روش‏شناسی تأویلی (هرمنوتیک) ملاصدرا

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم اجتماعی اسلامی دانشگاه تهران

چکیده

هرمنوتیک دانشی است که از قدیم‌الایام مورد توجه اندیشمندان مختلف در تمدن‌های گوناگون بوده است. در جهان اسلام نیز همانند ملت‌های دیگر این دانش مورد توجه بوده است. اگرچه مسلمین کتاب مستقلی با این نام تالیف نکرده‌اند اما به‌طور خاص در تفاسیر مختلفی که برای قرآن به‌رشته‌ی تحریر درآمده است مباحث دانش هرمنوتیک را ذکر کرده‌اند. از جمله متفکران بزرگ اسلامی که به این مسئله پرداخته است ملاصدرا می‌باشد. او هرمنوتیک یا تاویل را رفتن از ظاهر به باطن متن یا ارجاع فروع به اصول یا به‌بیان قرآنی ارجاع متشابهات به محکمات می‌داند. ملاصدرا توجه صرف به ظاهر قرآن را فهم حقیقت قرآن نمی‌داند بلکه موول (هرمنوت) یا مفسر واقعی را کسی می‌داند که با حفظ معنای ظاهر به باطن، درک و مشاهده‌ی حقایق عقلانی و مثالی قرآن دست یابد. این مسئله به آن دلیل است که ملاصدرا همان‌طور که عالم هستی را موجود واحد ذومراتب می‌داند فهم و هرمنوتیک قرآن را هم مشکک و دارای مراتب می‌داند؛ به‌عبارتی ملاصدرا به‌صورت طولی فهم‌های مختلفی برای قرآن قائل است که فهم واقعی و حقیقی آیات قرآن را مختص به راسخین در علم که همان اولیا و واصلان به حق هستند می‌داند که از طهارت نفس برخوردار می‌باشند. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Exploring Mulla Sadra’s hermeneutic methodology

نویسنده [English]

  • Yahya Bouzarinejad
چکیده [English]

Hermeneutics is a knowledge highly considered by various thinkers of different civilizations since a long time ago. Like other civilizations, Islamic World has noticed this knowledge. Although no specific book has been written by Muslim thinkers on the issue, but Hermeneutics was discussed specially through interpretations of  Holy Quran. Among Muslim scholars who noted this subject we can name Mulla Sadra. Considering Quran verses, he regards Hermeneutics as moving from surface structure into inner structure of the text or as referring derivatives to the principle, or referring allegorical to the firm knowledge. He rejects that merely looking at the surface structure of Quran is the true apprehension of it. He believes that a real Hermeneutist is one who grasps insidious insight and observance of rational and ideal truths of Quran besides retaining surface structure. This is because Mulla Sadra regards understanding and Hermeneutic of Quran to be hierarchical, as he thinks the Universes is so. He believes that there are different levels of understanding for Quran, amongst which the true and right one belongs just to the all-wise men, men of attained union or those that are firmly rooted in knowledge and have pure souls. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Inner structure
  • Interpretation
  • Surface structure
  • derivative
  • Firm knowledge
  • Hermeneutics

مراجع

  • کتابنامه فارسی

    • ابراهیمی دینانی ،غلامحسین (1372 )،قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی ،ج1 ،تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی
    • بوذری نژاد، یحیی ( 1389 )، جایگاه انسان نزد ملاصدرا، فصلنامه علمی و پژوهشی اندیشه نوین دینی، انتشارات دانشگاه معارف اسلامی، سال ششم، زمستان 1389، شماره 23
    • پالمر، ریچارد ( 1377 )، علم هرمنوتیک ،ترجمه محمد سعید حنایی کاشانی، تهران، نشر هرمس
    • حسن زاده، حسن ( 1385 )، شرح فص حکمه عصمتیه فی کلمه فاطمیه، قم، انتشارات نثر طوبی، چ چهارم
    • رجبی، محمود ( 1388 )، روش شناسی تفسیر قرآن، تهران، انتشارات سمت، چاپ چهارم
    • ریخته گران ،محمد رضا ( 1278 ) هرمنوتیک ( اصول و مبانی علم تفسیر )، تهران، نشر کنگره، چ اول
    • شاکر، محمدکاظم ( 1388 )، روش‌های تاویل قرآن ،قم، موسسه بوستان کتاب، چ سوم
    • شرت ،ایون (1387 )،فلسفه علوم اجتماعی قاره ای ،ترجمه هادی جلیلی ،تهران نشر نی
    • طباطبایی ،محمد حسین (1374 )،المیزان فی تفسیر القرآن ،ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی ،قم، انتشارات جامعه مدرسین ،چ پنجم
    • طریحی ،فخرالدین (1375)،مجمع البحرین ،تحقیق سید احمد حسینی، تهران ،کتابفروشی مرتضوی ،چ سوم
    • عبداللهی، عبدالله (1389 ) ،در آمدی بر فلسفه علم و پژوهش در علوم انسانی کتاب دوم روش و روش شناسی، تهران، انتشارات چاپار، چاپ اول
    • قرشی، سید علی اکبر ( 1371 )، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چ ششم
    • مسعودی ،جهانگیر (1386 ) هرمنوتیک و نو اندیشی دینی ،قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
    • ملاصدرا ( 1366 )، تفسیر القرآن الکریم، ج 7، تصحیح محمد خواجوی، قم، انتشارات بیدار، چ سوم
    • ملاصدرا ( 2002 )، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چ اول
    • ملاصدرا ( 1981 )، الشواهد الربوبیه، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، مشهد، المرکز الجامعی للنشر، چ دوم
    • ملاصدرا ( 2003 )، مفاتیح الغیب، تحقیق محمد خلیل، بیروت، موسسه التاریخ العربی، چ سوم
    • واعظی، احمد ( 1389 ) در آمدی بر هرمنوتیک، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چ ششم

    کتابنامه لاتین

    • Grondin,Jean(1995):Sources of Hermeneutics , state university of new York press

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار