طرح نظری تبیین فروپاشی اجتماعی در ایران

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه گیلان، شهر رشت، کشور ایران

2 دانشیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

3 دانشیار دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس

4 پژوهشکده مطالعات اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

10.22059/jsr.2024.362841.1887

چکیده

این مطالعه درصدد ارائه طرح نظری تلفیقی و جدیدی برای تبیین موضوع فروپاشی اجتماعی است. ادبیات موضوع فروپاشی در قالب دو دسته نظریه های فروپاشی دولت و فروپاشی تمدن ها، و نظریه های هر دسته در قالب چهارگانه اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و قشربندی مورد طبقه بندی قرار گرفته اند. پس از بررسی انتقادی آنها از هر کدام عناصر لازم برای ساختن طرح نظری جدید و متفاوتی از مفهوم فروپاشی اجتماعی انتخاب گردیدند. طرح نظری حاضر بر اساس نظریه نظم اجتماعی پارسونز استوار است اما تلاش می شود تا هم کلیت و هم اجزای آن با نظریه های دیگر تکمیل گردد. بدین ترتیب که جامعه به مثابه یک نظام اجتماعی نگریسته می شود که در وضعیت تعادل سیستمی قرار دارد. در این حالت، چنانچه دولت وارد رقابت نظامی شدید خارجی شود تنش هایی بر دیگر خرده نظام ها خواهد گذاشت که به دلیل وضعیت سیستمی جامعه باعث وقوع بحران های چهارگانه فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و قشربندی می شود و از برآیند آنها بحران اجتماعی اتفاق خواهد افتاد. در چنین شرایطی، چنانچه الگوی مدیریت بحران به صورت تأسیس دولت سلطانی انجام گیرد ماحصل آن وقوع بحران مشروعیت خواهد بود. در طرح نظری حاضر، بحران اجتماعی، دولت سلطانی و بحران مشروعیت در حکم شروط لازم وقوع فروپاشی قرار دارند که اگر با یک شرط کافی به نام عوامل شتاب‌زا همراه گردند باعث فروپاشی اجتماعی می شود. منظور از فروپاشی اجتماعی همان تغییر ساختاری جامعه است که در قالب ایجاد تغییر ساختاری در چهار خرده نظام جامعه روی می دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A theoretical plan to explain social collapse in Iran

نویسندگان [English]

  • hadi noori 1
  • Saied moidfar 2
  • Ali Saei 3
  • Naser Takmil Homayoon 4
1 ِDepartment of social sciences, Faculty of human sciences, University of guilan, Rasht city, Country of iran
2 Associate Professor, Faculty of Social Sciences, University of Tehran
3 Associate Professor, Faculty of Humanities, University of Tarbiat Modares
4 Research Institute of Social Studies, Research Institute of Humanities and Cultural Studies
چکیده [English]

This study aims to provide a new and integrated theoretical plan to explain the issue of social collapse. The literature on the topic of collapse has been classified in the form of two categories of theories of the collapse of the state and the collapse of civilizations, After their critical review, the necessary elements were selected from each of them to build a new and different theoretical plan of the concept of social collapse. The present theoretical plan is based on Parsons' theory of social order, but efforts are made to complete both the whole and its parts with other theories. In this case, if the government enters into intense foreign military competition, it will put tensions on other sub-systems, which due to the systemic situation of the society will cause the occurrence of four cultural, economic, political and stratification crises, and as a result of them, a social crisis will occur. In such a situation, if the model of crisis management is carried out in the form of the establishment of a Sultanate government, the result will be a crisis of legitimacy. In the current theoretical plan, social crisis, Sultanate government and crisis of legitimacy are among the necessary conditions for the occurrence of collapse, which if accompanied by a sufficient condition known as accelerating factors, will cause social collapse. The meaning of social collapse is the same structural change of society that takes place in the form of structural change in four subsystems of society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social collapse
  • social crisis
  • Sultanate state
  • legitimacy crisis
  • accelerating factors. Military competition