نسبت عینیت و ارزش‌باری علوم ‌اجتماعی با توجه به دیدگاه فیلسوفان مسلمان

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم اجتماعی اسلامی دانشگاه تهران

2 کارشناسی‌ارشد دانشگاه تهران

چکیده

رابطة ارزش و علوم اجتماعی همواره از موضوعات مورد بحث در میان جامعه‌شناسان و نیز فیلسوفان علوم اجتماعی بوده است. پر واضح است که این بحث اصالتاً مبحثی فلسفی است و آنگاه که جامعه‌شناس ردای فیلسوف به تن می‌کند، در باب آن به بحث و نظر می‌پردازد. متفکران بسیاری برای حفظ عینیت علوم اجتماعی بر این باور بوده‌اند که علوم اجتماعی باید مستقل از ارزش‌ها باشد. برخی دیگر برای توضیح بهتر این منظور و یا عبور از این قرائت رادیکال، از دو مقام کشف و توجیه یاد کرده‌اند. روشن نبودن مفاهیم مرتبط با این موضوع و دقیق نبودن محل نزاع بر ابهام این بحث افزوده است. در این مقاله با بررسی معنای ارزش، عینیت و با تفکیک مقام‌های علوم اجتماعی به شش مقام کشف، مفاهیم، توجیه، پذیرش نظریه، توصیه و کاربرد، ضمن توضیح الزامات هر مقام می‌کوشیم با استفاده از مبانی فیلسوفان مسلمان در مسیر روشن شدن بحث قدم برداریم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Realation of Objectivity and Value-dependence in Social Science in Muslim Philosophers’ Thought

نویسندگان [English]

  • mahdi Hosseinzadeh yazdi 1
  • Fatemeh Falahnejad 2
چکیده [English]

The relationship between value and the social sciences has always been a subject of debate among sociologists as well as philosophers of the social sciences. It is clear that this debate is essentially a philosophical debate, and when the sociologist wears the philosopher's cloak, he discusses it. Many thinkers have maintained that social science must be independent of values ​​in order to maintain the objectivity of the social sciences. Others have cited two sources of discovery and justification for better explaining this purpose or going beyond this radical reading. The lack of clarity in the concepts involved and the inaccuracy of the dispute have added to the ambiguity of the debate. This article examines the meaning, value, objectivity and disaggregation of the social sciences into six positions, discoveries, concepts, justifications, acceptance of theory, recommendation and application. While explaining the requirements of each official, we try to take the path of clarification by using the foundations of muslim philosophers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Objectivity
  • Value
  • Value-dependence
  • Social Science
  • Muslim Philosophers

مراجع

  1. آرون، ریمون (1385) مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمه باقر پرهام، تهران: نشر نی.
  2. بلیکی، نورمن (1384) طراحی پژوهشهای اجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نی.
  3. تراسبی، دیوید (1382) اقتصاد و فرهنگ، ترجمه فرهاد کاظمی، تهران: مرکز.
  4. جاوید، محمدجواد (1391) روش تحقیق در علم حقوق، تهران: مخاطب.
  5. چیزم، ردریک میلتن (1378) نظریه شناخت، ترجمه مهدی دهباشی، تهران: حکمت.
  6. دث ژان؛ اسکاربروگ و الینور ون (1378) «چیستی ارزش»، تدوین توسط اصغر افتخاری، نشریه قبسات شماره 13، پاییز: صص 110-125.
  7. رووت، مایکل (1389) فلسفه علوم اجتماعی، ترجمه محمد شجاعیان، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  8. ریتزر، جرج (1389) نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: علمی.
  9. سروش، عبدالکریم (1393) تفرج صنع، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
  10. __________(1387) قبض و بسط تئوریک شریعت، نظریة تکامل معرفت دینی. تهران: صراط.
  11. سوزنچی، حسین (1394) معنا، امکان و راهکارهای تحقق علم دینی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  12. شارون، جوئل (1388) ده پرسش از دیدگاه جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
  13. شریفی، احمد حسین (1393) مبانی علوم انسانی اسلامی، تهران: افتاب توسعه.
  14. طباطبایی، محمدحسین (1350) اصول فلسفه و روش رئالیسم، قم: دارالعلم.
  15. طالب‌زاده، سیدحمید و مهدی غیاثوند (1393) «دانش، ارزش و دانش ارزش‌بار» نشریه معرفت فلسفی: صص 145-158.
  16. فی، برایان (1386) فلسفه امروزین علوم اجتماعی نگرشی چند فرهنگی، ترجمه خشایار دیهمی، تهران: طرح نو.
  17. کوئن، بروس (1375) درآمدی بر جامعه‌شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: توتیا.
  18. گادفری اسمیت، پیتر (1392) درآمدی بر فلسفه علم (پژوهشی در باب یکصدسال مناقشه بر سر چیستی علم)، ترجمه نواب مقربی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  19. لازی، جان (1389) درآمدی تاریخی به فلسفه علم، ترجمه علی پایا، تهران: سمت.
  20. لاریجانی، فاضل (1383) علم، اخلاق، جامعه، تنکابن: دانشگاه آزاد اسلامی تنکابن.
  21. ­­­­­­­­­­­_________(1393) «علم به‌عنوان یک نوع فعالیت و رابطة آن با ارزش»، فصلنامه رهیافت، شماره یازدهم، زمستان 1374.
  22. لیدمن، جیمز (1393) فلسفه علم، ترجمه حسین کرمی، تهران: حکمت.
  23. مصباح یزدی، محمد تقی (1389) آموزش فلسفه-جلد یک، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل.
  24.  _____________ (1381) فلسفه اخلاق، قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  25. وبر، ماکس (1390) روش‌شناسی علوم‌ اجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: مرکز.
  26. 26.  Guyoakes (1989) "Weber And Rikert (Conception formation In the cultural science)" Colleg newjersey.
  27. 27.  Mandik, Pete (1998) “Objectivity without Space”, EJAP.
  28. 28.  Novick, Peter (1988) That Noble Dream, "The Objectivity Question and the American Historical Profession" Cambridge University Press, Cambridge
  29. 29.  Patnam, hilary (2002) Fact/Value Dichotomy, Harward university press.
  30. 30.  Risjord, Mark (2014) Philosophy of social science, Routledge.

31. Riggs, Wayne (2010) Open mindedness, Heather Battaly (ed), virtue and vice, moral and epistemic, oxford: wiley-blackwell.

  1. 32.  Savoia, Paolo (2015) "Objectivity: Philosophical Aspects, International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences", 2nd edition, Volume 17.
  2. 33.  Williams, Bernard (1985) Ethics and the limits of philosophy, London.
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
دوره 26، شماره 2
(مربوط به پاییز و زمستان 1398)
اسفند 1398
صفحه 99-122

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار