جامعه شناسی پهلوانی (تاریخیت و اکنونیت ورزش باستانی-پهلوانی در کرمانشاه)

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی دانشگاه رازی

10.22059/jsr.2024.363455.1889

چکیده

تاریخ، داستان و سرگذشت حیات اجتماعی و پدیدههای جمعی است. تحلیل و تفحص روشمند پدیده‌های تاریخی در گام اول هاله و ابهام تقدس را از آنها می‌زداید و در نهایت به نوعی از خودآگاهی تاریخی می‌انجامد که به معنای درک دیالکتیک موجود در بطن در پدیده‌هاست. پهلوانی پدیده‌ای است که در این نوشتار، در فضای اجتماعی کرمانشاه بررسی شده است تا ضمن توصیف سرگذشت، تغییرات، ضرورت و امکان آن، با نگاهی جامعه‌شناسانه تحلیل و تفسیر شود. از نظر روششناختی، منظومهای از فنون آماری، اسنادی تاریخی و تحلیل نشانهشناختی و گفتمانی، و مصاحبه، بسته به پرسشهای پژوهش بهکار گرفتهشده است. مقاله پس از ارائه تصویری تاریخی از موضوع، ضمن توضیح کارکرد‌های جامعه‌شناختی پدیده پهلوانی (از جمله هویت‌سازی و انسجام و …)، آن را از جهاتی مانند منطق اجتماعی، ساختار، قشربندی، ویژگی‌های فرم و محتوا، اسطورگی و در نهایت نسبت آن با پدیده‌های هم‌ارز امروزی تحلیل می‌کند. تز اصلی این است که پدیده پهلوانی بهرغم تلاش‌های فراوان برای نمادینه‌کردن (یا ایدئولوژیک‌شدن)، پدیده‌ای چندبعدی است، اما در دوره‌های مختلف، بسته به اوضاع اجتماعی، یکی از ابعاد آن (برای مثال، بُعد قهرمانی، بُعد ملی‌گرا، بُعد آیینی) برجسته شده است. همچنین، به دلیل منطق اجتماعی جهان معاصر که بیشتر بر بنیان‌های فنی (تکنولوژیک) و مصرف متکی است، تغییراتی بر این پدیده وارد آمده است که آن را از زیست‌جهان جاکن کرده است و در نظام مصرفی کلان‌تری وارد کرده است که بیشتر بر مصرف نشانه‌ها استوار است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sociology of Pahlavani (the historicity and present of the ancient-heroic sport in Kermanshah)

نویسنده [English]

  • Jalil Karimi
Sociology, Social science Faculty, Razi Uni.
چکیده [English]

History is the story of social life and collective phenomena. Methodical analysis and investigation of historical phenomena removes the aura and ambiguity of sanctity from them and ultimately leads to a kind of historical consciousness, which means understanding the dialectic that exists inside the phenomena. Pahlavani is a phenomenon that has been investigated in this essay in the social space of Kermanshah in order to describe its history, changes, necessity and possibility, and to analyze and interpret it from a sociological view. In terms of methodology, some statistical techniques, historical documents, semiotic and discourse analysis, and interviews have been used, depending on the research questions. After presenting a historical picture of the subject, while explaining the sociological functions of the Pahlavani phenomenon (including identity formation and cohesion, etc.), the article examines it from aspects such as social logic, structure, stratification, features of form and content, mythology and finally its relation to today's equivalent phenomena. The main thesis is that despite many attempts to symbolize (or ideologicalize), the Pahlavani phenomenon is a multidimensional phenomenon, but in different periods, depending on the social situation, one of its dimensions (for example, the heroic, the national, the ritual) has been highlighted. Also, due to the social logic of the contemporary world, which relies more on technical and consumption foundations, changes have been made to this phenomenon, which has displaced it from the it’s life-world and has transferred it into a larger consumption system, which is more based on the consumption of signs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mythology
  • history of Kermanshah
  • Pahlavani
  • Zourkhaneh
  • ancient sports

مراجع

آرمندپور، ایرج؛ عظیمینژاد، جواد و نگارستانی، حمیدرضا (1392). عوامل انگیزشی در رشته کشتی در میان کشتیگیران ردههای سنی مختلف شهر کرمانشاه. نشریه رشد و یادگیری حرکتی-ورزشی، 12، 23-35.
افسریان، سبحان (1394). معماری و موسیقی تعلیمی در زورخانه، باغ نظر، 13(42)، 79-88.
افشار (سیستانی)، ایرج (1371). کرمانشاهان و تمدن دیرینه آن. ج. 2. تهران: انتشارات زرین.
اقبال، عباس (1310). فتوت در خلافت عباسی. مجله شرق. ش 6. در آیین جوانمردی. کُربن، ه (1363). ترجمه احسان نراقی. تهران: نشر نو.
انصافپور، غلامرضا (1386). تاریخ و فرهنگ زورخانه و گروههای اجتماعی زورخانهرو. تهران: اختران.
بهار، ملک‌الشعرا (1320). جوانمردی، روزنامه مهر ایران، 1 (22). در آیین جوانمردی. کُربن، ه (1363). ترجمه احسان نراقی. تهران: نشر نو.
بیضایی کاشانی، پرتو (1337). تأثیر آیین جوانمردی در ورزشهای باستانی. در آیین جوانمردی. کُربن، ه (1363). ترجمه احسان نراقی. تهران: نشر نو.
تهرانچی، محمد مهدی (1364). پژوهشی در ورزش‌های زورخانه‌ای. تهران: انتشارات کتابسرا.
تیشنر، فرانتس (1335). فتوت در کشورهای اسلامی. در آیین جوانمردی. کُربن، ه (1363). ترجمه احسان نراقی. تهران: نشر نو.
جهانی، مریم (1395). این خیابان سرعت‌گیر ندارد. تهران: مرکز.
حاجی‌غلامی، محمدرضا (1390) مستند زوران. شبکه استانی زاگرس.
حدیدی، مسلم (1387). تبیین جامعه‌شناختی کانون‌های جرم در کرمانشاه. طرح پژوهشی. استانداری کرمانشاه، دفتر امور اجتماعی شوراها.
خوش‌اندام، امیر (1398). متولی زورخانه پهلوان گلزار (سنگ‌تراش‌ها)، مصاحبه.
چمنآرا، بهروز (1390). درآمدی بر ادب حماسی و پهلوانی کردی با تکیه بر شاهنامه کردی. جستارهای ادبی، 44 (1)، 119-149.
ذوالفقاری، حسن و باقری، بهادر (1394). مهم‌ترین ویژگیهای افسانههای پهلوانی ایرانی، مطالعات فرهنگ- ارتباطات، 16(30)، 7-39.
دانشگاه رازی (1401). کرسی علمی-ترویجی «بازآفرینی و احیاء ورزش باستانی و فرهنگ پهلوانی در کرمانشاه: کارکرد‌های فرهنگی و اجتماعی، اشتغال و کارآفرینی بومبنیاد». 13 تیرماه. آدرس اینترنتی: https://razi.ac.ir/fa/w
رنانی، محسن (1390). پژوهشی در باب توسعه‌یافتگی در کرمانشاه. طرح پژوهشی. استانداری کرمانشاه.
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان کرمانشاه (1397). سالنامه آماری استان کرمانشاه 1396، تهران: سازمان برنامه و بودجه.
سالنامه آماری استان کرمانشاه (1390). استانداری کرمانشاه.
سالنامه آماری استان کرمانشاه (1399). مرکز آمار ایران.
سالنامه آماری 1352 کشور (1353). سازمان برنامه و بودجه و مرکز آمار ایران.
سالنامه آماری کشور (1400). مرکز آمار ایران.
سلطانی، محمدعلی (1374). جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان. تهران: موسسه فرهنگی نشر سُها.
شیریان، محمدحسین (1393). روزنامه نقد حال، شماره 358، شهریور.
غنی، قاسم (1363). خصایص فتیان، در آیین جوانمردی. کُربن، ه (1363). ترجمه احسان نراقی. تهران: نشر نو.
فروزانفر، بدیعالزمان (1315). زندگی مولانا جلالالدین محمد. در آیین جوانمردی. کُربن، ه (1363). ترجمه احسان نراقی. تهران: نشر نو.
بهار، ملکالشعرا (1320). جوانمردی، روزنامه مهر ایران، 1 (22). در آیین جوانمردی. کُربن، ه (1363). ترجمه احسان نراقی. تهران: نشر نو.
طالبپور، فریده و ویسیان، محمد (1393). بررسی نقوش و نمادها در پوشاک ورزش زورخانهای. فصلنامه علمی نگارینه هنر اسلامی، ش 2، 39-51.
نوری، عسکری و طاهری خوشنو، حشمتالله (1388). بررسی مردمشناختی ورزش باستانی زورخانهای. فصلنامه فرهنگ مردم ایران، ش16، 137-154.
کازرونی، جعفر (1376). تاریخ پهلوانی در کرمانشاه (در دو قرن اخیر: 1174- 1374 ه.ش)، ج 1 و 2، کرمانشاه: انتشارات طاق بستان.
کُربن، هانری (1363). آیین جوانمردی. ترجمه احسان نراقی. تهران: نشر نو.
کریمی، جلیل (1392). جامعه‌شناسی و جغرافیای جرم در شهر کرمانشاه. طرح پژوهشی. اداره کل زندان‌ها، کرمانشاه.
کریمی، جلیل (1396). وضعیت فرهنگی استان کرمانشاه. طرح پژوهشی آمایش سرزمین، کارفرما: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان.
کلارک، جان و کلارک، برایان (1395). کرمانشاه: شهری در ایران. ترجمه سیاوش قلیپور. کرمانشاه: انتشارات دانشگاه رازی.
گودرزی، محمود (1383). سیرتطور ورزش باستانی و زورخانهای در ایران. حرکت، 22، 149-170.
گوهرین، صادق (1331). ریشههای اجتماعی فتیان و عیّاران. در آیین جوانمردی. کُربن، ه (1363). ترجمه احسان نراقی. تهران: نشر نو.
مسعودی، زهره؛ مومنی، کورش و بمانیان، محمدرضا (1398). تبیین رابطه نمادها و نشانههای معماری زورخانه با آداب و رفتار پهلوانی. نشریه معماری و شهرسازی آرمان شهر، 12(28)،91-102.
موتاب، احمد؛ جوانی، وجیهه و ودادهیر، ابوعلی (1400). از مکتب تا فرهنگ: تبیین فرایند اجتماعی-فرهنگی عیّاری و شکلگیری ورزش زورخانهای در ایران. فصلنامه علمی جامعهشناسی فرهنگ و هنر،  (4)، 41-60.
نصراللهی، یدالله و جنگلی، عاطفه (1396). تحلیل روانشناسی اسطوره قهرمان و رویینتنی در داستان رستم و اسفندیار بر اساس نظریههای آدلر و رادن. فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی، 3 (48)، 269-295.
ویسی، ناصر و عبدی، علی (1400). مطالعه و واکاوی عوامل موثر بر نزاع و درگیری پس از تصادفات رانندگی در شهر کرمانشاه. نشریه علمی انتظام اجتماعی، 3 (2)، 217-244.
یاسینی، راضیه (1395). کارکردهای تربیتی و فرهنگی آیینهای زورخانه. دوفصلنامه تربیت اسلامی، 11 (22)، 29-48.
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
دوره 30، شماره 2
بهمن 1402
صفحه 143-164

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار