سنخ‌شناسی مدل‌گری در بستر جامعه ایران: مطالعه کیفی روایات زنان شاغل در این حرفه

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت‌علمی دانشگاه مازندران

2 عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف مطالعه مدل‌گری و ارائه یک سنخ‌شناسی از کنش مذکور، مشتمل بر قالب‌های کلی و تیپ‌های مختلف مدل‌گری در میان زنان و دختران جوان فعال در این حرفه انجام شده است. بستر فعالیت کنشگران، عمدتاً فضای مجازی است. در این مقاله با توجه به ماهیت کیفی تحقیق، از نظریات حوزه انحرافات اجتماعی، پسافمینیستی، نمایش فرهنگی و تولید فرهنگی نه در مقام نقطه آغاز، بلکه به‌عنوان مرجع قابل استناد در تمام مراحل تحقیق بهره گرفته شده است. به منظور کشف نظام‌های ذهنی مختلف کنشگران نیز از روش کیفی و مصاحبه‌های عمیق نیمه‌ساختاریافته با 32 نفر از فعالان حوزه مدل‌گری استفاده شده است. در تحلیل داده‌ها همچنین، روش تحلیل تماتیک مورداستفاده قرار گرفته است. در نتیجه تجزیه و تحلیل داده‌ها سه قالب کلی مدل‌گری (فرهنگی، دینی و سیاسی) شناسایی شده است. بر اساس یافته‌های پژوهش، دو تیپ مدل‌گری مواجهه‌ای و خودجوش در قالب فرهنگی طبقه‌بندی می‌شوند. همچنین تیپ‌های مدل‌گری حرفه‌ای موقعیت مدار و مدل‌گری حرفه‌ای افسارگسیخته در قالب دینی قابل‌تعریف‌اند. در نهایت نیز دو تیپ مدل‌گری انتقادی-اعتراضی و مدل‌گری محافظه‌کارانه- عادت گرا ذیل قالب سیاسی شناسایی و طبقه‌بندی می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Typology of modeling in the context of Iranian society: qualitative study of the narrations of women working in this profession

نویسندگان [English]

  • Somayeh Bolboli Qadikolaei 1
  • soheila sadeghi 2
1 University of Tehran
2 UNIVERSITY OF TEHRAN
چکیده [English]

The goal of the present article is to study the fashion modeling in Iranian society, in order to make a typology of such an action and its scopes among young girls. The platform of activity of the actors is mainly cyberspace. Here due to the qualitative nature of the research theories in the field of social deviations, post-feminism, cultural presentation and cultural production have been used. These theories are not the starting point but can be a reference in all stages of research. In order to explore the different mental systems of actors, qualitative methods and in-depth semi-structured interviews with 32 activists in the field of modeling have been used. Also, thematic analysis is applied to analyze data. As a result of data analysis, three general models of modeling (cultural, religious and political) have been identified. During research two types of modeling, confrontational and self-desired modeling, are recognized in cultural scope. Also, two other types of modeling, professional-conditional and professional-unrestrained, are categorized in religious scope. The last two types of modeling, critical-protestational and conservatively-habitual, are in political scope.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Modeling
  • Women
  • Qualitative study
  • Typology
  • Thematic analysis
  • Cyberspace

مراجع

  • اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ، ﻗﺮﺑﺎﻧﻌﻠﻲ و ﺑﻬﻨﻮﻳﻲ ﮔﺪوﻧﻪ، ﻋﺒﺎس (1389)، «سرمایه فرهنگی، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻇﺎﻫﺮ و ﺟﻮاﻧﺎن»، زن در ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺳﻴﺎﺳﺖ، دوره 8، شماره 3: 153-176.
  • اخلاصی، ابراهیم (1388)، «بررسی نظری مبانی جامعه بدنی و لوازم آن با تأکید بر جامعه ایران»، معرفت، شماره 139، 85-106.
  • اﻣﻴﺪوار، ﻧﺴﺮﻳﻦ و ﻫﻤﻜﺎران (1381)، «ﺗﺼﻮﻳﺮ ذﻫﻨﻲ ﺑﺪن و ارتباط آن با نمایه توده بدنی و الگوی مصرف مواد غذایی در ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان، ﭘﮋوﻫﺶ در ﭘﺰﺷﻜﻲ (مجله ﭘﮋوﻫﺸﻲ داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ)»، سال 26، شماره: 257-264.
  • اورت ام. راجرز و شومیکر، فلوید (1376)، رسانش نوآوری‌ها: رهیافتی میان فرهنگی، ترجمه عزت‌ا..کرمی و ابوطالب فنایی، شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
  • آزاد ارﻣﻜﻲ، ﺗﻘﻲ و ﭼﺎوﺷﻴﺎن، ﺣﺴﻦ (1381)، «ﺑﺪن به‌مثابه رﺳﺎﻧﻪ ﻫﻮﻳﺖ»، ﻣﺠﻠﻪ جامعه‌شناسی اﻳﺮان، دوره 4، شماره 4: 57-75.
  • آﻗﺎﺧﺎﻧﻲ، ﻧﺎدر و ﻫﻤﻜﺎران (1385)، «ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮ ذﻫﻨﻲ از ﺟﺴﻢ و اعتمادبه‌نفس در دانش‌آموزان دبیرستان‌های اروﻣﻴﻪ»، ﻣﺠﻠﻪ پزشکی ارومیه، سال 17، شماره 4: 254-259.
  • پرستش، شهرام؛ بهنوئی، عباس و محمودی، کریم (1387)، «بررسی جامعه‌شناختی مدیریت ظاهر و هویت فردی در بین جوانان (مطالعه موردی شهر بابلسر)»، فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، سال پنجم، شماره 20.
  • پهلوان‌زاده، سعید؛ مقصودی، جهانگیر و قضاوی، زهرا (1384)، «رضایت از تصویر ذهنی بدن و شاخص توده بدن در نوجوانان (مطالعه موردی دبیرستان‌های شهر اصفهان)»، دوفصلنامه تحقیقات علوم رفتاری، دوره 3، شماره 1.
  • جزایری، شیرین (1383)، «عوامل روانشناختی اقدام به انجام عمل زیبایی در سنین 20 تا 30 سال»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن.
  • جوادی آملی، عبدا... (1379)، زن در آیینه جمال و جلال، قم: نشر اسراء.
  • جوادی یگانه، محمدرضا؛ کشفی، سید علی (1386)، «نظام نشانه‌ها در پوشش»، مطالعات راهبردی زنان، شماره 38: 78-62.
  • چاوشیان، حسن (1381)، «بدن به‌مثابه رسانه هویت»، مجله جامعه‌شناسی ایران، شماره 4.
  • ﺧﻮاﺟﻪ‌ﻧﻮری، ﺑﻴﮋن و ﻣﻘﺪس، علی‌اصغر (1388)، «راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺗﺼﻮر از ﺑﺪن و فرایند جهانی‌شدن؛ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی زﻧﺎن ﺷﻬﺮﻫﺎی ﺗﻬﺮان، ﺷﻴﺮاز و اﺳﺘﻬﺒﺎن»، جامعه‌شناسی ﻛﺎرﺑﺮدی، ﺳﺎل ﺑﻴﺴﺘﻢ، شماره 1:1-24.
  • ذکایی، سعید؛ فرزانه، حمیده (1386)، «زنان و فرهنگ بدن»، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 11: 43-59.
  • رضایی، احمد؛ اینانلو، مینا و فکری، محمد (1389)، «مدیریت بدن و ارتباط آن با عوامل اجتماعی در بین دختران دانشگاه مازندران»، مطالعات راهبردی زنان، سال دوازدهم، شماره 47.
  • رضایی، سبحان و آشنا، حسام‌الدین (1387)، «نظام جنسیت در گفتمان حدیثی شیعه»، فصلنامه علمی-پژوهشی شیعه‌شناسی، شماره 107: 122-152.
  • ﺻﻔﻮی، ﻣﺤﺒﻮﺑﻪ؛ ﻣﺤﻤﻮدی، ﻣﺤﻤﻮد و روﺷﻨﺪل، اﻋﻈﻢ (1388)، «بررسی ﺗﺼﻮﻳﺮ ذﻫﻨﻲ از ﺟﺴﻢ و ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ اﺧﺘﻼﻻت ﺧﻮردن در داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن دﺧﺘﺮ داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ ﺗﻬﺮان ﻣﺮﻛﺰ»، ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ، دوره 19، شماره 2: 129-134.
  • ضیاءپور، آرش (1389)، «بررسی تأثیر سرمایه فرهنگی بر مدیریت بدن: مطالعه موردی جوانان 15 تا 29 ساله شهر گیلانغرب»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد رشته جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه مازندران.
  • ﻃﻼﻳﻲ، ﻋﻠﻲ و ﻫﻤﻜﺎران (1388)، «ارزیابی الگوی علامتی و فراوانی اﺧﺘﻼل ﺑﺪﺷﻜﻠﻲ ﺑﺪن در ﺑﻴﻦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن»، ﻣﺠﻠﻪ داﻧﺸﻜﺪه پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، سال 52، شماره 1: 49-56.
  • ﻃﻮﺳﻲ، ﭘﺮوﻳﺰ و ﻫﻤﻜﺎران (1386)، «بررسی 116 متقاضی تزریق بوتولیموم توکسین مراجعه‌کننده به کلینیک‌های خصوصی شهر تهران»، فصلنامه بیماری‌های پوست، دوره 10، شماره 2: 125-129.
  • عنایت، حلیمه و مختاری، مریم (1388)، «نظریه مبنایی جامعه‌پذیری دوران کودکی و تصور بدنی زنان: بررسی زنان تحت عمل جراحی زیبایی بینی در شهر شیراز»، مطالعات روانشناختی-اجتماعی زنان، سال 7، شماره 1.
  • فاتحی، ابوالقاسم و اخلاصی، ابراهیم (1387)، «مدیریت بدن و رابطه آن با پذیرش اجتماعی بدن مطالعه موردی زنان شهر شیراز»، مطالعات راهبردی زنان، سال یازدهم، شماره 41: 42-9.
  • قاضی‌زاده، کاظم و احمدی سلمانی، علی (1386)، «عفاف در قرآن و نگاهی به روایات»، مطالعات راهبردی زنان، شماره 36: 89-117.
  • کوهی، کمال؛ نواختی مقدم، امین (1396)، «مطالعه ارتباط رسانه‌های جهانی اینترنت، موبایل و ماهواره با میزان پایبندی جوانان به هویت ملی و دینی»، علوم اجتماعی (فردوسی مشهد)، سال چهاردهم، شماره 2.
  • ﻣﺤﻤﺪی، ﻧﻮراﻟﻪ و ﺳﺠﺎدی ﻧﮋاد، ﻣﺮﺿﻴﻪ ﺳﺎدات (1386)، «ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی روان‌ﺳﻨﺠﻲ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻧﮕﺮاﻧﻲ درﺑﺎره ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺪﻧﻲ و آزﻣﻮن ﻣﺪل ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻮده ﺑﺪﻧﻲ، ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ از ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺪﻧﻲ و ﻋﺰت ﻧﻔﺲ در دﺧﺘﺮان ﻧﻮﺟﻮان»، ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت روان‌ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ، ﺳﺎل 3، شماره 1: 83-99.
  • مطهری، مرتضی (1396)، مسئله حجاب، تهران: انتشارات صدرا.
  • موحد، مجید؛ غفاری نسب، اسفندیار و حسینی، مریم (1389)، «آرایش و زندگی اجتماعی دختران جوان»، پژوهش زنان، دوره 8، شماره 1.
  • نیک‌پی، امیر (1380)، «نگاهی به برخی تحولات دینی در ایران معاصر»، نامه انجمن جامعه‌شناسی، ویژه‌نامه دومین همایش مسائل اجتماعی ایران، شماره 3، 43-61.
  • Reed,E.(1954).”The Woman Question and the Marxist method.Cosmetics,Fashions and the Exploitation of women”,J.Hanson and E.Reed.New York,Pathfinder press.
  • Abdollahi, Panteha & Mann, Traci (2001), "Eating Disorder Symptoms and Body Image Concerns in Iran: Comparisons between Iranian Women in Iran and in America", International Journal of Eating Disorder, 30: 259–268.
  • Beltran, patricia soley (2015), Modeling femininity, Edinburgh university press.
  • Bielby, W.T. & Bielby, D.D. (1994), “All hits are flukes: institutionalized decision-making and the rhetoric of network primetime program-development”, American Journal of Sociology 99, 1287–1313.
  • Black, P. (2004), The Beauty Industry: Gender, Culture, Pleasure, New York: Wiley.
  • Bounds, Michael (2004), Urban Social Theory (City, Self and Society) , New York: Oxford University Press.
  • Bourdieu, P. (1984), Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste, Harvard University Press, Cambridge, MA.
  • Braun, V. & Clarke, V. (2006), “Using thematic analysis in psychology”, Qualitative Research in Psychology, Vol. 3, No. 2, Pp. 77-101.
  • Chou, Elena (2007), “Altering Bodies, Constructing Identities: Asian- Canadian Women, Facial Cosmetic Surgery and Identity”, Graduate Program in Sociology, York University, Toronto, Ontario.
  • Douglas,M. & Esherwood, B. (1979), the world of Goods: Towards an Anthropology of Consumption, New York: Basic Books.
  • Featherstone, M. (1991), Consumer Culture and Postmodernism, Sage, London, 9, 54-84.
  • Frost, liz (2003), “Doing Bodies Differently? Gender, Youth, Appearance and Damage”, Journal of Youth Studies, Vol. 6, No.1.
  • Gerner, Bibi & Peter H. Wilson (2005), “The Relationship Between Friendship Factors and Adolescent Girl's Body Image Concern, Body Dissatisfaction, and Restrained Eating”, International Journal of Eating Disorders, Vol. 37, Issue 4. pp. 313-320.
  • Gimlin, Debra (2006), ”The Absent Body Project: Cosmetic Surgery as a Response to Bodily Dye-appearance”, Sociology, Vol. 40, No. 4.
  • Gottfredson, M. & Hirschi, T. (1990), A General Theory of Crime, Stanford, CA: Stanford University Press.
  • Hall, S. (1997), Representation: Cultural Representations and Signifying Practices, London/Thousand Oaks: Sage in association with the Open University, CA,8,15-25.
  • Hill Collins, P. (1990), Black Feminist Thought: Knowledge ,Consciousness, and the Politics of Empowerment, New York: Routledge.
  • Hirsch, P. M. (1972), "Processing fads and fashions: an organization set analysis of cultural industry systems", American Journal of Sociology, 77 (4), 639–659.
  • Hopkins, S. (2002), Girl Heroes: The new force in Popular Culture, Annandale: Pluto Press.
  • Liska, Allen E. & Messner, Steven F. (1999), Perspectives on crime and deviance, New Jersey: Prentice Hall.
  • Mears, A. & Finlay, W. (2005), ”Not just a paper doll: how models manage bodily capital and why they perform emotional labor”, Journal of Contemporary Ethnography, 34, 317–343.
  • Miller, J. (2002), ”Beauty and Democratic Power”, Fashion Theory, 6(3), 277-298.
  • Nixon, S. (2003), Advertising Cultures: Gender, Commerce, Creativity, London: Sage.
  • Nobakht, Minoo & Dezhkam, Mahmood (2000), "An Epidemiological Study of Eating Disorders in Iran", International Journal of Eating Disorder, 28: 265–271.
  • Odoms-Young, Angela (2008), “Factors That Influence Body Image Representations of Black Muslim Women”, Social Science & Medicine, Vol. 66, pp. 2573- 2584.
  • Scott, L. (2005), “Fresh lipstick: Redressing Fashion and Feminism”, New York: palgrave Macmillan.
  • Trautner, M. N. (2005), “Doing gender, doing class: the performance of sexuality in exotic dance clubs”, Gender & Society 19, 771–788.
  • West, C. & Fenstermaker, S. (1995), “Doing difference”, Gender & Society, 9, 8–37.
  • West, C. D. & Zimmerman, D. (1987), “Doing gender”, Gender & Society, 1, 125–151.
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
دوره 28، شماره 1
(مربوط به بهار و تابستان 1400)
شهریور 1400
صفحه 85-116

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار