رویکرد ارگانیک در ایدئالیسم آلمانی به مثابه شرط امکان علم اجتماعی پوزیتیویستی در اندیشه دورکیم

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه فلسفه دانشگاه تهران

2 عضو هیات علمی دانشگاه تهران

3 دانش آموختۀ دکتری فلسفه غرب پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

نهادهای سیاسی مشارکتی، شامل شیوه‌های نهادمندِ پاسخ به تقاضاهای سیاسی، از قبیلِ نهادهای مدنی و شهروندی، انتخابات و نهادهای انتخابی، آزادی بیان، روزنامه‌ها و مطبوعات و مواردی از این دست می‌باشند که به نظر اندیشمندی همچون چارلز تیلی این‌ها می‌توانند منجر به دموکراتیزاسیون یا افزایش فراگیری، برابری، حمایت و تعهد متقابلِ حقوقی میان دولت و شهروندان شوند. در تاریخ معاصر ایران، از عصر ناصری تا وقوع انقلاب اسلامی، در بزنگاه‌های تاریخی گوناگون، فرصت‌های متعددی برای تکوین و توسعۀ همه‌جانبۀ این نهادها مهیا شده که اکثراً به‌دلایل متعددِ داخلی و بین‌المللی، دود شدند و به هوا رفتند. به‌طور معمول، دولت خودکامه، یکی از عوامل اصلی این عدم موفقیت در نظر گرفته شده است، اما، در این مقاله، با استفاده از روش تحلیل تطبیقی‌ـ‌تاریخی، و با ارائۀ یک چارچوب نظری تلفیقی، و بررسی موانع توسعۀ آن نهادها در دوره‌های موسوم به مشروطه و ملی‌گرایی نشان داده شده است که دولت اگرچه نقشی تعیین‌کننده در فرایند دموکراتیزاسیون داشته است، اما، در عین حال، خود متأثر از نظام‌ـ‌جهان است، و این رابطه، همزمان با نقش سلبیِ فرهنگ سیاسی و سازمان‌های سیاسی، برخی از مهم‌ترین موانع اصلی توسعۀ نهادهای سیاسی مشارکتی در ایران را تشکیل می‌دهند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Organic Approach within German Idealism as a Condition of Positivist Social Science in Durkheim's Thought

نویسندگان [English]

  • Seyed Hamid Talebzadeh 1
  • Hassan Mehrnia 2
  • Seyed Saeid Mosavi asl 3
چکیده [English]

Upgrading the epistemic context of modern science from mechanism to organism in German idealism allows Émile Durkheim to establish academic social science in France. The philosophical formulation of necessity and freedom (from Kant's dualism to Schelling's and Hegel's philosophy of nature) evolves in German idealism to the extent that it is possible to legalize the social affairs in the essential field of positivist science. Basic concepts and ideas of Durkheim's sociology, such as organic solidarity and division of social work, can be realized with the features of an organic approach such as a priori unity, internal consistency, and the necessity and legitimacy of the organic affairs, in a way that a prerequisite for understanding Durkheim's fundamental difference with English social science, as Durkheim repeatedly states, is to understand the quality of his thinking within the German tradition. Moreover, ethics, which prior to Durkheim, are independent sciences, are based on the organic approach to positivist science; therefore, the ethics of science is established with Durkheim.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mechanism
  • Organism
  • German Idealism
  • Social Science
  • Durkheim

مراجع

  1. اسپینوزا، باروخ (1392)  اخلاق، ترجمۀ محسن جهانگیری، چاپ پنچم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  2. آبراهام، جی. اچ. (1368)  «خاستگاه‌های جامعه‌شناسی»، ترجمه احمد کریمی، چاپ اول، تهران: پاپیروس.
  3. آرون، ریمون (1386) مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمۀ باقر پرهام، چاپ هشتم. تهران: نشر علمی و فرهنگی.
  4. داوری اردکانی، رضا (1390)  درباره علم، چاپ اول نشر هرمس.
  5. دکارت، رنه (1376)  اصول فلسفه، ترجمه منوچهر صانعی دره‌بیدی، الهدی، چاپ اول. تهران: نشر آگاه.
  6. دورکیم، امیل (1396) درس‌های جامعه‌شناسی؛ فیزیک اخلاقیات و حقوق، ترجمۀ سید جمال الدین موسوی، نی، چاپ اول. تهران: نشر نی.
  7. دورکیم، امیل (1387) تقسیم کار اجتماعی، ترجمۀ باقر پرهام، چاپ سوم. تهران: نشر مرکز.
  8. سیدمن، استیون (1388) کشاکش آرا در جامعه‌شناسی، ترجمۀ هادی جلیلی، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
  9. شلینگ، فردریش (1397) پژوهشی در باب ذات آزادی انسان، ترجمۀ ابوالحسن درایتی، چاپ اول. تهران: نشر شب‌خیز.
  10. فیشته، یوهان گوتلیب (1395) بنیاد آموزۀ فراگیر دانش، ترجمۀ سید مسعود حسینی، چاپ اول. تهران: نشر حکمت.
  11. کوزر، لیوئیس (1385) زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمۀ محسن ثلاثی، چاپ دوازدهم،‍ تهران: نشر علمی.
  12. گیدنز، آنتونی (1363) دورکم، ترجمۀ یوسف اباذری، چاپ اول، تهران: نشر خوارزمی.
  13. مکفرسون، سی بی، لویاتان (مقدمه) (1391) ترجمۀ حسین بشیریه، چاپ هفتم، تهران: نشر نی.
  14. هابز، توماس (1391)  لویاتان، ترجمۀ حسین بشیریه، چاپ هفتم، تهران: نشر نی.
  15. هنریش، دیتر (1395) بین کانت و هگل؛ تقریراتی دربارۀ ایده‌آلیسم آلمانی، ترجمۀ هومن قاسمی، چاپ اول، تهران: انتشارات آگاه.
  16. Beiser, F. (2005). Hegel. New York and London.
  17. Beiser, F. C. (2002). German idealism; The Struggle Against Subjectivism. Harvard University Press.
  18. Breazeale, D. (2001). Johann Gottlieb Fichte. the Stanford Encyclopedia of Philosophy. Stanford university press
  19. Durkheim, E. (1984) The Division of Labour in Society translated by Halls, W.D. Macmillan Press
  20. Durkheim, E. (1960). Montesquieu and Rousseau: Forerunners of sociology.
  21. Durkheim, E. (1982). The Rules of Sociological Method, translated by WD Halls. The Free Press
  22. Durkheim, E. (1995) Elementary Forms of Religious Life.Translated by Karen E. Fields. Free Press.
  23. Durkheim, E. (2010). Sociology and Philosophy translated by Pocock, D.F. (Routledge Revivals). Routledge.
  24. Gangas, S. (2007). Social ethics and logic: Rethinking Durkheim through Hegel. Journal of Classical Sociology, 7(3), 315-338.
  25. Hegel, G. W. F. (1977). Faith and Knowledge, trans. Harris and Cerf (Albany: State University of of new york press
  26. Hegel, G. W. F. (1977). phenomenology of spirit, trans. AV Miller. Oxford: Oxford University Press.
  27. Hegel, G. W. F. (1977). Difference Between Fichte's and Schelling's System of Philosophy, Translated by Harris, H. S and Cerf, W. state university of new york press
  28. Hegel, G. W. F. (1991) Philosophy of History translated by Sibree M. A. Prometheus book press.
  29. Hegel, G. W. F. (1991). The Encyclopaedia Logic, with the Zus tze: Part I of the Encyclopaedia of Philosophical Sciences with the Zusätze (Vol. 1). Hackett Publishing.
  30. Hegel, G. W. F. (2001) Philosophy of mind translated by William Wallace
  31. Hegel, G. W. F. (2010). Science of Logic. Translated and edited by Giovanni G. Cambridge University Press.
  32. Jones, S. S. (2000). Representations in Durkheim's Masters: Kant and Renouvier. II: Representation and Logic.. In Durkheim and representations. Routledge
  33. Kant, I (2002) Critique of Practical Reason. Translated by Pluhar W. S Hackett publishing company
  34. Kant, I (2011) Groundwork of the Metaphysic of Morals. Edited and translated by Gregor M and Timmermann J. Cambridge University press
  35. Kant, I. (2007) Critique of Judgement. Translated by Meredith. J. C. Oxford University Press
  36. Knapp, P (1985) ‘The Question of Hegelian Influence upon Durkheim’s
    Sociology’    , Sociological Inquiry 55: 1–15.
  37. Malcolm, N. "Hobbes and Spinoza", in: Burns, J. H., The Cambridge history
    of political thought (1 4 5 0 - 1 7 0 0), Cambridge university press, 1991.
  38. McDonald, L., & McDonald, L. (1993). Early origins of the social sciences. McGill-Queen's Press-MQUP.
  39. Mill, J. S (2003) On liberty. Yale university press
  40. Miller, Watts, Durkheim, Kant (1998) The Immortal Soul and God. In: On Durkheim's Elementary Forms of Religious Life, Edited by Allen, Pickering, Miller. Routledge Press
  41. Newey, G. (2008) Hobbes and Leviathan, Routledge: taylor & francis group.
  42. Pinkard, T. (2002). German Philosophy 1760-1860: the legacy of idealism. Cambridge University Press.
  43. Redding, P (2010). Georg Wilhelm Fredrich Hegel, the Stanford Encyclopedia of Philosophy. Edward N. Zalta (ed). Stanford university press
  44. Schmaus, W. (1994). Durkheim's philosophy of science and the sociology of knowledge: Creating an intellectual niche. University of Chicago Press.
  45. Spencer, H. (1873). The study of sociology.
  46. Stern, R. (1990). Kant, Hegel, and the Structure of the Object.
  47. Taylor Ch. (1975) Hegel. Cambridge university press.
  48. Wood, A. W. (1990). Hegel's ethical thought. Cambridge University Press.
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
دوره 26، شماره 2
(مربوط به پاییز و زمستان 1398)
اسفند 1398
صفحه 241-272

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار