تطبیق نظریه دیویس با انقلاب اسلامی ایران

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد جامعه شناسی ـ پژوهشگر مؤسسه مطالعات و تحقیقات دانشگاه تهران

2 دانشیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

پس از گذشت بیش از سه دهه از انقلاب اسلامی سال 1357، بررسی و علل و عوامل پیدایش این انقلاب هنوز از مباحث مطرح در حوزه آکادمیک جامعه شناسی انقلاب است. از بین تئوری‌های مختلف که به تحلیل انقلاب پرداخته‌اند، تئوری دیویس به دلیل مقبولیت جهانی و تعدد ارجاعات، اهمیتی مضاعفی دارد. متفکرین زیادی بر این موضوع  که آیا تئوری دیویس قابلیت تبیین انقلاب ایران را دارا  می باشد یا خیر؟ اختلاف نظر دارند.
مقاله حاضر ضمن شناسایی ریشه‌ها و تشریح نظریه دیویس و مروری برتحلیل دیدگاه‌های متفکرین مخالف و موافق چنین تطبیقی، از نظریه رابرت گر در این خصوص استفاده کرده است. استناد به آمار منتشره سازمان برنامه و بودجه، گزارش‌های اقتصادی بانک مرکزی و برخی دیگر از منابع، تا حد زیادی بر توانایی تبیین و تطبیق این تئوری با انقلاب اسلامی  صحه می‌گذارد. با این وجود مقاله حاضر نشان خواهد داد که تئوری دیویس با محدودیت‌های نهفته در آن، تنها تبیین کننده بخشی از علل و عوامل انقلاب اسلامی است و بررسی جامع‌تر نیازمند توجه به رهیافت‌های تکمیلی دیگر به ویژه رهیافت فرهنگی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A application of Davies theory to the Islamic Revolution in Iran

نویسندگان [English]

  • ghasem Oveisi Fardoei 1
  • Gholam Reza Jamshidiha 2
چکیده [English]

The aim of this paper is to explain the Islamic Revolution of Iran based on Davis theory and suggest both advantages and limitations of this theory. More than three decades has passed since the triumph of the Islamic Revolution and the roots and causes of this revolution are still not adequately explored. Among the theories formulated to explain how revolutions happen, that of James Davies J curve has gained global popularity and due to high citation its importance is considerable. Despite this merit, applicability of this theory to the Islamic Revolution, is a matter of dispute among revolution researchers. The authors of the present paper have attempted to review the analyses provided by both advocates and opponents of the applicability of James Davis theory to the Islamic Revolution and adopted a reading provided by Ted Robert Gurr. Economic statistics published by the Plan and Budget Organization, economic reports published by Central Bank of Iran, and some other documents illustrate the capability of the mentioned theory to explain the Islamic Revolution considerably. However, the authors suggest that, Davies theory, due to its limitations, make clear some causes of Islamic Revolution, and to complete the explanation we need supplementary approaches, specially a cultural approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Revolution
  • Davies theory
  • Economic Growth
  • increasing expectations
  • collective violence
آبراهامیان، یرواند. بی­تا.  ایران بین دو انقلاب. ترجمه احمد گل محمدى و محمد ابراهیم فتاحی. 1377 .تهران: نى.
امجد، محمد. بی­تا .  ایران از دیکتاتوری سلطنتی تا دین سالاری. ترجمه حسین مفتخری. 1380. مرکز باستان شناسی اسلام و ایران.
بشیریه، حسین. 1374. انقلاب و بسیج سیاسی. انتشارات دانشگاه تهران.
پناهی، محمد حسین. 1378.  انقلاب اسلامی و انقلاب در نظریه هافصلنامه علوم اجتماعی 42 و 43.
جمعی از مولفان. 1378.  انقلاب اسلامی ایران. چاپ ششم. دفتر نشر معارف نهاد نمایندگی.
جیمز، دفرونزو. بی­تا. انقلاب اسلامی از چشم انداز نظری. ترجمه مشرزاده. 1379. مرکز باستان شناسی اسلام و ایران.
حاضری، علی محمد. 1380.  انقلاب و اندیشه. قم: پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی.
راش، مایکل. بی­تا. جامعه و سیاست: مقدمه ای بر جامعه شناسی سیاسی. ترجمه منوچهر صبوری. 1378. تهران: سمت.
رزاقی، سهراب. 1371.  اقتصاد ایران. تهران: نی.
رفیع پور، فرامرز. 1380.  توسعه و تضاد. شرکت سهامی انتشار. چاپ ششم.
رهبری، مهدی. 1378. خلاصه مقالات کنگره بین المللی تبیین انقلاب اسلامی. دفتر تنظیم نشر آثار امام خمینی (ره).
رهبری، مهدی. 1383.  ‌اقتصاد و انقلاب اسلامی ایران. ‌چاپ دوم. ‌انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
سیف‌اللهی، ‌سیف الله.  1374.  ‌اقتصاد سیاسی ایران. پژوهشکده جامعه پژوهی و برنامه ریزی المیزان.
فوران، جان. بی­تا. مقاومت شکننده. ترجمه احمد تدین. 1383. انتشارات خدمات فرهنگی رسا.
فوزی، یحیی. 1384. تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران. نشر عروج.
کدی، نیکی. بی­تا. ریشه های انقلاب ایران. ترجمه عبد الرحیم گواهی. 1381. دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
کمالی، مسعود. 1381. دو انقلاب ایران. تهران: نشر دیگر.
کوهن، استانفورد. بی­تا. تئوری های انقلاب. ترجمه علیرضا طیب. 1387. تهران: قومس.
گر، رابرت. بی­تا. چرا انسان ها شورش می کنند. ترجمه علی مرشدی زاده. 1377. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
گیدنز، آنتونی. بی­تا. جامعه شناسی. ترجمه منوچهر صبوری. 1374. نشر نی.
لوئیس،کوزر. بی­تا. زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی. ترجمه محسن ثلاثی. 1368. تهران: انتشارات علمی.
مرکز آمار ایران. 1353. آمار منتخب.
مرکز آمار ایران. 1363. آمار سال 1363.
مشیرزاده، حمیرا. 1382. جنبش های اجتماعی. انتشارات پژوهشکده امام خمینی(ره).
مشیرزاده، حمیرا.  1375.  نگاهی به رهیافت های مختلف در مطالعه انقلاب اسلامی ایران.  راهبرد 9.
هالیدی، فرد. بی­تا. دیکتاتوری و توسعه سرمایه داری در ایران. ترجمه فضل الله آیین. 1357.
یوسف زاده، حسن. 1388. بررسی انتقادی نظریه های جامعه شناختی پیرامون انقلاب اسلامی. ماهنامه معرفت، شماره 11.
Davies, J.  1962. Toward a theory of Revolution. American Sociological Review    27:1-23.
Foos, D. A. and R, Larkin. 1986. Revolution: A New Theory of Social movements. South Hadlay, M A: Bergin and Garrey.
Graham, Robert. 1979. Iran: The Ithusion of power. New York: St. Martin’s.