مطالعه جامعه‌شناختی هویت قومی نوجوانان شهر زاهدان و تأثیر ابعاد مذهبی، ملی و غربگرایانه بر آن

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه شیراز

2 دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه شیراز

3 استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه شیراز

چکیده

مقوله هویت در بسیاری از کشورها از جمله ایران، مقوله واحدی نیست و متأثر از منابع هویتی گوناگون است که گاهی تضاد و کشاکش آن­ها با یکدیگر موجب نگرانی­هایی شده است؛ از این­روی، به تناسب پدیده­هایی که انسان از طریق آن­ها خود را می­شناسد و به دیگران می­شناساند، می­توان هویت داشت. از هویت می­توان به‌عنوان پسوند پدیده­هایی چون فرهنگ، قومیت، ملیت، دین، محل سکونت، ایل، طایفه و نظایر آن استفاده کرد. این پژوهش به منظور بررسی نسبت هویت قومی با ابعاد هویتی در میان دانش‌آموزان شهر زاهدان انجام شده است. نمونه پژوهش را تعداد ۴۰۰ نفر از دانش‌آموزان دختر و پسر شاغل به تحصیل در شهر زاهدان تشکیل می‌دهند که داده‌های آن از طریق پرسشنامه گردآوری شده است. یافته‌های پژوهش نشانگر آن است که بین هویت قومی و ابعاد آن یعنی هویت ملی و هویت دینی و هویت جهانی رابطه معناداری وجود دارد البته این رابطه مثبت و مستقیم است و همچنین هویت دینی بیشترین رابطه را دارد و پس از آن هویت ملی کمترین رابطه را نیزبا هویت جهانی دارد. پسران در این مطالعه از سطح بالاتری نسبت به دختران در دارا بودن هویت‌های مذکور قرار دارند. از نکات اصلی در بررسی هویت در منطقه سیستان و بلوچستان توجه به مسئله حاشیه‌بودن است حاشیه‌بودن چنان بر هویت مردمان آن منطقه تأثیرگذار است که تصور از این هویت بدون توجه به لایه‌های متعدد حاشیه‌بودن ممکن نخواهد بود با توجه به یافته‌های پژوهش هویت دینی از سایر عوامل در تبیین هویت قومی تأثیرگذارتر است و در اصل مهم‌ترین عامل تبیین‌کننده هویت قومی است و دو عامل قومیت و مذهب به‌عنوان تفاوت‌های جدی قوم بلوچ و منطقه سیستان و بلوچستان از مابقی کشور می‌باشد همانطور که چارچوب نظری پژوهش تبیین می‌کند هویت دانش‌آموزان منطقه سیستان و بلوچستان تحت تأثیر ساخت‌های اجتماعی، فرهنگی می‌باشد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sociological study of ethnic identity of adolescents in Zahedan and the impact of religious, national and Western dimensions on it

نویسندگان [English]

  • Majid Movahed Majd 1
  • Mahmod Aligo 2
  • Mohammad Taghi Iman 1
  • Mansour Tabeiy 3
1
2
3
چکیده [English]

The present study was conducted to investigate the ratio of ethnic identity to identity dimensions among students in Zahedan, Iran. The sample of the study consisted of 400 male and female students studying in Zahedan. The data were collected through questionnaire. The data analysis has been performed by SPSS software and we have used descriptive statistics, such as cross-table, and inferential statistics, correlation coefficient, and two-variable and multivariable regression analysis and also path analysis techniques. In this study, symbolic interactionism was used to illustrate the relationship between ethnic identity and other dimensions of identity. Considering the theory itself, it can be shown that identity is social in its nature and subject-matter; accordingly, ethnic identity and identity dimensions can be adequately explained. The findings indicate that there is a significant relationship between ethnic identity and its dimensions, namely national identity, religious identity, and global identity. This relationship is indeed positive and direct, and also religious identity has the highest relationship, followed by national identity, and global identity has the least relationship. In this study, boys had higher levels in having the above-mentioned identities than girls.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • ethnic identity
  • religious identity
  • national identity
  • global identity
  • students
  • gender

مراجع

  • آزاد مرزآبادی، اسفندیار (1387). ارتباط بین نظام ارزشی نوجوانان و هویت ملی آنان. فصلنامه مطالعات ملی، سال نهم، شماره 34. ص 113.
  • احمدی، حمید (1378). قومیت و قوم‌گرایی در ایران. تهران: نشر نی.
  • افروغ، عماد (1380). هویت ایرانی. تهران: بقعه.
  • پاول، هنری ماسن (1380). رشد شخصیت کودک. ترجمه مهشید یاسایی. نشر مرکز کتاب ماد.
  • توسلی‌، غلام عباس و قاسمی، یارمحمد (1381). مناسبات قومی و رابطه آن با تحول هویت جمعی (نمونه مطالعه: ایلام)، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره چهارم، شماره 4، ص 25-3.
  • جنکینز، ریچارد (1381). هویت اجتماعی، ترجمه یاراحمدی، تهران: انتشارات شیرازه.
  • حاجیانی، ابراهیم (1387). نسبت هویت ملی با هویت قومی در میان اقوام ایرانی، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره نهم، شماره 3و4، ص 143-164.
  • حاجیانی، ابراهیم (1388). جامعه‌شناسی هویت ایرانی. تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات.
  • حافظ‌نیا، محمدرضا (1390). سیاست دولت و مناسبت‌های بین‌قومی مورد قوم بلوچ وسیستانی، مجله برنامه‌ریزی و آمایش فضا (دانشگاه تربیت مدرس)، دوره هفدهم، شماره 2، ص 1-21.
  • دوران، بهزاد و محسنی، منوچهر (1386). هویت؛ رویکردها و نظریه‌ها، در کتاب مبانی نظری هویت و بحران هویت، به اهتمام علیخانی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی، چاپ دوم.
  • دوران، بهزاد (1387) هویت اجتماعی: رویکردها و نظریه‌ها. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی.
  • شایگان، داریوش (1380). افسون‌زدگی جدید (هویت چهل‌تکه و تفکر سیار)، ترجمه ولیانی، تهران: نشر فروزان.
  • عالمی، مسعود (۱۳۸۰). مطالعه برجستگی‌های هویت در ایران (مطالعه موردی عرب‌های خوزستان)، رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
  • عبدالهی، محمد؛ حسین‌بر، محمدعثمان (1381). گرایش دانشجویان بلوچ به هویت ملی در‌ ایران‌. مجله‌ جامعه‌شناسی ایران، دوره چهارم، شماره 4، ص 126-101.
  • عمید، حسن (۱۳۶۵). فرهنگ عمید، تهران: سازمان چاپ و انتشارات جاویدان.
  • گودرزی، حسین (1383). جامعه‌شناسی هویت در ایران. مؤسسه مطالعات ملی.
  • گیدنز، آنتونی (1378). تجدد و تشخص، ترجمه موفقیان، تهران: نشر نی.
  • معیدفر، سعید و شهلی‌بر، عبدالوهاب (1386). جهانی‌شدن و شکل‌گیری سیاست فرهنگی محلی: مصرف رسانه‌ای بلوچ‌های ایران و چالش‌های هویت قومی و هویت ملی. مجله مسائل اجتماعی ایران، سال پانزدهم شماره 56 و 57، ص 179-204.
  • میرزایی، حسین و عباس‌زاده، محمد (1392). مطالعه چگونگی تعامل هویت ملی و قومی دانشجویان مطالعه موردی دانشجویان آذری، عرب و بلوچ. مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال دهم، شماره دوم، ص 243-275.
  • فکوهی، ناصر (1381). شکل‌گیری هویتی و الگوهای محلی، ملی و جهانی (مطالعه‌ موردی‌ لرستان‌)، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره چهارم، شماره 4، ص 161-127.
  • گل‌محمدی، احمد (1381‌) جهانی‌‌شدن‌، فرهنگ، هویت. تهران: نشر نی.
  • لطف‌آبادی، حسین (1380) روان‌شناسی رشد، نوجوانی، جوانی، بزرگسالی. تهران: سمت.
  • نادری، احمد؛ روستاخیز، بهروز؛ فیاض، ابراهیم؛ حسین‌بر، محمدعثمان (1397). تأملی در آرایش نیروهای اجتماعی و تحول گفتمان‌های هویت قومی در بلوچستان ایران، مجله تحقیقات فرهنگی ایران، شماره 43، ص 69-102.
  • Adriaensens, S., Van Waes, S., & Struyf, E. (2017). Comparing acceptance and rejection in the classroom interaction of students who stutter and their peers: A social network analysis. Journal of fluency disorders, 52, 13-24.
  • Abrams, D. and Hogg, M. A. (1988). Comments on the motivational status of self-esteem in the social identity and inter-group discrimination. European Journal of social psychology, No. 42, pp.152-176.
  • Brown, Rupert (2000). Social Identity theory: Past achievements, current problems and future challenges. European Journal of Social Psychology., No.30, pp. 745-778.
  • Castells, Manuel (2001). Growing Identity Organically. In Muller, J. Cloete, N. & Badat, S. Challenges of Globalization. CopeTown: Longman.
  • Cinnirella, Macro (1997). Toward a European identity? Intractions between the national and European social identities manifested by university students in Britain and Italy. British Journal of Psychology., No.36, pp.19-31.
  • Ezell, Elizabeth D. Seeleib-Kaiser, Martin. Tiryakian, Edward A. (2003). National Identity Issues in the New German Elites: A Study of German University Students. International Journal of Comparative Sociology., No.44, pp.280-308.
  • Fan, Yongpeng (2008). What makes the European identity?., No.6, pp.413-425.
  • Frisch, J. U., Häusser, J. A., van Dick, R., & Mojzisch, A. (2014). Making support work: The interplay between social support and social identity. Journal of Experimental Social Psychology, 55, 154-161.
  • Guegan, J., Segonds, F., Barré, J., Maranzana, N., Mantelet, F., & Buisine, S. (2017). Social identity cues to improve creativity and identification in face-to-face and virtual
  • Glock C. Y. and Stark (1965). The Dimensions of Religiosity: Religion and Society in Tension. Chicago: Rand McNally.
  • Gong, Li (2007). Ethnicidentity and identification with the majority group: Relations with the national identity and selfesteem. International Journal of Intercultural Relations., No.3, pp.503-523.
  • Computers in Human Behavior, 77, 140-147.
  • Hogg, M. A., & Rinella, M. J. (2017). Social Identities and Shared Realities. Current opinion in psychology.
  • Hanselman, P., Bruch, S. K., Gamoran, A., & Borman, G. D. (2014). Threat in context: School moderation of the impact of social identity threat on racial/ethnic achievement gaps. Sociology of Education, 87(2), 106-124.
  • Luo, N., Zhang, M., & Qi, D. (2017). Effects of different interactions on students' sense of community in e-learning environment. Computers & Education, 115, 153-160.
  • Liu, C. C., Chen, Y. C., & Tai, S. J. D. (2017). A social network analysis on elementary student engagement in the networked creation community. Computers & Education, 115, 114-125.
  • Rich, Y., & Schachter, E. P. (2012). High school identity climate and student identity development. Contemporary Educational Psychology, 37(3), 218-228.
  • Smaldino, P. E. (2017). Social identity and cooperation in cultural evolution. Behavioural processes.
  • Topîrceanu, A. (2017). Breaking up friendships in exams: A case study for minimizing student cheating in higher education using social network analysis. Computers & Education, 115, 171-187.
  • Tanti, C., Stukas, A. A., Halloran, M. J., & Foddy, M. (2011). Social identity change: Shifts in social identity during adolescence. Journal of adolescence, 34(3), 555-567.
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
دوره 29، شماره 1
(مربوط به بهار و تابستان 1401)
خرداد 1401
صفحه 429-457

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار