ارزیابی اثرات برنامه‌‌های توسعه‌ای بر جوامع محلی ‌(‌مورد مطالعه؛ پروژه سدسازی استان ایلام)

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه مردم‌شناسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری گروه مردم‌شناسی دانشگاه تهران

چکیده

پروژه‌‌های توسعه ای همچون سدسازی پیامد‌های مهمی برای جوامع محلی دارند که می‌تواند دربرگیرنده فرصت‌‌های جدید و بهبود خدمات عمومی تا تخریب محیط زیست، فقر و آوارگی، کوچ اجباری و اسکان مجدد باشند. در مقاله حاضر، با الهام از بن‌مایه‌‌های نظری رویکرد پساتوسع‌های اسکوبار تلاش شده است تغییرات و پیامد‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی یکی از مهم‌ترین پروژه‌‌های سدسازی در شهرستان ایوان در استان ایلام بررسی شود. روش مورد استفاده در این پژوهش روش کیفی اتنوگرافی است. ابزار گردآوری داده‌ها مصاحبه باز و نیمه‌ساخت‌یافته و مشاهده مستقیم بوده است. یافته‌ها نشان می‌دهند که اثرات پروژه سدسازی و برنامه اسکان مجدد در میان اهالی روستای سرتنگ، برای گروه‌‌های مختلف درون جامعه روستایی همگن و یکدست نبوده است و ساختار منسجم و متوازن جامعه روستایی با اجرای پروژه بهم ریخته است و عنصر زمان مولفه کلیدی در درک ارزیابی اثرات اجتماعی و اقتصادی پروژه توسع‌های سدسازی بر بافت جامعه محلی بوده است. تغییرات اقتصادی و اجتماعی اجرای پروژه با گذشت زمان خود را به صورت عمیق‌تر نشان داده است. سوداگری در زمین و مسکن شهری، ناسازگاری فضای زیست جدید با الگوی معیشت روستایی، نادیده گرفتن اشتراک نفع، از بین رفتن نظام همسایگی ارگانیکی و شکل‌گیری روابط همسایگی موزاییکی، ورود پول به جامعه و گسستن شیرازه اجتماعی، کنده‌شدن از مکان و شکل‌گیری حس غربت، شوک پولی و گرایش به مصرف شهری و هویت در خطر و تلاش برای بازیابی آن بخشی از پیامد‌های برنامه توسعه سدسازی در منطقه موردمطالعه بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating the Effects of Development Programs on Local Communities ‌ (Case Study; Ilam Province Dam Construction Project)

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Fayaz 1
  • rouhollah nosrati 1
  • Mansour Mansouri Moghadam 2
1 University of Tehran
2 University of Tehran
چکیده [English]

Development projects such as dams have important implications for local communities, which can include new opportunities and improved public services to environmental degradation, poverty and displacement, forced relocation, and resettlement. In the present article, inspired by the theoretical foundations of Escobar's post-development approach, an attempt has been made to study the changes and social, economic and cultural consequences of one of the most important dam construction projects in Ivan city in Ilam province. The method used in this research is qualitative ethnographic method. Data collection tools were open and semi-structured interviews and direct observation. Findings show that the effects of the dam project and resettlement program among the residents of Sartang village have not been homogeneous for different groups within the rural community and the coherent and balanced structure of the rural community has been disrupted by the project and time is a key component in understanding impact assessment. The social and economic project of dam construction has been on the fabric of the local community. The economic and social changes of the project have become more profound over time. Land and urban housing, incompatibility of new living space with rural livelihood pattern, neglect of common interest, destruction of organic neighborhood system and formation of mosaic neighborhood relations, entry of money into society and breaking of social status, dismemberment and formation of sense of homelessness, Monetary shock and the tendency to urban consumption and identity in danger and efforts to recover it have been part of the consequences of the dam development program in the study area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dam construction
  • relocation and resettlement
  • Impact assessment
  • Development project
  • Local communities
  • Post-development

مراجع

  • ایمانی جاجرمی و دیگران ‌(‌1398)، ارزیابی اثرات اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی طرح اعتبارات بهسازی و نوسازی مساکن روستایی ‌(‌روستاهای دهستان دولت‌آباد، شهرستان روانسر)، نشریه علمی پژوهشی توسعه کالبدی، سال چهارم، شماره 1 ‌(‌سری جدید)، ص 39 تا 55.
  • پیترز، جان ندروین ‌(‌1395)، نظریه توسعه، ترجمه انور محمدی، نشر گل آذین
  • نوری ثانی، علی و دیگران ‌(‌1399)، آثاروپیامد‌های اجتماعی وفرهنگی مدیریت آزادسازی مخازن سدها ‌(‌نمونه موردی: سدآزاد)، فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه علام طباطبایی، شماره 87، ص 179 تا 216.
  • ریویر، کلود ‌(‌1379)، درآمدی بر انسان شناسی، ترجمه ناصر فکوهی، نشر نی
  • ضیائی، آرام ‌(‌1395)، پساتوسعه؛ نظریه، عمل، مسائل و چشم اندازها، ترجمه موسی عنبری؛ ابوذر قاسمی نژاد و میلاد رستمی، نشر علم
  • لسلی، ژاک ‌(‌1396): آب ‌های ژرف، ترجمه بهشید دلیلی، نشر بهجت

 

 

  • Agnihotri, A. ‌(‌‌2008). 'Resettlement issues in water resources development: an empirical study of the lower Suktel irrigation project, Orissa'. Social Change 38 ‌(‌4), 645–660. https://doi.org/10.1177/004908570803800405.
  • Agnihotri, A. ‌(‌‌2016). 'Building dams, ignoring consequences: the Lower Suktel Irrigation Project in Orissa'. In Mathur, H. M. ‌(‌‌ed), Assessing the Social Impact of Development Projects. https://doi.org/10.1007/978-3-319-19117-1_5
  • Asthana, V. ‌(‌‌2012). 'Forced displacement: a gendered analysis of the Tehri Dam Project'. Economic and Political Weekly 47 ‌(‌47/48), 96–102.
  • Bisht, T.C. ‌(‌‌2009). 'Development-induced displacement and women: the case of the Tehri Dam, India'. The Asia Pacific Journal of Anthropology.
  • Chaeter,Angela,P.,Social Anthropology: An Alternative Introduction. Second Edition, London, Routledge.
  • Colson, E. ‌(‌‌1971). The Social Consequences of Resettlement: The Impact of the Kariba Resettlement upon the Gwembe Tonga. Manchester: Manchester University Press.
  • Colson, E. ‌(‌‌1999). 'Gendering those uprooted by "development"'. In Indra, D. ‌(‌‌series ed), Theory and Practice: Engendering Forced Migration ‌(‌‌1st ed). http://www.jstor.org/stable/j.ctt9qct28.8
  • Colson, E. and Scudder, T. ‌(‌‌1982). 'From welfare to development: a conceptual framework for the analysis of dislocated people'. In Involuntary Migration and Resettlement: The Problems and Responses of Dislocated People. Boulder, CO: Westview Press.
  • Curry, Tim and et al, ‌(‌1999), Sociology for Twenty-First Century,Second Edition, New York, Wadsworth.
  • de Wet, C. ‌(‌‌1993). 'A spatial analysis of involuntary community relocation: a South African case study'. In Guggenheim, S. and Cernea, M. ‌(‌‌eds), Anthropological Approaches to Involuntary Resettlement: Policy, Practice and Theory. Boulder, CO: Westview Press.
  • de Wet, C. ‌(‌‌2001). 'Economic development and population displacement: can everybody win?' Economic and Political Weekly 36 ‌(‌50), 4637–4646.
  • Ember, Carol. R. Melvin Ember,. ‌(‌1999), Cultural Anthropology, Ninth Edition New Jersy, Perntice-Hall.
  • Escobar, Arturo ‌(‌‌1995) Encountering Development: The Making and Unmaking of the Third World, Princeton: Princeton University Press
  • Guggenheim, S. ‌(‌‌1993). 'Peasants, planners and participation: resettlement in Mexico'. In Guggenheim, S. and Cernea, M. ‌(‌‌eds), Anthropological Approaches to Involuntary Resettlement: Policy, Practice and Theory. Boulder, CO: Westview Press.
  • Hammersley, M., Atkinson P. ‌(‌‌2007). Ethnography: Principles in practice. New York: Routledge.
  • Hardina, Donna ‌(‌‌2004) Linking Citizen participation to Empowerment Practice, Journal of Community Practice, Vol.11, Issue,4, pp: 569-581
  • Kleymeyer, Charles david ‌(‌‌1994) Cultural Expression and Grassroots Development: Cases From Latin America and the Caribbean, Lynne Rienner Publishers,
  • Mehta, L. ‌(‌‌2009). Displaced by Development: Confronting Marginalisation and Gender Injustice. https://doi.org/10.4135/9788132100959
  • Mehta, L. and Srinivasan, B. ‌(‌‌2000). Balancing Pains and Gains. A Perspective Paper on Gender and Large Dams ‌(‌‌Thematic Review 1.1 ‌(‌‌b)). Cape Town.
  • Modi, R. ‌(‌‌2004). 'Sardar Sarovar oustees: coping with displacement'. Economic and Political Weekly 39 ‌(‌11), 1123–1126.
  • Neuman,Lowernce ‌(‌2001), Social Research Methods: Qualitative and Quantitative Aooroach, Forth Edition, Allyan and Becon.
  • Partridge, W.L. ‌(‌‌1989). 'Involuntary resettlement in development projects'. Journal of Refugee Studies 2 ‌(‌3), 373–384. https://doi.org/10.1093/jrs/2.3.373
  • Rahnema, Majid and Victoria Bawtree ‌(‌1997) The Post-Development Reader, London: Zed Books,
  • Sachs, Wolfang ‌(‌‌1992) the Development Dictionary: A Guide to Knowledge as Power, Ney york: Wiwatersrand University Press
  • Scudder, T. ‌(‌‌2005). A Comparative Survey of Dam-induced Resettlement in 50 Cases. Chapter 3. The Future of Large Dams: Dealing with Social, Environmental, Institutional and Political Costs. Taylor and Francis. London
  • Serra, M. ‌(‌‌1993). 'Resettlement planning in the Brazilian power sector: recent changes in approach'. In Guggenheim, S. and Cernea, M. ‌(‌‌eds), Anthropological Approaches to Involuntary Resettlement: Policy, Practice and Theory. Boulder, CO: Westview Press.
  • Seyfang ,Gill and Adrian Smith ‌(‌‌2007) Grassroots innovations for sustainable development: Towards a new research and policy agenda, Environmental Politics, Vol. 16 Issue 4, p584-603.
  • Si, Z. ‌(‌‌1993). A Theoretical Framework for Social Impact Analysis with Special Reference to Population Relocation at the Mactaquac Dam Project on the Saint John River. ‌(‌‌Dalhousie University) [online resource available at http://dalspace.library.dal.ca//handle/10222/55366]. Accessed 21 June 2018
  • Simon, David ‌(‌‌2005) Post development and Post-Colonialism: Separated by Common Ground? Forum for Development Studies, Volume 32, Issue 2, pp:321-340
  • Srinivasan, B. ‌(‌‌2001). 'Social impacts of large dams: gender, equity and distribution issues'. Economic and Political Weekly 36 ‌(‌43), 4108–4114.
  • Tagliarino, N. ‌(‌‌2018). 'The need for national-level legal protection for populations displaced by expropriation: laws on land acquisition and resettlement in 50 countries'. In Cernea, M. and Maldonado, J. ‌(‌‌eds), Challenging the Prevailing Paradigm of Displacement and Resettlement: Risks, Impoverishment, Legacies, Solutions. Oxon: Routledge.
  • Takes, C.A.P. ‌(‌‌1973). 'Resettlement of people from dam reservoir areas'. In Ackermann, W. C., White, G. F., Worthington, E.B. and Ivens, J.L. ‌(‌‌eds), Geophysical Monograph Series. https://doi.org/10.1029/GM017p0720.
  • Tan, Y. ‌(‌‌2008). 'Displacement and resettlement in the Three Gorges Project: issues confronting women migrants'. Asian and Pacific Migration Journal 17 ‌(‌1), 1–31. https://doi.org/10.1177/011719680801700101
  • Thomas, Jim, ‌(‌1993), doing Critical Ethnogarfy, London,Sage Publication
  • Thukral, E.G. ‌(‌‌1996). 'Development, displacement and rehabilitation: locating gender'. Economic and Political Weekly 31 ‌(‌24), 1500–1503.
  • ‌(‌‌2007). Dams and Development: Relevant Practices for Improved Decision-making: A Compendium of Relevant Practices for Improved Decision-making on Dams and their Alternatives. Nairobi: UNEP-DDP Secretariat.
  • Van der Ploeg, L. and Vanclay, F. ‌(‌‌2017). 'A human rights based approach to project induced displacement and resettlement'. Impact Assessment and Project.
  • Vanclay, F. ‌(‌‌2017). 'Project-induced displacement and resettlement: from impoverishment risks to an opportunity for development?' Impact Assessment and Project Appraisal 35 ‌(‌1), 3–21. https://doi.org/10.1080/14615517.2017.1278671.
  • A ‌(‌2007). Exploring post-development theory and practice, problem and perspectives. London; New York: Routledge.
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
دوره 28، شماره 1
(مربوط به بهار و تابستان 1400)
شهریور 1400
صفحه 323-355

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار