طراحی و تبیین الگوی اثربخشی سرمایه اجتماعی بر بازیافت زباله (مورد مطالعه: شهروندان شهر تهران)

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 استادیار وعضو هیات علمی دانشگاه پیام نور

2 دhنشجوی دکتری مدیریت بازرگانی دانشگاه پیام نور تهران

چکیده

با افزایش روزافزون جمعیت شهرها، مدیریت پسماند شهری و نحوه جلب مشارکت شهروندان در این زمینه، به یکی از چالش‌های مهم مدیریت شهری به ویژه در کلانشهرها تبدیل شده است. در عین حال، مشارکت شهروندان و موفقیت در مدیریت پسماند مزایای زیست‌محیطی و اقتصادی بسیاری به همراه دارد. مطالعه پیش‌رو به تأثیر سرمایه اجتماعی شهروندان بر افزایش مشارکت آنان در مدیریت پسماندهای شهری در شهر تهران با استفاده از سه روش پیمایش، مطالعه اسنادی و سناریوسازی می‌پردازد. جامعه آماری تحقیق شامل مجموعه شهروندان شهر تهران است که به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای، تعداد 950 نفر نمونه از مناطق 22 گانه شهر تهران انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان می‌دهند که به ترتیب متغیرهای آگاهی نسبت به امور، با 0.544 =β، مشارکت خیریه‌ای با 0.338 =β، مشارکت رسمی با 0.306 =β، مشارکت مذهبی است که دارای 0.239 =β، اعتماد عمومی با 0.138 = β، سطح تحصیلات با 0.132 =β، سن با 0.125 = β و در نهایت رضایت از شهرداری با 0.124 = β بیشترین رابطه آماری را با متغیر با مشارکت در تفکیک زباله دارند. مقادیر رگرسیونی مدل حاکی است متغیرهای میزان رضایت از شهرداری 124. +، سن 125.-، تحصیلات 132.+، اعتماد عمومی 138.+، مشارکت مذهبی 239.+، مشارکت رسمی 306.+، مشارکت خیریه‌های 338. + و آگاهی 544.+ از تغییرات مشارکت در تفکیک زباله از مبداء را پیش‌بینی می‌کنند. در پایان با استفاده از داده‌های مدل رگرسیونی، پنج سناریوی محتمل ارائه شده است که در سناریوی پنجم چنانچه سطح تأثیرگذاری متغیرهای تأثیرگذار در بالاترین سطح (خیلی زیاد) صورت پذیرد، درآمد شهرداری از تفکیک زباله در مبدأ در سال، بیش از هزار میلیارد ریال خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Designing and Explaining the Model of the Effectiveness of Social Capital on Waste Recycling (Case Study: Citizens of Tehran)

نویسندگان [English]

  • Abbas Khodabakhsh 1
  • kambiz mostafapour 2
2 Deputy Director of Urban Planning and Coordination of Oversight and Monitoring of Areas
چکیده [English]

Increasing population of cities, urban waste management, and different mechanisms of engaging the citizens to participate in the process of urban waste management, is one of the most important challenges of urban management, especially in metropolitans. Citizens’ participation and any success in waste management inevitably have many environmental and economic positive outcomes. This research is in pursuit of dealing with the effect of citizens’ social capital on increasing their participation in municipal waste management in Tehran. This research methodically uses three methods: survey, documentary study, and scenario building. The statistical society of the study is citizens of Tehran. 950 cases were selected as statistical sample from 22 districts of Tehran by multi-stage cluster sampling. The results show that the variables of awareness of affairs with β = 0.544, charitable participation with β = 0.338, formal participation with β = 0.306, religious participation with β = 0.239, social trust with β = 0.138, level of education with β = 0.132, age with β = 0.125, and finally satisfaction with the municipality with β = 0.124, respectively have the highest statistical relationship with the variable participation in waste segregation. The values of the regression model shows that the variable satisfaction with the municipality explains +0.125 of the changes in participation in waste segregation from source, age -0.125, education +0.132, social trust +0.138, religious participation +0.239, formal participation +0.306, charitable participation +0.338, and awareness +0.544. Finally, using regression model data, five possible scenarios are presented. In just the fifth scenario, if the efficiency of the effective variables is at the highest level (very high), the municipal revenue of the waste segregation from the source per year is more than one thousand billion Rials.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social capital
  • social participation
  • waste recycling
  • segregation from the source
  • urban management
  • waste management

مراجع

  1. الوانی، مهدی؛ شیروانی، علی‌رضا (1385) سرمایه اجتماعی: مفاهیم، نظریه‌ها و کاربردها، اصفهان: مانی.
  2. محسنی تبریزی، علیرضا (1380) «بررسی مفهوم اعتماد با رویکرد روانشناختی اجتماعی»، نمایه پژوهش، 18.
  3. بقائی گوگجه، الهه (1397) بررسی طرح تفکیک زباله از مبدأ و میزان مشارکت‌های مردمی، سومین کنگره ملی بازیافت و استفاده از منابع آلی تجدید شونده در کشاورزی.
  4. توسلی، غلامعباس، و موسوی، مرضیه (1384) «مفهوم سرمایه در نظریات کلاسیک و جدید با تأکید بر سرمایه اجتماعی»، نامه علوم اجتماعی، 26.
  5. توکلی، مرتضی و تاج‌بخش، کاظم (1387) بررسی و تحلیل میزان سرمایه اجتماعی در مناطق شهری و روستایی مرزی سیستان، فصلنامه روستا و توسعه، سال 11، شماره 2: 143-162.
  6. عبداللهی، محمد (1386) «مسائل و راه حل‌های سنجش و تحلیل سرمایه اجتماعی در ایران»، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 38 و 39: 57-31.
  7. کلمن، جیمز. (1376) بنیادهای نظریه اجتماعی. (منوچهر صبوری، مترجم). تهران: نی.
    1. Krishna, A; Uphoff, N, (2002). Mapping and measuring social capital through assessment of collective action to conserve and develop watersheds in Rajasthan, in India. Published in: Grootaert, C; Bastelaer, T. (2002) The Role of Social Capital in Development, Cambridge Univ. Press.
    2. Jones, Nikoleta; Sophoulis, Costas M.; Iosifides, Theodoros; Botetzagias, Iosif; and Evangelinos, Konstantinos (2009) 'The influence of social capital on environmental policy instruments', Environmental Politics, 18: 4, 595-611 To link to this Article: DOI: 10.1080/09644010903007443URL: http://dx.doi.org/10.1080/09644010903007443
      (7) (PDF) The influence of social capital on environmental policy instruments. Available from: https://www.researchgate.net/publication/233365142_The_influence_of_social_capital_on_environmental_policy_instruments [accessed Jul 03 2020]. Beugelsdijk, Sjoerd; Van Schaik, Ton (2005) “Social Capital and Growth in European regions: An Empirical Test” European Journal of Political Economy.
    3. Mohammadi, Mehdi; Imani, Fatemeh (2018) Conceptual and Interactive Study of Sustainable Urban Management and Social Capital Improvement Case Study of Tehran District 17, First Conference on Challenges and Presentation of New Urban Management Solutions, Tehran, Basij Municipality of Tehran.
    4. Shahkoohi, Alireza; Khoshfar, Alamreza; Vangari, Azam (2014). Investigation of Citizen Participation in. Household Waste Management Case Study: Mashhad City, Journal of Urban-Regional Planning, Volume 5, Number 15.
    5. Abbaszadeh Mohammad, Hossein Mirzaei, Laura Aliari (2015), The Impact of Cultural and Social Capital on Citizens' Participation in Household Waste Collection and Collection (Case Study of Urmia Citizens), Urban Sociological Studies of the Year Fifth Spring (2015) No. 14.
    6. Putnam, Robert P. (1995b). “Tuning In, Tuning Out: The Strange Disappearance of Social Capital in America”, PS: Political Science and Polities, 28: 664-83.
    7. Van Liere, K. D., & Dunlap, R. E. (1980). The Social Bases of Environmental Concern: A Review of Hypotheses, Explanations and Empirical Evidence. Public Opinion Quarterly, 44, 181-197. http://dx.doi.org/10.1086/268583
    8. Witmer, J. F., & Geller, E. S. (1976). Facilitating paper recycling: Effects of prompts, raffles, and contests. Journal of Applied Behavior Analysis, 9 (3), 315–322. https://doi.org/10.1901/jaba.1976.9-315
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
دوره 27، شماره 2
(مربوط به پاییز و زمستان 1399)
اسفند 1399
صفحه 395-418

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار