نسبت علم اجتماعی و فلسفه،‌ جدال یا هم‌زیستی

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه ایلام

2 کارشناس ارشد فلسفه‌ی آموزش عالی

چکیده

هدف از این نوشتار، تحلیل نظری نسبت علم اجتماعی و فلسفه است؛ بدین منظور سعی گردیده ضمن بررسی آرای گوناگون و نقد و بررسی آن‌ها، دیدگاهی تلفیقی در تبیین نسبت این دو معرفت بشری ارائه گردد. براساس بررسی‌های انجام‌گرفته، این نتیجه حاصل گردیده که بین علم و فلسفه به‌طور عام در اعصار سه‌گانه‌ی تاریخی مورد بررسی به‌جای جدال، نوعی هم‌زیستی و هم‌گرایی وجود داشته است. در حوزه‌ی علم اجتماعی نیز علی‌رغم فراز و فرودهایی که درنسبت علم اجتماعی با فلسفه اتفاق افتاده، هم‌زیستی بین این دو حکم‌فرما بوده است. علم اجتماعی ناگزیر است که به متافیزیک و اپیستمولوژی که هر دو ساحت‌هایی از فلسفه هستند، نیازمند باشد. این هم‌بودگی به آن‌جا کشیده شده تا برخی مدعی شوند علم اجتماعی نه‌تنها فلسفه‌زاد و فلسفه‌زی است، بلکه با حوزه‌هایی از قبیل ادبیات و هنر در دهه‌های پایانی قرن بیستم ارتباط تنگاتنگی برقرار کرده است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Social Science and Philosophy: Confrontation or Coexistence

نویسندگان [English]

  • Yarmohammad Ghasemi 1
  • Mohammadhadi Askari 2
چکیده [English]

The purpose of this paper is to provide a theoretical analysis of the relationship between philosophy and social science. It is attempted to study, criticize, and synthesize different ideas and theories regarding the mentioned relationship.
The writer concludes that, instead of any confrontation there has been a coexistence and connection between science and philosophy. This holds true concerning the relationship between social science and philosophy.  Unlike all ups and downs in their relationship social science needs metaphysics and epistemology. This goes on the extend that some claim that social science both gives birth to philosophy and is born by philosophy. Furthermore, social science is in close relationship with such as literature and arts in the late decades of the twentieth century

کلیدواژه‌ها [English]

  • Science
  • philosophy
  • Social science
  • Epistemology
  • positivism
  • Empiricism

مراجع

  1. کتاب‌نامه‌ی فارسی

    1. آراتو، آندرو. (1385). تفکر نوکانتی، حلقه‌ی مفقوده‌ی نظریه‌ی انتقادی. ترجمه‌ی امید مهرگان. تهران: نشر غزال.
    2. اباذری، یوسف. (1377). خرد جامعه‌شناسی. تهران: انتشارات طرح نو.
    3. ارسطو. (1378). مابعدالطبیعه. ترجمه‌ی محمدحسن لطفی. تهران: انتشارات طرح نو.
    4. اعتماد، شاپور. (1375). دیدگاه‌ها و برهان‌ها. مقاله‌هایی در فلسفه‌ی علم و فلسفه‌ی ریاضی. تهران: نشر مرکز.
    5. انتخابی، نادر. (1383). جدال علم و فلسفه در اندیشه‌ی مارکس. تهران: انتشارات هرمس.
    6. بشیریه، حسین. (1379). نظریه‌های فرهنگ در قرن بیستم. تهران: مؤسسه‌ی فرهنگی آینده‌پویان.
    7. بورمان، کارل. (1375). افلاطون. ترجمه‌ی محمدحسن لطفی. تهران: انتشارات نشر نو.
    8. پاتومکی، هایکین. (1383). «از شرق به غرب، فلسفه‌های جهانی نوظهور». ترجمه‌ی امید مهرگان. فصلنامه‌ی ارغنون. شماره‌ی 24.
    9. پوپر، کارل ریموند. (1368). حدس‌ها و ابطال‌ها. ترجمه‌ی احمد آرام. تهران: شرکت سهامی انتشار.

    10. توسلی، غلام‌عباس. (1373). «نظریه‌های جامعه‌شناسی یک». انتشارات دانشگاه پیام نور.

    11. توسلی، غلام‌عباس. (1369). نظریه‌های جامعه‌شناسی. تهران: انتشارات سمت.

    12. توکل، محمد. (1370). جامعه‌شناسی علم. تهران: مؤسسه‌ی علمی فرهنگی. چاپ اول.

    13. جوادی آملی، عبدالله. (1388). «علم اسلامی». فصلنامه‌ی راهبرد فرهنگ. سال دوم. شماره‌ی 6.

    14. حقیقی، شاهرخ. (1379). گذار از مدرنیته. تهران: انتشارات آگاه.

    15. دورانت، ویلیام جیمز. (1384). لذات فلسفه. ترجمه‌ی عباس زریاب. تهران: انتشارات علمی فرهنگی. چاپ 17.

    16. دورکیم، امیل. (1373). قواعد روش جامعه‌شناسی. ترجمه‌ی علی‌محمد کاردان. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

    17. ریتزر، جرج. (1374). نظریه‌ی جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمه‌ی محسن ثلاثی. انتشارات علمی.

    18. سروش، عبدالکریم. (1370). تفرج صنع. تهران: انتشارات صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران. چاپ 2.

    19. سروش، عبدالکریم. (1379). علم چیست، فلسفه چیست؟ تهران: انتشارات صراط. چاپ چهارم.

    20. سوزن‌چی، حسین. (1388). «علم دینی به‌منزله‌ی مبنایی درباب نحوه‌ی تعامل علم و دین». فصلنامه‌ی راهبرد فرهنگ. سال دوم. شماره‌ی 6.

    21. شارون، جوئل. (1380). ده پرسش از دیدگاه جامعه‌شناسی. ترجمه‌ی منوچهر صبوری. تهران: نی.

    22. ضیمران، محمد. (1379). گذار از جهان اسطوره به فلسفه. تهران: انتشارات هرمس.

    23. فکوهی، ناصر. (1384). «پیر بوردیو، پرسمان دانش و روشنفکری». مجله‌ی علوم اجتماعی. دانشگاه فردوسی مشهد. دوره‌ی دوم. شماره‌ی یک.

    24. فوکو، میشل. (1381). «حقیقت و قدرت». ترجمه‌ی نیکو سرخوش و افشین جهاندیده در از مدرنیسم تا پست‌مدرنیسم. تهران: نشر نی.

    25. کوزر، لوئیس. (1373). زندگی و اندیشه‌ی بزرگان جامعه‌شناسی. تهران: انتشارات علمی.

    26. گلدنر، الوین. (1368). بحران جامعه‌شناسی غرب. ترجمه‌ی فریده ممتاز. تهران: شرکت سهامی انتشار.

    27. لیوتار، ژان فرانسوا. (1380). وضعیت پست‌مدرن. ترجمه‌ی حسینعلی نوذری. تهران: گام نو.

    28. نوری کوتنایی، نظام‌الدین. (1375). متدولوژی. تهران: انتشارات زهره.

    29. نیچه، فریدریش. (1380). فلسفه، معرفت و حقیقت. ترجمه‌ی مراد فرهادپور. تهران: نشر هرمس.

    30. وینچ، پیتر. (1372). ایده‌ی علم اجتماعی. ترجمه‌ی سمت. تهران: انتشارات سمت.

    31. هال، لویس ویلیام هلزی. (1369). تاریخ و فلسفه‌ی علم. ترجمه‌ی عبدالحسین آذرنگ. تهران: نشر سروش.

    32. هالینگ دیل، رجینالد جان. (1381). تاریخ فلسفه‌ی غرب. ترجمه‌ی عبدالحسین آذرنگ. تهران: نشر ققنوس.

    33. هله، اچ. جی. (1379). «بنیان‌های کلاسیک در پارادایم‌های جامعه‌شناسی خُرد». ترجمه‌ی مریم رفعت‌جاه. فصلنامه‌ی ارغنون. شماره‌ی 17.

    کتاب‌نامه‌ی لاتین

    1. Bryant. C. (1985). Positivism in Social Theory and Research. New York: Marins Press.
    2. Calhoun, C. Gerteis, G. Moody, Pfaff, J. Virk, S. (2007). Contemporary Sociological Theory. Publishing Blackwell Ltd.
    3. Delenty, G. Strydom, R. (2003). Philosophy of social science. The classic & Contemporary. Reading. Maidenhead Philadelphia: Open University Press.
    4. Habermas, J. (1971). Knowledge and human Interests. Boston: Beacon Press.
    5. Jovanovich, H. (1975). Early Greek Philosophy and Poety. New York.
    6. Lastlett, P. (1956). Philosophy, Politics and Society. Blackwell.
    7. Voegelin, E. (1987). The New Science of Politics. Chicago: The University of Chicago Press.
    8. Weldon, T. D. (1953). The Vocabulary of Politics. Penguin Books. 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار