دولت و نیروهای کار شرکتی کشاکش مسئولیت و طرد

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

2 عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تهران

3 عضو هیئت علمی گروه علوم اقتصادی دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

در سال 1373 و ذیل دستور کار «بازاری کردن بخش عمومی اقتصاد» در ایران، گونه‌ای تازه‌ از روابط استخدامی «ناپایدار»، موسوم به «استخدام شرکتی»، در بدنه‌ی دولت به رسمیت شناخته می‌شود. طی بیش از دو دهه‌ی اخیر پروبلماتیک «شرکتی‌ها»، که به واسطه‌ی فرایند بدیع تفکیک‌شان از نیروهای کار دیگر فاقد حمایت و هویت حرفه‌ای مشخص بوده‌اند، یکی از مناقشه‌برانگیزترین مسائل حوزه‌ی کار و استخدام در ایران را رقم زده است. گسترش استخدام شرکتی در ایران در حالی به مصداقی از عقب‌نشینی بی‌قاعده‌ی دولت از مسئولیت‌های خود تبدیل شده است که تا کنون نتوانسته از وضعیت بحرانی خود فراتر رفته و به راه حلی برای مشکلات اعلام شده‌ی دولت‌ها (از قبیل هزینه‌های بالای نیروی انسانی) تبدیل شود. دولت حتی در تلاش برای قیمت‌گذاری بازاری روی نیروهای کار نیز عملاً با نتایج این قسم از «محروم‌سازی دسته‌جمعی» روبرو می‌شود. استخدام شرکتی در بسته‌ا‌ی کلی‌تر از سیاست‌های تحول نظام اداری جای دارد که در نهایت هدف آن تطبیق بیشتر نقش و جایگاه و وظایف دولت با ایده‌های بازار آزادی است. با این حال، تداوم هژمونی بازار آزاد باعث می‌شود نه تنها چنین برنامه‌هایی تغییر نکنند، بلکه حتی بخش‌هایی از مصوبات و قوانین برخوردار از شأن و کارکرد حمایتی نیز اجرا نشده باقی بمانند؛ از جمله اولویت نقش‌آفرینی تعاونی‌ها در قراردادهای پیمانکاری نیروی انسانی، آموزش و مهارت‌افزایی نیروهای کار، تدوین صحیح سند ملی کار شایسته، و تقویت تشکل‌های مردمی و صنفی با هدف زمینه‌سازی برای واگذاری‌ها و تقویت نظارت مردمی بر فعالیت دستگاه‌های دولتی.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The (Iranian) state and the (triangularly employed) agency workers A diary of (ir)responsibility and exclusion

نویسندگان [English]

  • nooh monavari 1
  • yosef abazari 2
  • ahmad midari 3
1 -
3 -
چکیده [English]

In 1994 and as a part of an already adopted approach of “Marketization of the public sector”, the Iranian state introduced a novel type of “precarious jobs”, a group of even less legal and occupational identification and support, “Sherkati-ha”, also known as the “Agency workers”. Based upon a rather comprehensive examination of the history of this formal, yet furtive, introduction and implementation, this study shows that the Iranian state has gone through a desultory process of minimalizing the “responsibilities” in the case of “Sherkati-ha”, while in effect, has met none of its proclaimed economic objectives. Suffice it to say, the free-market-based agenda of the state has been hardly effectual, either in keeping the state untouched by the ramifications of this “mass exclusion” or in coming up with the supposedly smart “pricing” of the contributed labor. All in all, the paradigmatic shift to the neoliberal ideologies in Iran has failed to realize the very bases of the “decent job” policies. That is, the promises of supporting the cooperatives and trade unions, and sponsoring the national plans of workforce training, have been neglected systematically.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Agency Workers
  • Labor Market
  • Labor Relations
  • human resources
  • Neoliberalism
  • Triangular Employment
اوانز، پیتر (1380). توسعه یا چپاول: نقش دولت در تحول صنعتی. ترجمه زندباف و مخبر. نشر طرح نو.
بیو، والدن (1376). پیروزی سیاه، ایالات متحد، تعدیل ساختاری و فقر جهانی. ترجمه احمد سیف و کاظم فرهادی. نشر نقش جهان.
چانگ، کلود وی (1388). خصوصیسازی و توسعه. ترجمه صفار. نشر عترت چاپ.
چنگ، ها جون (1393). 23 نکته مکتوم سرمایهداری. ترجمه نبوی و خلیل شهابی. نشر آمه.
خیراللهی، علیرضا (1397).
ربیعی، علی (1386). معمای دولت مدنی. مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
ریفکین، جرمی (1379). پایان کار: زوال نیروی کار جهانی و طلوع عصر پسابازار. ترجمه حسن مرتضوی. نشر دانش ایران.
سیف، احمد (گردآوری و ترجمه) (1380). جهانی کردن فقر و فلاکت، استراتژی تعدیل ساختاری در عمل. نشر آگه.
سیلور، بورلی (1392). نیروهای کار. ترجمه سوسن صالحی. نشر دات.
طبیبیان، محمد و دیگران (1380). آزادی‌خواهی نافرجام. نشر گام نو.
عراقی، عزتالله (1384). حقوق کار، جلد 1. نشر سمت.
عراقی، عزت‌الله (1392). حقوق کار. جلد 2. انتشارات سمت.
غنی‌نژاد، موسی (1377). تجددطلبی و توسعه در ایران معاصر. نشر مرکز.
کازینز، کریستین (1382). جامعه، کار و رفاه در اروپا. ترجمه عبدالحسین حجت‌زاده. مؤسسه کار و تأمین اجتماعی.
گلمحمدی، احمد (1392). چیستی، تحول، و چشمانداز دولت. نشر نی.
لاتام، گری (1389). انگیزش شغلی. ترجمه نسرین ارشد. نشر جاودانه.
محجوب، علیرضا (1381). قراردادهای موقت کار در ایران. نشر واژه.
مرکز پژوهشهای مجلس (1391)، دفتر مطالعات برنامه و بودجه. اظهارنظر کارشناسی درباره طرح تعیین تکلیف قراردادهای تامین نیروی انسانی در دستگاههای اجزایی. 10/5/1391.
مرکز پژوهش‌های مجلس (1394)، معاونت پژوهش‌های اقتصادی. شرکت‌های پیمانکاری تامین نیروی انسانی: مفهوم کار پیمانکاری موقت. شماره مسلسل: 14503.
نیلی، مسعود و دیگران (1385). اقتصاد و عدالت اجتماعی. نشر نی.
Burgess, J. & Connell, J. (2004).International Perspectives on Temporary Agency Work. London: Routledge.
Bidwell, M., Briscoe, F., Fernandez-Mateo, I., & Sterling, A. (2013). The employment relationship and inequality: How and why changes in employment practices are reshaping rewards in organizations. Academy of Management Annals, 7(1), 61-121.
Serrano, M. R. (2014). Between Flexibility And Security: The Rise Of Non Standar Employment In Selected Asean Countries. dalam http://library. fes. de/pdf-files/bueros/singapur/10792. pdf diakses, 10.
Sparrow, P. & Cooper, C. (2003).The Employment Relationship. Oxford: Butterworth-Heinemann.
آرشیو پایگاه‌های خبری مهر، فارس، تابناک، دولت بهار.