بازنمایی مراسم «اهل هوا» در فیلم مستند «باد جن»

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه ارتباطات، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکترای ارتباطات، گروه ارتباطات، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

3 دانشجوی دکترای جامعه شناسی، گروه مطالعات توسعه اجتماعی، دانشگاه تهران

چکیده

فیلم مستند «باد جن» ساخته ناصر تقوایی، به بازنمایی مراسم «زار» در جنوب ایران می‌پردازد. در این مقاله نویسندگان تلاش کرده‌اند تا با تحلیل ارتباطی متن این فیلم، به این پرسش‌ها پاسخ دهند که: کدامیک از ابعاد این مراسم در این فیلم بازنمایی شده‌اند؟ آیا فیلم باد جن توانسته کارکردهای اجتماعی این مراسم را مستند کند؟ و مهم‌تر اینکه آیا این مراسم معنایی ملموس به زندگی افراد می‌بخشد؟ برای این منظور از سنتز نظری دو وجهی «نظریه تقابل‌های دوتایی» لوی اشتراوس و «نقش آیین‌ها در رفع تناقضات بشری» مری داگلاس، کمک گرفته شد.به لحاظ روش‌شناسی،روش تحلیل محتوای کیفی و شیوه تکوین استقرایی مقوله‌ها به کار برده شده است.تحلیل یافته‌ها به کمک نرم‌افزار تحلیل داده‌های کیفی مکس کیو دی اِی10 انجام شد و برای افزایش پایایی (قابلیت اتکا) از ابزار «توافق بین کدگذاران» در نرم‌افزار کمک گرفته شد. از تحلیل محتوای فیلم، 5 تقابل دوتایی به دست آمد که عبارتند از: تقابل بیماری-سلامتی؛ فرد-جمع؛ خیر-شر؛ خودی-غیرخودی؛ و طبیعت-ماوراء طبیعت. مهم‌ترین دستاوردهای تحقیق این است که اولا تناقض‌هایی که اشتراوس در ماهیت بشر و رفتارهایش می‌بیند درست به نظر می‌آیند و دوم اینکه این تناقض‌ها همانطور که داگلاس می‌گوید در قالب مناسک بادجن و شیوه‌های برخورد آن از طریق مناسک حل می‌شوند و بشر قادر می‌شود آیینی زندگی کند تا از شر تناقض‌هایش رهایی یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of Representation of the “Ahl-e Hava Ritual” in the Documentary of “Baad-e Jen

نویسندگان [English]

  • Hamid Abdolahian 1
  • Atefeh Aghaei 2
  • masoumeh shafati 3
1 university of tehran
2 university of tehran
3 university of tehran
چکیده [English]

The documentary movie, “Baad-e Jen ” made by Naser Taghvai represents the “Zaar” ritual at the south of Iran. The paper tries to answer the following questions: what aspects of this rite are represented in this movie? Were the movie “Baad-e Jen” able to document the social functions of this ceremony? And more importantly, does this ritual give a tangible meaning to people’s lives? Thus, the two dimensional theoretical synthesis of the “Dual conflicts theory” of Lévi Strauss and “the role of rituals in solving the human conflicts” of Mary Douglas were used. The methodologies used in this study were the qualitative content analysis and the topic inductive conception. Findings analysis were conducted using the maxqda10 qualitative data analysis software were used and in order to increase the reliability, the intercoder agreement tool of the software were used. 5 dual conflicts were resulted from the context analysis of the movie. conflicts include: the conflict of Heath and Disease, the conflict of crowd-individual, the conflict of relatives and outsiders, the conflict of Good and Bad, and the conflict of nature and supernatural. the most important result of this study is that firstly, the conflicts observed by Strauss in human nature and his behaviors seem correct and secondly, as Douglas has mentioned, these conflicts are solved in the form of Baad-e Jen ritual and the ways it is treated also are solved by these rituals, thus human can live a life of traditions and be released from its conflicts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Baad-e Jen documentary
  • Zaar ritual
  • Ahl-e Hava
  • dual conflicts
  • Representation
  • باستانی پاریزی، محمدابراهیم (1363). هشت الهفت، تهران: نوین.
  • بلوک باشی، علی (1381). هویت سازی اجتماعی از راه بادزدایی گشتاری، نامه انسان شناسی، دوره اول، شماره اول.
  • بهنام، جمشید (1355). مقدمه «اهل هوا». در ساعدی، غلامحسین (1345). اهل هوا. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • ساعدی، غلامحسین (1345). اهل هوا. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • شریفیان، محسن (1381). اهل زمین، موسیقی و اوهام در جزیره خارک، تهران: مرکز نشر و تحقیقات قلم آشنا.
  • صفی نژاد، جواد (1393). بنگ زنی سنتی: اطلاع رسانی گفتار صوتی سنتی در پهنه عشایر لُر بزرگ، دو فصلنامه دانش بومی ایران، شماره 1، بهار و تابستان 1393، صص. 19-46.
  • مرندی، حسن (1369). اهل هوا و بادجن (درباره زار و مناسک آن). کتاب معرفی و نقد آثار ناصرتقوایی. گردآورنده غلام حیدری. تهران: انتشارات به نگار.
    • Douglas, Mary. (2001). Purity and Danger; an Analysis of the Concept of Pollution and Taboo. Routledge, e-library, London.
    • Keck, Frederic. (2009). the Limits of Classification: Claude Levi-Strauss and Mary Douglas, In the Cambridge Companion to Levi-Strauss. Edited by Boris Weisman, Cambridge university Press, Cambridge, NY.
    • Levi-Strauss, Claude. (1966). the Savage Mind. Translated by George weidenfeld and Nicolson Ltd. Redwood Press Limited, GB.
    • ----. (1981). Mythologique IV, L’homme Nu. Plau, Paris.