روانشناسی، حکومت‌مندی و نولیبرالیسم

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسنده

مدرس مدعو دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

مقالة حاضر با هدف بررسی نسبت روان‌شناسی‌گری و مشتقاتش با نولیبرالیسم اقتصادی و حکومت‌مندی به این مسئله می‌پردازد که الگوهای جدید حیات اقتصادی چگونه از خلال علم روان‌شناسی سوژه‌های خود را تأسیس می‌کند. ایدة بازارخودتنظیم‌گر در اقتصاد سیاسی برای تأسیس سوژه‌های خود به سمت تأسیس انسان خودتنظیم‌گر در علم روان‌شناسی حرکت کرده و انسان خودگردان را به مثابه انسان سالم برمی‌سازد. نسبت نولیبرالیسم و روان‌شناسی با منظر حکومت‌مندی در وجه نظری مورد بررسی قرار گرفته و نمونه‌هایی از نظریه‌های روان‌شناسی در این نسبت مورد بحث قرار می‌گیرند. با مروری بر الگوهای روانشناسی‌گری در ایران معاصر در گفتار سیاست‌مداران و مدیران و همچنین بررسی آمارهایی در باب آسیب‌های اجتماعی نشان می‌دهیم که چگونه معضلات نظام‌مند و ساختاری به معضلاتی فردی و روحی فروکاسته می‌شوند و راه‌حل‌های روان‌شناختی در جهت سیاست‌زدایی و اجتماع‌زدایی در لایه‌های زندگیِ اجتماعی رسوخ می‌کنند. برآمدن روان‌شناسیِ عامیانه و رسوخ آن در حیات انسان ایرانی جهت هم‌ارزکردن مکانیسم‌های روحی و شخصیتی با مکانیسم‌های بازار خودتنظیم‌گر بررسی خواهد شد و نشان می‌دهیم که چگونه علم روان‌شناسی در خدمت تحقق این گزاره عمل می‌کند که هر ایرانی یک شرکت تجاری.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Psychologism, Govern-mentality and neoliberalism

نویسنده [English]

  • Arash Heydari
university alameh tabatabaei
چکیده [English]

Main purpose of the present paper is investigation of the relation between psychology and neoliberalism and the process of subject production based on the logic of neoliberalism. The idea of self-regulating market finds its counterpart in psychological self-regulating subject as an Ideal mental Health. The relations of psychology and govern-mentality will scrutinize and some approaches of psychology will be discussed in this term. Psychological rhetoric of politicians, managers beside social pathology statistics will be investigated based on this idea of governing self and vanishing the social and the political based on Psychologization of the social problems. According to this view some important researches in this field will be reviewed and discussed. Public psychology in Iranian Sphere is another trend of present study. Public psychology as a branch of positive psychology dominates the life-word and creates new subjects in accordance with the logic of market. Psychology behave like an agenda in the maps of Iranian neo-liberalism and fulfills the slogan of every Iranian as a Business enterprise.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Psychologism"
  • "Neo-Liberalism"
  • "govern-mentality"
  • "Positive psychology"
  • "self-Regulation"

مراجع

-         اباذری، یوسف‌علی؛ پرنیان، حمید (1394) تاریخچة ایجاد نهادهای دولتیِ آموزش مدیریت و اقتصاد بازار آزاد، مطالعات جامعه‌شناختی، دورة 22 شمارة 2، 176-151.

-         احمدبیگی، شهریار؛ خواجه‌نژاد، پریسا (1395) آخرین آمار خودکشی در ایران، www.Ilna.ir421833

-         پولانی، کارل (1391) دگرگونی بزرگ، خاستگاه‌های سیاسی و اقتصادی روزگار ما، ترجمة محمد مالجو، نشرپردیس دانش.

-         حیدری، آرش (1395) تبارشناسی استبداد ایرانی از منظر تاریخ فرهنگی، رسالة دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی.

-         رمضانی، صدیقه (1395) علل و زمینه‌های گرایش به معنویت‌گرایی جدید در ایران، رسالة دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.

-         فوکو، میشل (1392) تولد پزشکی بالینی، ترجمة فاطمة ولیانی، نشر ماهی.
-         فوکو، میشل (1393) دیرینه‌شناسی دانش، ترجمة نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، نشر نی.
-         فوکو، میشل (1394) تولد زیست سیاست، ترجمة نیکو سرخوش و افشین جهان‌دیده، نشر نی.
-         کریم‌خان زند، مصطفی (1393) پیدایش مدرسه، رسالة کارشناسی ارشد دانشگاه تهران.
-         هاروی، دیوید (1386) تاریخ مختصر نولیبرالیسم، ترجمة محمود عبدالله‌زاده، نشر اختران.
خبرگزاری‌ها
-         افکارنیوز، کدخبر 575311.
-         ایرنا، 18/2/95: کد 82058221
-         ایسنا، 14/9/95 کدخبر 3840030.
-         ایسنا، 8/10/95، کدخبر: 95100805031.
-         ایلنا، 7/11/94، کدخبر: 341963
-         تسنیم 14/10/95، کدخبر: 1287113.
-        روابط عمومی ستاد مبارزه با مواد مخد در تاریخ 6/10/91

-         روزنامة آرمان، شمارة 3038.

-         فرارو، کدخبر: 215841.

-         Binkley, S. (2011), Happiness, positive psychology and the problem of neoliberal governmentality, subjectivity, 4(4),371-392.

-         Binkley, S. (2011), Happiness, positive psychology and the problem of neoliberal governmentality, subjectivity, 4(4), 371-392.

-         Carr, S., & Batlle, I. C. (2015). Attachment theory, neoliberalism, and social conscience. Journal of Theoretical and Philosophical Psychology, 35(3), 160-176.
-         Dean, Mitchelle M. (2010) Governmentality: Power and rule in modern society, sage.
-         Ein-Dor, T., Mikulincer, M., Doron, G., & Shaver, P. R. (2010). The attachment paradox: How can so many of us (the insecure ones) have no adaptive advantages? Perspectives on Psychological Science, 5, 123–141.
-         Ein-Dor, T., Reizer, A., Shaver, P. R. and Dotan, E. (2012), Standoffish Perhaps, but Successful as Well: Evidence That Avoidant Attachment Can Be Beneficial in Professiona Tennis and Computer Science. Journal of Personality, 80, 749–768.
-         Foucault, Michel (2000) ‘The political technology of individuals’, pp. 403–17 in Power. Essential Works of Michel Foucault Vol. III, ed. by James D. Faubion. New York: The New Press.

-         Foucault, Michel (2000a) ‘The subject and power’, pp. 326–48 in Power. Essential Works of Michel Foucault, Vol. III, ed. by James D. Faubion. New York: The New Press.

-         Gentz, S. G., & Durrheim, K. (2009). Psychological expertise and governmentality in democratic South Africa: a tracer study of masters graduates from UKZN. Psychology in Society, (37), 18-38.

-        Guizzo, D., & de Lima, I. V. (2015). Polanyi and Foucault on the Issue of Market in Classical Political Economy Complementary Approaches to the Radical Theory of Social Control. Review of Radical Political Economics, 0486613415621745.

-         Halpin, D., & Guilfoyle, A. (2004). Attributions of Responsibility: Rural Neoliberalism and Farmers’ Explanations of The Australian Rural Crisis. Rural Society, 14(2), 93-111.

-         Hook, D. (2007). Foucault, psychology and the analytics of power. Springer.

-         Lazzarato, M. (2012). The making of the indebted man: An essay on the neoliberal condition. Translated by Joshua David Jordan, Semiotext (E) interventions.

-         Matza, T. (2012). “Good individualism”? Psychology, ethics, and neoliberalism in postsocialist Russia. American Ethnologist, 39(4), 804-818.

-         McDonald, M., & O'Callaghan, J. (2008). Positive psychology: A Foucauldian critique, the Humanistic psychologists, 36 (2), 127-142.

-         Miller, P., & Rose, N. (2008). Governing the present: Administering economic, social and personal life. Polity.

-         Nafstad, H. E., Blakar, R. M., Carlquist, E., Phelps, J. M., & Rand-Hendriksen, K. (2009). Globalization, Neo‐Liberalism and Community Psychology. American journal of community psychology, 43(1-2), 162-175.

-         Read, J. (2009). A genealogy of homo-economicus: Neoliberalism and the production of subjectivity. Foucault studies,no.6, 25-36.

-        Rose, N. (1990). Governing the soul: the shaping of the private self. Taylor & Frances, Routledge.

-         Rose, N. (1998). Inventing our selves: Psychology, power, and personhood. Cambridge University Press.Science, 5, 123–141.

-         Walker, C. (2012). Personal debt, cognitive delinquency and techniques of governmentality: Neoliberal constructions of financial inadequacy in the UK. Journal of Community & Applied Social Psychology, 22(6), 533-538.
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
دوره 24، شماره 1
مربوط به بهار و تابستان 1396
مهر 1396
صفحه 9-39

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار