پویایی‎های هویتی و مصرف‎های هویت‎ساز؛ مطالعه‎ای در محلۀ گلستانِ شهرِ سبزوار

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 استاد مردم شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

2 عضو هیات علمی دانشگاه تهران

3 دانشجوی دکتری انسان‎شناسی دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

محلۀ گلستانِ به عنوان یکی از محله‎های واقع شده در مرکزِ شهرِ سبزوار دارای مشکلاتِ متعدد در حوزۀ مدیریتِ شهری است. با وجود اینکه مسئولینِ شهر بر مسائل و مشکلاتِ محله آگاهی دارند، شوربختانه در عمل اقدام قابل توجه‎ای در مسیر حل این موارد مشاهده نمی‌شود. تداوم مشکلات این محله و عدم رسیدگی جدی به آن موجب شده است رسانه‎های محلی شهر از آن به مثابه یک گره کور شهری یاد کنند. به نظر می‎رسد، بخش قابل توجه‎ای از این مسئله ناشی از عدم شناختِ صحیح از این محله و مشکلات آن ناشی باشد. عموماً شناخت‎ها و مسئله‎یابی‎ها حول این محله، کالبد محور و فنی است. این در حالی است که به نظر می‎رسد، مشکلِ اساسی محلۀ گلستان که حتی می‎توان گفت مشکلات کالبدی و فنی محله نیز ریشه در آن دارد، اجتماعی است. لذا مطالعۀ حاضر تلاش دارد، پرتوی اجتماعی و فرهنگی از این محله ارائه نماید. در این مسیر، پژوهشِ پیش‎رو خود را دلمشغول بررسی و توضیح هویتِ اجتماعی اهالی و پیوند آن با حوزۀ زندگی روزمره و مصرف کرده‎است. به عبارتی دیگر پژوهشِ حاضر، بدنبال آن است که نقشِ مصرفِ جوانان یک محلۀ غربت‎نشین در سبزوار را که به نوعی با چالش‎های هویتی روبرو است، در جهت مدیریت این چالش‎ها روشن سازد. این پژوهش بخشی از یک پروژۀ کلان‎تر با استفاده از روش مردمنگاری روایتی است. رویکردهای نظری جدید در باب هویت و مصرف نقش بصیرت‎بخشی نظری پژوهش را بازی کرده‎اند. براساس نتایج این مقاله می‎توان پیوندِ هویتِ اجتماعی و مصرف در کوی گلستانِ سبزوار را پیوندی همگرایانه تلقی کرد. در توضیح بیشتر باید گفت، آن دوران که منطقِ حاکم بر رویه‎های هویت‎یابی محله، رویه‎های پیشامدرن است، مصرف کمتر حائز کارکردها و دلالت‎های اجتماعی و فرهنگی بوده و بیشتر معطوف به درون و نیازهای مادی اهالی بوده است. اما با حاکمیتِ رویه‎های مدرن هویت‎یابی در محله، مصرف هرچه بیشتر در خدمت مقاصد این رویکرد قرار گرفته است. در واقع، مصرف جنبۀ فرهنگی‎تری یه خود می‎گیرد. در اینجا مصرف صرفاً تأمین‎کنندۀ نیازهای مادی نیست بلکه بستری برای گریز از هویت‎های تعین یافته و حرکت به سوی هویت‎های دلخواه و مطلوب است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identity Dynamics and Identity construction Consumption, a study in Golestan quarter of Sabzevar

نویسندگان [English]

  • ebrahim fayaz 1
  • ahmad naderi 2
  • mosareza gharbi 3
1
2 -
3 -
چکیده [English]

Golestan quarter as one of the neighborhoods located in Sabzevar city center has numerous problems in urban management. Although city officials are aware of the problems of the neighborhood, unfortunately, there is no significant step in the way of solving these issues. Continuation of problems of this neighborhood in the city have been tangible that local media and news agencies of Sabzevar have been categorized it as an unsolved problem in urban management. A significant part of this issue appears to be due to the lack of proper understanding of this neighborhood and its problems. Looking at the problems in this neighborhood is generally physical and technical. However, it seems that the basic problem of the Golestan neighborhood is social. Even physical and technical problems can be said to be rooted in it. Therefore, this study attempts to present a social and cultural view from this neighborhood. In this regard, the research is concerned with exploring and explaining the social identity of its inhabitants and its relation to everyday life and consumption. In other words, the present study seeks to elucidate the role of youth consumption in a gypsy community in Sabzevar, which faces some kind of identity challenge, to manage these challenges. This research is part of a larger project using narrative ethnography. New theoretical approaches to identity and consumption forms theoretical view of the research. Based on the results of this paper, the relation between social identity and consumption in Golestan quarter can be considered as a Convergence relation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Consumption
  • crisis of identity
  • redefinition of identity
  • Ghorbat
  • Golestan quarter of Sabzevar

مراجع

  1. اباذری، یوسف و حسن چاوشیان (1381). از طبقۀ اجتماعی تا سبک زندگی (رویکردهای نوین در تحلیل جامعه‌شناختی هویت اجتماعی)، نامه علوم اجتماعی، شمارۀ 20: 27-3.
  2. اجزاء شکوهی، محمد (1384). مراکز شهری و گتوهای قومی- مطالعه موردی، کولی‎های شهر سبزوار، مجلۀ جغرافیا و توسعۀ ناحیه‎ای، شمارۀ 5: 225-245.
  3. اسفاری، میترا (1395). پویایی هویتی غربت‎ها «مطالعۀ اتنوگرافیک هادوری در چهارراه‎های تهران»، مجلۀ انسان‌شناسی، شمارۀ 22: 11-37.
  4. بلوردی، زهیرمصطفی، مرادی، سجاد و منصور عرب (1393). رابطۀ مصرف و هویت (پژوهشی در شهر کرمان)، مجلۀ مطالعات اجتماعی ایران، دورۀ هشتم، شمارۀ 2: 36-54.
  5. بوردیو، پیر(1390). تمایز: نقد اجتماعی، قضاوت‌های ذوقی، ترجمۀ حسن چاوشیان، تهران: ثالث.
  6. رحمانی، جبار و زهرا شعربافچی (1391). هویت‎ به مثابه فرایندی سیال و ناتمام: لایه‎های هویتی ایرانی‎های بهوپال در هند، فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی، شمارۀ 2: 115-135.
  7. رفیع‎فر، جلال‎الدین(1387). جزوۀ درس انسان‎شناسی ایلات و عشایر ایران، منتشر نشده، تهران: دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
  8. ریتزر، جرج (1386). نظریه‏های جامعه شناسی در دوران معاصر، تهران: انتشارات علمی.
  9. ذکایی، محمدسعید(1391). مصرف و سیک زندگی: رویکردها، مسائل و آسیب‎ها، رسانه، شمارۀ 3 :5-33.
  10. سپهریان، مهدی(1375). اتنوگرافی مگدهای نیشابور، پایان‎نامۀ کارشناسی ارشد مردم‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
  11. سیدمن، استیون (1392). کشاکش آرا در جامعه شناسی، تهران: نی.
  12. صفی‎خانی، ثمره، موسوی، سید یعقوب و قنبرعلی رجبلو (1395). هویت در آستانه‎ی کولی‎های ساکن در تهران، فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی ایران، شمارة 3، 29-9.
  13. ضیاپور، آرش و مصطفی باقریان جلودار (1392). عوامل اجتماعی موثر بر مدیریت بدن در میان جوانان گیلان غرب، جامعه‎شناسی مسائل اجتماعی ایران، سال دوم، شمارۀ 5: 79-108.
  14. عباسی‎ثانی، جواد(1396) کشف محرک‎های توسعه برای بازآفرینی بافت‎های فرسوده؛ نمونۀ مورد طراحی: محلۀ گلستان سبزوار، پایان‎نامۀ کارشناسی‎ارشدِ رشتۀ معماری، دانشگاه حکیم سبزواری.
  15. عبدالهی، محمد و امید قادرزاده (1388). هویت جمعی غالب کردها در کشور های ایران و عراق. نامه علوم اجتماعی، دوره 17، شماره 36، صص 26- 1.
  16. عمید، حسن (1363). فرهنگ عمید، تهران: امیرکبیر.
  17. فاضلی، محمد (1382). مصرف و سبک زندگی، تهران: نشر صبح صادق،.
  18. فکوهی، ناصر(1391). همسازی و تعارض در هویت و قومیت، چاپ دوم، تهران: گل آذین.
  19. فکوهی، ناصر(1387). خرده فرهنگ های اقلیتی و سبک زندگی، روندها و چشم اندازها، تحقیقات فرهنگی ایران، شمارۀ 1: 143-174.
  20. کاظمی، عباس (1388). پرسه‎زنی و زندگی روزمرۀ ایرانی، تهران: آشیان.
  21. کاظمی، عباس (1387). مطالعات فرهنگی، مصرف فرهنگی و زندگی روزمره در ایران، تهران: جهاد دانشگاهی تهران.
  22. گیدنز، آنتونی (1385). تجدد و تشخص، ترجمة ناصر موفقیان، تهران: نی.
  23. محمدپور، احمد (1389). روش تحقیق کیفی: ضد روش 2، تهران: جامعه‌شناسان.
  24. محمدی، بیوک (1388). درآمدی بر روش تحقیق کیفی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  25. محمدی، محمود (1381). فرهنگ اماکن و جغرافیای تاریخی بیهق (سبزوار)، سبزوار: آژند.
  26. نائیجی، قاسم(1393) طراحی بافت فرسوده شهری با رویکرد مشارکتی و پیشرفت گام به گام (نمونه موردی بافت محلۀ گلستان سبزوار)، پایان‎نامۀ کارشناسی‎ارشدِ رشتۀ معماری، دانشگاه حکیم سبزواری.
  27. نفیسی، نهال(1390) مردمنگاری و نیم قرن تغییر و تحول در فرهنگ حرفه‎ای انسان‌شناسی، مجلۀ پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران. شمارۀ 1: 78-61.
  28. نیکزاد، مهرداد (1382). تحلیل اجتماعی کنش‎های مصرفی، نامة پژوهش فرهنگی، سال هشـتم، شمارۀ 7: 81-212.
  29. وبلن، تورستین (1383). نظریة طبقة مرفه، ترجمة فرهنگ ارشاد، تهران: نی.
  30. هزارجریبی، جعفر و سعید لهراسبی(1390) بررسی رابطۀ سرمایه اجتماعی با میزان هویت جمعی، جامعه شناسی کاربردی ، شمارۀ 42: 1-20.
  31. Barany, Zoltan D. (1994)Living on the Edge: The East European Roma in Postcommunist Politics and Societies, Slavic Review, Vol. 53, No. 2 (Summer, 1994), pp. 321-344.
  32. Barth, Fredrick (2000), “Boundaries and Connections” in: Cohen, 2000: pp. 17-35.
  33. Can Romas be part of Indian diaspora?". khaleejtimes.com. 29 February 2016. Retrieved 4 March 2016
  34. Cohen, A. P. (Ed.) (2000). Signifying identities: Anthropological perspectives on boundaries and contested values. London: Routledge.
  35. Creswell, John W (2006) Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches, California: Sage Publications.
  36. Henri Lefebvre and Christine Levich (1989) The Everyday and Everydayness Yale French Studies, No. 73, Everyday Life (1987), pp. 7-11.
  37. Fonseca, I. (1996). Bury Me Standing: The Gypsies and Their Journey. London: Vintage.
  38. Fraser, Heather (2004) Doing Narrative Research,Qualitative Social Work, 3(2): 179–201.
  39. Hadzlavdic Habiba(2012) Gypsies as "Marginal Man" in Works by Georg Simmel and Robert Park, Rocky Mountain Review, Vol. 66, No. 1 (2012), pp. 32-44.
  40.  Ghodrati, Hossein, Gharbi, Mosareza(2019) The social construction of identity in the Golestan quarter of Sabzevar: Narrative research of challenges and identity of the Ghorbat community, Romani Studies 5, Vol. 29, No. 1(2019), 85–110
  41. Gubrium, J.F and Holstein J.A. (2008). Narrative Ethnography. In S.N. Hesse-Biber and P.Leavy, (eds.), Handbook of Emergent Methods (pp:241-263). New York: Guildford Press.
  42. Matras, Yaron (2005) "The status of Romani in Europe" (PDF). Report submitted to the Council of Europe's Language Policy Division: 4. Retrieved 4 March 2015.
  43. Mayall David (2003) Gypsy Identities 1500–2000: From Egipcyans and Moon-men to the Ethnic Romany, London: Routledge.
  44. Mitchell, Jon )2010(.identity, in encyclopedia of social and cultural anthropology, edited by Alan Barnard and Jonathan Spencer,second edition, New York: Routledge.
  45. Okely, J. (1992). The Traveller-Gypsies. New York, Cambridge: Cambridge University Press.
  46. Richardson,Joanna(2012) Performance in planning: Gypsy and Traveller identity and the construction of conflict, Royal Anthropological Institute Conference, London, June 2012.
  47. Riessman, C. K. (1993) Narrative Analysis. Newbury Park, CA: Sage.
  48. Ceyhan, Selin (2003) A Case Study of Gypsy/Roma Identity Construction in Edirne, Master's thesis, METU.
  49. Tedlock, Barbara (1991) From Participant Observation to the Observation of Participation: The Emergence ofNarrative Ethnography, Journal of Anthropological Research, Vol. 47, No. 1, pp. 69-94
  50. XanthakiA(2004) protection of a specific minority: the case of roma/Gypsies, in Minority Right in Europe. Thornberry, p(ed), Strasbourg: Council of Europe Publishing, 169-194.

Young, S. L. and G. H. Pelto. (2011). “Core Concepts in Nutritional Anthropology.” In Nutritional Health:Strategies for Disease Prevention. T Wilson and N. Temple, eds. 3rd ed., Humana Press. pp. 523-537.

مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
دوره 26، شماره 1
مربوط به بهار و تابستان 1398
شهریور 1398
صفحه 221-247

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار