سکنی گزیدن در کلان‏شهر تهران

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه رازی

2 دانشجوی کارشناسی ارشد انسان شناسی دانشگاه تهران

چکیده

این پژوهش در تلاش است تا وضعیت سکنی‌گزیدن در کلان‌شهر تهران را با تأکید بر فضای شهری مورد مطالعه قرار دهد. مبنای نظری این پژوهش مبتنی بر آرای مارتین هایدگر در باب سکنی‌گزیدن است. از نظر هایدگر سکنی‌گزیدن به معنای مراقبت‌کردن و محافظت انسان‌ها از یکدیگر، از آسمان و زمین و نگهداشت معانی است. روش این مطالعه کیفی است و تکنیک‌های گردآوری داده‌ها از نوع بررسی اسناد، مشاهده کالبد شهری و تجربة زیسته است. یافته‌ها نشان می‌دهند که در دارالخلافة ناصری به دلیل پیوستگی، تراکم و تنوع فضا و مشخص بودن حریم شهر، امکان گردهم آمدن عناصر چهارگانه وجود داشت. اما به‌تدریج فرآیندهای متعددی امکان سکنی‌گزیدن را کمرنگ کرده‌اند که عبارتند از: 1. توسعه برون‌زا که سبب پراکندگی محلات مسکونی و جدایی آنها از یکدیگر شده است. 2. بزرگراه‌ها، تقاطع‌های ناهم‌سطح و مترو که امکان در کنار هم قرار گرفتن و تعامل را به حداقل می‌رسانند و تفرد و تنهایی را دامن می‌زنند. 3. اولویت منطق سرمایه در بسیاری محلات که سبب از بین رفتن فضاهای عمومی و ازدیاد حوزه‌های خصوصی شده است. در نتیجه این فرآیند، امکان در کنار هم بودن در بخش‌هایی از فضای شهری از بین رفته و باهم بودن، محدود به خانه شده است. 4. فضاهای مصرف روزبه‌روز بیشتر می‌شوند، آنها ضمن حذف فرودستان، سبب می‌شوند روایت‌های فردی نزد کنشگران این عرصه شکل بگیرد و مشارکت دموکراتیک کمرنگ گردد. 5. علی‌رغم تکثر رخدادهای تاریخی، آنها به‌صورت یادمان در فضای شهری حک نشده‌اند و بدین ترتیب حضور گذشته در شهر کمرنگ و یادآور خاطرات تاریخی نیست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Dwelling in Tehran metropolis

نویسندگان [English]

  • siyavash gholipoor 1
  • mohsen gholipoor 2
1 university of razi
چکیده [English]

This article tries to study the status of settlement situation in Tehran metropolis with an emphasis on urban space. Its theoretical basis is based on Martin Heidegger ideas about dwelling. In his view dwellingmeans to care and protect human beings from each other, from heaven and earth and is maintenance meanings. The method of study is qualitative.The results shows: In Naseri Darul Khalafa[1] because of continuity, density and diversity of space and determinacy of the city boundaries there was the possibility of come together of four elements. But gradually several processes weakened the possibility of Settlement which includes: 1. exogenous development causes dispersion of residential neighborhoods and separates them from each other. 2. Highways, non-level intersections and metro minimize the possibility of get together and offer individualism and loneliness. 3. The logic of capital in many areas, causing the loss of public spaces and private domains is increasing. As a result of this process, the possibility of being together in parts of urban space is lost and togetherness is limited to houses. 4. Consumption spaces be more day by day, they addition to remove of subordinates, cause individual stories take shape to the actors in this field and democratic participation will be undertone. 5. Despite the multiplicity of historical events, they are not carved as memorial in the urban space and thus the city is not reminiscent of historical memory.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Residence
  • the urban space
  • endogenous development
  • consumption spaces
  • memorial
  • dwelling

مراجع

- اباذری، یوسف (1377)، خرد جامعه‌شناسی، تهران: طرح نو.
- استیونسون، نیک (1392)، شهروندی فرهنگی، ترجمة افشین خاکباز، تهران: تیسا.
- اوژه، مارک (1377)، نامکان: درآمدی بر انسانشناسی سوپرمدرنیته، ترجمة منوچهر فرهومند، تهران: شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
- بایندر، هِنری (1370)، سفرنامه هِنری بایندر، ترجمه، کرامت اله افسر، تهران: فرهنگسرا.
- بیات، آصف (1377)، سیاست‌های خیابانی: جنبش تهیدستان در ایران، ترجمه، سید اسداله نبوی، تهران: شیرازه.
- پروین، ستار و همکاران (1394)، مترو و زندگی روزمره (مطالعه موردی شهر تهران)، در پژوهش‌های انسانشناسی ایران، دوره 5، شماره 2.
- جکسن، ابراهام (1369)، سفرنامه جکسن: ایران در گذشته، ترجمه، فریدون بدره‌ای، تهران: خوارزمی.
- جهانی دولت‌آباد، رحمان و همکاران (1392)، «سنجش میزان هویت محله‌ای با تاکید بر نقش نهادهای مردمی»، در نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 13، شماره 31.
- جیکوبز، جین (1388)، مرگ و زندگی در شهرهای امریکا، ترجمه آرزو افلاطونی، تهران: دانشگاه تهران.
- حبیبی، سید محسن (1389)، قصة شهر: تهران، نماد شهر نوپرداز ایرانی 1332-1299، تهران: دانشگاه تهران.
- حبیبی، محسن (1387)، از شار تا شهر، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- رجبی، آزیتا و سفاهن، افشین (1388)، مدل گسترش فضایی کلانشهر تهران، دانشنامه، دوره 3، شماره 3.
- شولتز، کریستین (1387)، مفهوم سکونت: به سوی معماری تمثیلی، ترجمة محمودامیر یاراحمدی، تهران: آگه.
- شولتز، کریستین (1388)، روح مکان: به سوی پدیدارشناسی معماری، ترجمة محمدرضا شیرازی، تهران: رخداد نو.
- شولتز، کریستین (1391)، معماری: حضور، زبان و مکان، ترجمة علیرضا سیداحمدیان، تهران: نیلوفر.
- شهری، جعفر (1371)، طهران قدیم، تهران: امیر کبییر.
- صافیان، محمدجواد و مؤمنی، ناصر (1389)، «بررسی رابطه میان سکنی گزیدن و فرا خواندن از نظر هیدگر»، در حکمت و فلسفه، سال ششم، شماره دوم.
- عیسوی، چارلز (1369)، تاریخ اقتصادی ایران: عصر قاجاریه، ترجمه یعقوب آژند، تهران: گستره.
- کریمان، حسین (1368)، تهران در گذشته و حال، تهران: دانشگاه تهران.
- مدنی پور، علی (1379)، تهران، ظهور یک کلان‌شهر، ترجمة حمید زورآزوند، تهران: شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
- مرکز مطالعات شهرسازی و معماری ایران (1374)، حاشیه نشینی در ایران: علل و راه حل‌ها، گزارش مرحله سوم «پویایی زندگی غیررسمی در حاشیه‌نشین‌ها»، تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.
- مطالعات آمایش سرزمین (1388)، تحلیل سرمایه اجتماعی، استانداری تهران.
- هایدگر، مارتین (1377)، «بناکردن، سکنی گزیدن، اندیشیدن» در فلسفه تکنولوژی، ترجمة شاپور اعتماد، تهران: مرکز. 
- هایدگر، مارتین (1373)، «پرسش از تکنولوژی»، ترجمه شاپور اعتماد، فصلنامه ارغنون، شماره 1، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
 - Buck- Morss, Susan (1989) The Dialectics of Seeing: Walter Benjamin and The Arcades of Projects, Hong Kong: Asco Trade typesetting.
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
دوره 24، شماره 1
مربوط به بهار و تابستان 1396
مهر 1396
صفحه 101-123

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار