سرمایه، فرهنگ و کنشگری سیاسی: مطالعه مقایسه ای مردم و روحانیان  

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسنده

دانشگاه تهران

10.22059/jsr.2025.370663.1936

چکیده

روحانیان، فرازوفرودهای بسیاری در سیاست و جامعه ایران داشته‌اند و بروز اجتماعی سیاسی دین نیز همواره موردبحث اندیشمندان دینی و غیردینی بوده است. هدف از انجام پژوهش حاضر، شناخت نوع کنشگری سیاسی و فرهنگ سیاسی «مردم» و «روحانیان» و رابطه آن با انواع سرمایه‌هاست. این پژوهش با مدلی برگرفته از نظریه میدان بوردیو و با استفاده از روش پیمایش پرسشنامه‌ای به‌صورت نمونه‌گیری از «مردم» و «روحانیان» و گردآوری اطلاعات میدانی انجام‌شده است. تجزیه‌و‌تحلیل آماری داده‌های حاصل از پیمایش، نشان می‌دهد که بین انواع سرمایه (سرمایه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) با فرهنگ سیاسی مردم رابطه‌ای معنی‌دار وجود دارد. رابطه سرمایه اجتماعی و سرمایه فرهنگی با فرهنگ سیاسی، جهت مثبت و مستقیم دارد اما جهت رابطه سرمایه اقتصادی با فرهنگ سیاسی، منفی و معکوس است. در مورد روحانیان، صرفاً بین سرمایه اجتماعی با فرهنگ سیاسی رابطه‌ای معنی‌دار وجود دارد. در پایان اینکه، در بین هر دو گروه «مردم» و «روحانیان»، میان فرهنگ سیاسی با کنشگری سیاسی، رابطه‌ای معنی‌دار و مثبت دیده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Capital, culture and political action: a comparative study of people and Clergymen

نویسنده [English]

  • Shahin Shokoohi
University of Tehran,iran
چکیده [English]

The clergy in Iranian politics and society have experienced numerous fluctuations, prompting discussions among both religious and non-religious thinkers about the socio-political influence of religion. The aim of this study is to understand the nature of Political action and Political culture among the "people" and the "clergy," examining how these relate to different forms of Capital. This study employed a model rooted in Bourdieu's Field theory and utilized a questionnaire survey method that involved sampling from both the "people" and the "clergy," gathering data directly from the field. The statistical analysis of the survey data indicates a significant positive correlation between the form of capital (economic, social and cultural capital) and the political culture of the "people". The correlation between Social capital and Cultural capital with Political culture is significant positive and direct, while the correlation between Economic capital and Political culture is negative and inverse. According to the data analysis, among the "clergy", the only significant correlation observed is between Social capital and Political culture. In conclusion, there is a significant positive correlation between Political culture and Political action within both the "people" and "clergy" groups.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political culture
  • Political action
  • Social capital
  • Cultural capital
  • Economic capital

مراجع

احمدی، صادق (1396). ارتقاء فوق‌العاده سطح سواد مردم ایران در ۴۰ سال اخیر، http://fna.ir/a3sjc3، مرداد 1398.
بلاغی، فرهاد (1391). «بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی در ارتقاء بهره‌وری کل عوامل تولید بخش صنعت ایران 1388-1380»، پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات تهران.
بوردیو، پیر (1395). تمایز: نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی، ترجمه حسن چاوشیان. تهران: نشر ثالث.
جمشیدی‌ها، غلامرضا و پرستش، شهرام (1385). «دیالکتیک منش و میدان در نظریه عمل پیر بوردیو». نامه علوم اجتماعی، دوره جدید، شماره 30.
جوادی، علی‌محمد، برادران، محمدعلی، و برادران، مراد (1400). رابطه بین طبقه اجتماعی و فرهنگ سیاسی در شهر اردبیل. رفاه اجتماعی، 21(83)، 351-389. SID. https://sid.ir/paper/965113/fa
دارابی، علی (1394). «طبقه متوسط جدید و توسعه سیاسی ایران پس از انقلاب اسلامی»، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال هشتم، شماره اول.
راش، مایکل (1393). جامعه و سیاست، ترجمه مهدی صبوری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ربیعی، علی (1380). جامعه‌شناسی تحولات ارزشی؛ نگاهی به رفتارشناسی رأی‌دهندگان در دوم خرداد 1376، چاپ اول، نشر فرهنگ و اندیشه.
رفیع‌پور، فرامرز (1396). توسعه و تضاد: کوششی در جهت تحلیل علل پیدایش انقلاب اسلامی و مسائل اجتماعی ایران، تهران: شرکت سهامی انتشار.
سپهرنیا، رزیتا؛ دلاور؛ علی و صالحی امیری، سید رضا (1394) «رابطه آموزش با ارتقای سرمایه فرهنگی در ایران»، فصلنامه روانشناسی تربیتی، سال یازدهم، شماره سی و هشتم.
سمیعی، محمد (1397). نبرد قدرت در ایران؛ چرا و چگونه روحانیت برنده شد، تهران: نشر نی.
شارع­پور، محمود (1385). سرمایه اجتماعی، مفهوم­سازی، سنجش و دلالت­های سیاست­گذاری، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه­ریزی، مازندران.
شریف، محمدرضا (1381). انقلاب آرام: درآمدی بر تحول فرهنگ سیاسی در ایران، تهران: انتشارات روزنه.
علوی تبار، علیرضا (1382). مشارکت در اداره امور شهرها، بررسی الگوی مشارکت شهروندان در اداره امور شهرها، تهران: انتشارات سازمان شهرداری‌های کشور.
فیلد، جان (1385). سرمایه اجتماعی، ترجمه غلامرضا غفاری و حسین رمضانی، تهران: نشر کویر.
قوام، سید عبدالعلی (1381). سیاست‌های مقایسه‌ای، تهران: سمت.
قوام، عبدالعلی (1379). چالش‌های توسعه سیاسی، تهران: نشر قومس.
کاویانی راد، مراد، عزیزی، علی (1390). «نقش هویت مکانی در بروز کنش سیاسی مطالعه موردی؛ میدان و خیابان انقلاب شهر تهران»، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال یازدهم، شماره 20.
کرایب، یان (1396). نظریه اجتماعی کلاسیک؛ مقدمه‌ای بر اندیشه مارکس، وبر، دورکیم، زیمل، ترجمه شهناز مسمی‌پرست، تهران: نشر آگه.
کنوبلاخ، هربرت (1390). مبانی جامعه‌شناسی معرفت، ترجمه کرامت الله راسخ، تهران: نشر نی.
گر، تد رابرت (1388). چرا انسان‌ها شورش می‌کنند، ترجمه علی مرشدی زاد، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
گرنفل، مایکل (1388). مفاهیم کلیدی پیر بوردیو، ترجمه محمدمهدی لبیبی، تهران: نشر افکار.
گل محمدی، احمد (1394). درآمدی بر شناخت و سنجش فرهنگ سیاسی، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
مظفری، آیت (1394). «نقش روحانیت در پیروزی انقلاب اسلامی»، فصلنامه فرهنگی بصیرتی تبلیغی پیام، زمستان 1394، شماره 116.
موسوی، میرطاهر و علی پور، پروین (1391). تأملی بر نظریه‌های سرمایه اجتماعی در جامعه‌شناسی، تهران: جامعه شناسان.
میکاییلی، محمد (1391). «تأثیر فرهنگ سیاسی بر رفتار سیاسی در بین دانشجویان دانشگاه تهران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم سیاسی، دانشکده علوم سیاسی دانشگاه تهران.
میلبرث، لستر؛ گوئل، لیل (1386). مشارکت سیاسی، ترجمه سید رحیم ابوالحسنی، تهران: نشر میزان.
نامخواه، مجتبی (1396). طبقه مرفه جدید به چه سمت میل می‌کند؟ http://yon.ir/LTOSq، مرداد 1398.
هانتیگتون، ساموئل (1370). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر علم.
وب‌سایت نسیم آنلاین (1394). مدیر حوزه‌های علمیه استان تهران: تهران ۷۰۰۰ طلبه دارد، http://old.nasimonline.ir/Content/Detail/2008056، شهریور 1397.
یاسریان، محمد (1390) مطالعه رابطه سرمایه فرهنگی با اعتماد نهادی، پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تهران.
 
 
Almond, G. A. (1956). Comparative Political Systems. The Journal of Politics, 18(3), 391–409. https://doi.org/10.2307/2127255
Bourdieu, P. (1986). ‘The forms of capital’ in J.G. Richardson (ed) Handbook of theory and research for the sociology of education, New York: Greenwood Press, pp. 241-258.
Marvin E. Olsen, Two Categories of Political Alienation, Social Forces, Volume 47, Issue 3, March 1969, Pages 288–299, https://doi.org/10.2307/2575027
Masoudi, N., Mohammadi, A., & Azin, A. (2021). Investigating the Effect of Social Capital on Political Culture (Case study: Teachers of Khorramabad). Sociological Studies of Youth, 12(40), 51-70. https://doi.org/10.22034/SSYJ.2021.680382
Muller, E. N., Jukam, T. O., & Seligson, M. A. (1982). Diffuse Political Support and Antisystem Political Behavior: A Comparative Analysis. American Journal of Political Science, 26(2), 240–264. https://doi.org/10.2307/2111038
Samson Yuen & Gary Tang (2023) Instagram and social capital: youth activism in a networked movement, Social Movement Studies, 22:5-6, 706-727. https://doi.org/10.1080/14742837.2021.2011189
Shahin, Mahdi (2016). The Relationship between Social Capital and Political Participation. Mediterranean Journal of Social Sciences, 7(2 S1), 136. https://doi.org/10.5901/mjss.2016.v7n2s1p136
Stephen Whitefield & Geoffrey Evans (1996) Support for Democracy and Political Opposition in Russia, 1993-1995, Post-Soviet Affairs, 12:3, 218 242. https://doi.org/10.1080/1060586X.1996.10641423
Teorell, Jan. (2003). Linking Social Capital to Political Participation: Voluntary Associations and Networks of Recruitment in Sweden1. Scandinavian Political Studies. 26. 49 - 66. https://doi.org/10.1111/1467-9477.00079
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
دوره 32، شماره 1
تیر 1404
صفحه 357-376

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار