیه‌نشینی در ایران: علل و راه‌حل‌ها، گزارش مرحله چهارم: برنامه­ریزی توسعه‌ی کالبدی. مسکن و اسکان غیر رسمی. بخش اول و دوم. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.
  • اطهاری، کمال و همکاران. 1374. حاشیه‌نشینی در ایران: علل و راه‌حل‌ها. گزارش مرحله‌ی پنجم: به‌رسمیت شناختن کم‌درآمدها. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.
  • اعتماد، گیتی. 1377. مهاجرت در ایران در دهه‌های اخیر. در شهرنشینی در ایران. تهران: آگاه.
  • امیری، نادر. 1387. مطالعه‌ای درباره‌ی فراغت جوانان شهر کرمانشاه: پرسه‌زنان دبیر اعظم. سازمان ملی جوانان.
  • امیریان، سهراب. 1378. بررسی و تحلیل پراکندگی فضایی و عملکرد پارک‌های شهر کرمانشاه. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشکده‌ی ادبیات، دانشگاه تهران.
  • اوبن، اوژن. 1362. ایران امروز 1907- 1906: ایران و بین‌النهرین. ترجمه‌ی علی‌اصغر سعیدی. تهران: زوار.
  • اوژه، مارک. 1387. نامکان‌ها: درآمدی بر انسان‌شناسی سوپرمدرنیته، ترجمه‌ی منوچهر فرهومند. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
  • برومند سرخابی، هدایت‌الله. 1388. در جست‌وجوی هویت شهری کرمانشاه. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.
  • بیات، آصف. 1377. سیاست‌های خیابانی: جنبش تهی‌دستان در ایران. ترجمه‌ی سید اسدالله نبوی. تهران: شیرازه.
  • بیگلری، هرمز. 1371. گذری بر تاریخ کرمانشاه، کرمانشاه: طاق­بستان.
  • جیکوبز، جین. 1388. مرگ و زندگی در شهرهای امریکا. ترجمه‌ی آرزو افلاطونی. تهران: دانشگاه تهران.
  • رابینو، پل. 1391. گزارشی از عملکرد بازرگانی و تجاری کرمانشاه در قرن 19. ترجمه‌ی فریبرز همزه‌ای، کرمانشاه: انتشارات دانشگاه رازی.
  • روستایی، شهریور. 1377. سازمان فضایی نظام سکونت‌گاهی و نقش آن در تعادل ناحیه‌ای. پایان‌نامه‌ی دکتری. دانشگاه تربیت مدرس.
  • سلطانی، محمدعلی. 1372. جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان. تهران: سها.
  • عالی‌پور، امین. 1386. عوامل موثر بر پراکندگی سکونت‌گاه‌های غیررسمی کرمانشاه. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد. دانشکده‌ی هنرهای زیبا. دانشگاه تهران.
  • قلی‌پور، سیاوش. 1391. تولید اجتماعی فضای شهری. پایان‌نامه‌ی دکتری. دانشکده‌ی علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
  • کاظمی زنگنه، عبدالمجید. 1355. علل مهاجرت روستاییان بخش هرسین به کرمانشاه. پایان‌نامه‌ی کارشناسی. دانشکده‌ی علوم اجتماعی. دانشگاه تهران.
  • لوکوربوزیه. 1390. نقد شهرهای معاصر. در شهر سازی: واقعیات یا تخیلات؟ ویراسته‌ی فرانسوا شوای. تهران: دانشگاه تهران.
  • مشاور تدبیر شهر. 1382. گزارش امکان‌سنجی طرح توان‌مندسازی اسکان غیررسمی کرمانشاه. وزارت مسکن و شهرسازی.
  • مشاور مرجان. 1352. طرح جامع شهر کرمانشاه. تهران. وزارت مسکن و شهرسازی.
  • نیازی، کیوان. 1387. توان‌مندسازی سکونت‌گاه غیررسمی جعفرآباد. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد. دانشکده‌ی هنرهای زیبا. دانشگاه تهران.
  • هاروی، دیوید. 1392. پاریس، پایتخت مدرنیته. ترجمه‌ی عارف اقوامی‌مقدم. تهران: پژواک.
    • Clark, J and B. Clark.1969. Kermanshah: An Iranian Provincial City. Durham University.