بررسی مفهوم غرب در گفتمان روشنفکران مشروطه‏خواه در قیاس با گفتمان روشنفکران دهة چهل هجری شمسی

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه‏شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد جامعه‏ شناسی

چکیده

 ورود مدرنیته به ایران، با استعمار و دخالت‌های گستردۀ غربیان همراه بود. این همراهی در کنار سایر ویژگی‌های جامعۀ ایران، به برخوردها و نگرش‌های متفاوتی نسبت‌به مدرنیته و غرب منجر شد. ازجملۀ این برخوردها و نگرش‌های متفاوت، میان دو گفتمان حاکم بر اندیشۀ روشن‌فکرانِ مشروطه‌خواه ازیک‌طرف و روشن‌فکران دهۀ چهل هجری شمسی، ازطرف‌دیگر، اتفاق افتاد.
بر این اساس، در پژوهش حاضر با عنوان «بررسی مفهوم غرب در گفتمان روشن‌فکران مشروطه‌خواه در قیاس با گفتمان روشن‌فکران دهۀ چهل هجری شمسی»، منابع متعددی، خصوصاً منابع ادبی مطالعه شد تا به سؤال اصلی این پژوهش که چگونگی تصویر غرب در دو گفتمان روشن‌فکران مشروطه‌خواه و روشن‌فکران دهۀ چهل شمسی است، پاسخ مناسب داده شود.
چارچوب نظری و روش این تحقیق برگرفته از برخی مفروضات نظری‌‌‌روشیِ نظریه‌پردازان تحلیل گفتمان است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که روشن‌فکران مشروطه‌خواه، غرب را تمدنِ مترقی‌ بهره‌مند از ایده‌های آزادی، برابری، علم، تکنولوژی و... می‌دانستند؛ حال آنکه این تصویر از غرب، در دهۀ چهل، با امپریالیسمی که از راه‌های مختلف به استثمار ایران می‌پردازد و تمدنی که فاصلۀ آن از ارزش‌های معنوی و اخلاقیات بیشتر می‌شد، جایگزین گشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Studying the Comparison of the West Concept in the Discourse of Constitutionalist Intellectuals and the Intellectuals of the Fortieth Decade

نویسندگان [English]

  • yosefali Abazari 1
  • Mansoreh Khaefi 2
چکیده [English]

The entrance of the modernism to Iran was accompanied with the colonialism and the widespread interferences of western countries. This companionship, besides other characteristics of Iran society, led to different reflections and attitudes to the west and the modernism. One of them occurred between constitutionalist intellectuals' discourse and the one of intellectuals of the fortieth decade.
Therefore, to conducting this research, many references were studied, especially literary ones to answer the question about the way in which the west portrayed in these two discourses.
The theoretical framework of the present paper and its method are extracted from some assumptions of discourse analysis theories.The results demonstrate that the constitutionalist intellectuals consider the west as a progressed civilization with the idea of freedom, equality, science, technology and so forth; while the concept in the fortieth decade was replaced by the imperialism which exploited Iran in different ways and a civilization increasingly isolated from spiritual values and morality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran – The west – constitution – fortieth decade – intellectuals – progress – imperialism

مراجع

  1. کتابنامه فارسی

    1. آبراهامیان، یرواند. ۱۳۸۴. ایران بین دو انقلاب. ترجمۀ احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی. تهران: نی.
    2. آجدانی، لطف‌الله. ۱۳۸۶. روشن‌فکران ایران در عصر مشروطه. تهران: اختران.
    3. آدمیت، فریدون. ۱۳۴۹. اندیشه‌های میرزافتحعلی آخوندزاده. تهران: خوارزمی.
    4. آدمیت، فریدون . ۱۳۶۳. اندیشه‌های طالبوف تبریزی. تهران: دماوند.
    5. آفاری، ژانت. ۱۳۸۵. انقلاب مشروطۀ ایران. ترجمۀ‌ رضا رضایی. تهران: بیستون.
    6. آل‌احمد، جلال. ۱۳۸۲. غربزدگی. تهران: فردوس.
    7. آل احمد، جلال . ۱۳۸۸. نفرین زمین. تهران: آدینۀ سبز.
    8. آل احمد، جلال . ۱۳۸۹. مدیر مدرسه. تهران: آدینۀ سبز.
    9. ایرج‌میرزا. ۱۳۵۲. کلیات دیوان ایرج میرزا. تهران: علمی.

    10. بهار، محمدتقی. ۱۳۷۸. دیوان اشعار. تهران: سمیر.

    11. دانشور، سیمین. ۱۳۸۰. سووشون. تهران: خوارزمی.

    12. دانشور، سیمین . ۱۳۸۱. شهری چون بهشت. تهران: خوارزمی.

    13. رهنما، علی. ۱۳۸۱. مسلمانی در جست‌وجوی ناکجاآباد. ترجمۀ کیومرث قرقلو. تهران: گام نو.

    14. ساعدی، غلامحسین. ۱۳۷۹. ترس‌ولرز. تهران: ماه‌ریز.

    15. ساعدی، غلامحسین . ۱۳۵۲. دندیل، مجموعه‌داستان. تهران: امیرکبیر.

    16. سپانلو، محمدعلی. ۱۳۸۲. محمدتقی بهار، ملک‌الشعراء. تهران: طرح نو.

    17. شریعتی، علی. ۱۳۶۰. روشن‌فکر و مسئولیت او در جامعه. در مجموعۀ آثار. ج۲۰. تهران: دفتر تدوین و تنظیم آثار دکتر علی شریعتی.

    18. شریعتی، علی . ۱۳۶۰ب. از کجا آغاز کنیم؟. در مجموعۀ آثار. ج۲۰. تهران: دفتر تدوین و تنظیم آثار دکتر علی شریعتی.

    19. عارف قزوینی، ابوالقاسم. ۱۳۸۱. دیوان عارف قزوینی بانضمام شرح زندگی عارف به قلم خودش و اشعار منتشرشده. به‌کوشش مهدی نورمحمدی. تهران: سنایی.

    20. فرخی یزدی. ۱۳۵۷. دیوان اشعار. به‌کوشش حسین مکی. تهران: امیرکبیر.

    21. فوکو، میشل. ۱۳۸۴. نظم گفتار. ترجمۀ باقر پرهام. تهران: آگاه.

    22. کاتوزیان، محمدعلی. ۱۳۶۸. خاطرات سیاسی خلیل ملکی. تهران: انتشار.

    23. میرزاده عشقی. ۱۳۵۷. کلیات مصور میرزادۀ عشقی. به‌کوشش علی‌اکبر مشیر سلیمی. تهران: سپهر.

    24. منوچهری، عباس. ۱۳۸۴. مجموعه‌مقالات همایش بررسی مبانی فکری و اجتماعی مشروطیت ایران. تهران: دانشگاه تهران.

    25. نبوی، نگین. ۱۳۸۸. روشن‌فکران و دولت در ایران. ترجمۀ حسن فشارکی. تهران: شیرازه.

    26. یورگنسن، ماریان و لوییز فیلیپس. ۱۳۸۹. نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمۀ هادی جلیلی. تهران: نی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار