مطالعه موقعیت میدان روشنفکری ایران و موضع آن در قبال فرآیند دموکراتیک‌شدن فرهنگ از انقلاب اسلامی تا 1376

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

2 دکتری تخصصی جامعه‏شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

هدف این مقاله بررسی موقعیت میدان روشنفکری و موضع آن در مواجهه با فرآیند دموکراتیزه­شدن فرهنگ در سطوح فرمال و محتوایی و نوع این رابطه براساس میانجی­گری میدان طبقات اجتماعی و میدان قدرت است. بدین منظور از نظریه میدان­های بوردیو به­عنوان چارچوب مفهومی و برخی شاخص‏های دموکراتیزه­شدن فرهنگ از منظر کارل مانهایم استفاده ­شده­ است. لذا ابتدا ویژگی‌های میادین قدرت، روشنفکری و طبقات اجتماعی توصیف شده است و همچنین زیرمیدان ادبیات به‌مثابۀ میدان شاهد برای پیگیری تحولات دموکراتیک یا غیردموکراتیک مورد بررسی قرار می­گیرد. برای پیگیری و دستیابی به مختصات این میادین روش مطالعۀ اسنادی­-کتابخانه‏ای و راهبرد نمونه­گیری هدفمند یا معیار­محور اتخاذ گردید. در پایان، تبیین مختصات و ویژگی­های میادین مذکور به صورت مناسبات دوتایی انجام می­شود. بر مبنای این تبیین می­توان گفت: میدان روشنفکری در مواجهه با پدیدۀ دموکراتیزه­شدن فرهنگ دچار انفعال و عدم تأثیرگذاری شده و چه‏بسا نوعی سردرگمی در قالب گفتمان­های روشنفکری دیده می‌شود که نتیجۀ عدم ایجاد تقابل قطب‏های دولت‏مدار و مستقل و لذا چیرگی ساختاری ساحت دولت-سیاست است. بدین دلیل خود میدان روشنفکری نه تنها از لحاظ تأثیر ایجابی دچار شکست می­شود بلکه ویژگی­های قطب‏بندی، تمایز و هویت­یابی دموکراتیک را هم درونی نمی‏سازد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Studying the Status of the Intellectual Field and Its Position on the Process of the Democratization of culture from 1979 Revolution to 1998

نویسندگان [English]

  • mehrdad navabakhsh 1
  • amin karami 2
چکیده [English]

This article aims to study the status of the intellectual Field and its position on the process of the democratization of culture in formal and content-oriented levels, and the type of the relationship is conceived in terms of the intervention of the field of social classes and the field of power. In order to achieve this purpose, Bourdieu’s ‘theory of fields’ has been put into practice as a conceptual framework and some indexes of the democratization of culture in Karl Mannheim’s point of view. Therefore, first, the features of the fields of power, intellectualism, and social classes are shed light upon, and the subfield of literature has also been studied as the witness field in order to trace the democratic and undemocratic transformations. The great issue to be taken care of after determining the domains to be studied was the method of the collection and accessing the coordinates of these fields, documentary-library method and purposive sampling strategy, or criterion-oriented sampling, has been employed.This process, in its step-by-step development, ends up in interpretation and explanation. In this part, the explanation of the coordinates and features of the aforementioned fields is carried out in a binary form, based on which, the intellectualism field has been found to be passive and ineffective. One could even argue that some sort of confusion haunt the intellectual discourses of the time resulting from the lack of an opposition between the state-centered and independent poles, thus the structural dominance of the state-politics sphere. For this reason, the field of intellectualism itself not only fails in regard with positive effectiveness, but it does not also manage to internalize democratic polarization, distinction, and identification.

کلیدواژه‌ها [English]

  • field
  • Cultural Capital
  • symbolic capital
  • democratization of culture
  • polarization
  • intellectual competitions

مراجع

-      آبراهامیان،ارواند.(1383). ایران بین دو انقلاب از مشروطه تا انقلاب اسلامی. ترجمۀ کاظم فیروزمند و دیگران. تهران: نشر مرکز.
-      اباذری،یوسف.(1392). بنیادگرایی بازار: تأملی در مبانی فلسفی بازار آزاد. ماهنامه مهرنامه. شماره 31.
-      اسکلار،ریچارد.(1383). به سوی نظریۀ دموکراسی توسعه‌گرا. ترجمۀ احد علی­قلیان و افشین خاکبار. مجموعه مقالات دموکراسی و توسعه. گردآوری آدریان لفت‌ویچ. تهران: انتشارات طرح نو.
-      اشرف وبنوعزیزی.(1388). طبقات اجتماعی، دولت و انقلاب در ایران. ترجمۀ سهیلا ترابی فارسانی. تهران: انتشاراتنیلوفر.
-      بوردیو،پی‌یر.(1387). گفتارهایی دربارۀ ایستادگی در برابر نولیبرالیسم. ترجمۀ علیرضا پلاسید. تهران : نشر اختران.
-      جنکینز،ریچارد.(1385). پی‌یربوردیو. ترجمۀ لیلاجوافشانی و حسن چاوشیان. تهران: نشرنی.
-      ریترز،جورج.(1382). نظریۀجامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: انتشارات علمی.
-      شویره و فونتن.(1385). واژگان بوردیو. ترجمۀ مرتضی کتبی. تهران:نشرنی.
-      غلامرضاکاشی،محمدجواد.(1385). نظم و روند تحول گفتار دموکراسی در ایران. تهران: نشرگامنو.
-      فرهادپور،مراد.(1387). عقل افسرده، تأملاتی در باب تفکر مدرن. تهران: انتشارات طرح نو.
-      فرهادپور،مراد.(1388). پاره‌های فکر: هنر و ادبیات. تهران: انتشارات طرح نو.
-      کاظمی،عباس.(1387). جامعه‌شناسی روشنفکری دینی در ایران. تهران: انتشارات طرح نو.
-      گودرزی،غلامرضا.(1386). تجدّد ناتمام روشنفکران ایران. تهران: نشر اختران.
-      لوکاچ،گئورگ.(1390). تز هایبلوم،مجموعه مقالات سیاسی. ترجمۀ امید مهرگان. تهران: نشرثالث.
-      مارسل،گابریل.(1388). انسان مسئله‌گون. ترجمۀ بیتا شمسینی. تهران: انتشارات ققنوس.
-      مانهایم،کارل.(1389). مقاله‌هایی دربارۀ جامعه‌شناسی شناخت. ترجمۀ فریبرز مجیدی. تهران: نشرثالث.
-      مانهایم،کارل.(1385). دموکراتیک شدن فرهنگ. ترجمۀ پرویز اجلالی. تهران: نشرنی.
-      محمدپور،احمد.(1389). ضد روش، منطق و طرح در روش­شناسی کیفی1. تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
-      میرعابدینی،حسن.(1383). صد سال داستان­نویسی ایران. جلد 1 و 2. تهران: نشرچشمه.
-      میرسپاسی،علی.(1387). روشنفکران ایران (روایت یأس و امید). ترجمۀ علی مخبر. تهران: نشر توسعه.
-      هاشمی،محمدمنصور.(1385). دین‌اندیشان متجدد از شریعتی تا ملکیان. تهران: انتشارات کویر.
-      Calhoun, Carig(edi)(1995), Bourdieu: CriticalPrespective, Polity Press
-      Griller,Robin(1996),The Return of The Subject?The Methodology of  Pierre Bourdieu, In Critical Sociology, Vol 22, N-1, P 3-28
-      Martin,Johnlevi(2003), What is Field Theory?AJS.V109, N-1(july 2003): P 1-49
-      Pinto,Louis(1996), The Theory of Field and Sociology of Literature: Reflection on The work of Pierre Bourdieu, International Journal of Contemporary Sociology, Vol 32, No-2.
-      Salam,A.M(2006), A Life Style Theories Approach For Afforable Housing Research In Sandi Arabia, Emirates Journal For Enginering Research, vol 11(1): P 67-76.
-      Swartz,David(1997), Culture and Power The Socilogy of Pierre Bourdieu, The university of Chicago Press
-      Waquant,Loic.J.D(1989), Toward Reflexive Sociology, A work shop With Pierre Bourdieu, In sociological Theory, Vol. 7: PP-63.
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
دوره 23، شماره 1 - شماره پیاپی 23
بهار و تابستان 1395
شهریور 1395
صفحه 143-163

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار