دولت خودکفایی، دولت رابطه

نویسندگان

1 دانشگاه علامه طباطبایی، دانشجو اندیشکده آصف، مدیر پژوهش

2 استاد/دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

این مقاله به سنخبندی دولتهای اجرایی جمهوری اسلامی ایران و سیاستهای حکومتی متناسب با هر سنخ میپردازد. این سنخبندی با پیروی از کلیات روش ماکس وبر، به معرفی دو نوع مثالی یا ایدهآل تایپِ دولت در ارتباط با جامعة مدنی، به نام‌های دولت خودکفایی و دولت رابطه انجامیده است که دولتهای اجرایی این نظام سیاسی را در این دو نوع قرار می‌دهد. هدف، خلاصهکردن تنوعات موجود از دیدگاه گفتمانی، سیاستها و اقدامات هر دولت در سطح جهتگیری کلان بوده است. چنین نگاهی میتواند جهتگیری راهبردی سیاستهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی متناسب با پیامدهای هر یک از دو سنخ را به یکدیگر پیوند بزند. در این چهار بُعد، دولت رابطه عبارت است از دولت نخبهگرا، نوگرا، واسازیکننده و آزادیخواه، در حالیکه دولت خودکفایی ویژگی‌های توده‌گرا، سنت‌گرا، بازسازی‌کننده و عدالت‌طلب دارد. در نتیجه‌گیری، راهی برای ایجاد همگرایی بیشتر در انتخاب سیاست‌ها پیشنهاد شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Self-sufficient government, Connection government

نویسندگان [English]

  • Sadeq Peivasteh 1
  • Hasan Saraei 2
1
2 university of alameh tabatabei
چکیده [English]

This article is about categorization of Islamic Republic of Iran’s government. the president in Iran is the head of the government and is the executive state and it means the president is the level of execution. The head of state is the supreme leader. The present study investigates the type of policy-making according to the type of government in Iran. This categorization, by following the method of Max Weber, introduces two Ideal types of government related to civil society by the names of self-sufficient state and connection government. The purpose is to sum up the variety of discourses, performances, policies and actions of any IRI governments at a macro level orientation. Such a view can generally link up political, economic, social and cultural policy orientations according to the implications of each type of them. In these four dimensions, connection government is an elitist, modernist, deconstructive and liberal government while the self-sufficient government has populistic, traditionalist, reconstructive and egalitarian features. In conclusion, a way for achieving more integration in choosing policies has been suggested.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Civil society
  • ideal type
  • connection
  • self-sufficient
  • executive state
  • IRI
-         آبراهامیان، یرواند (1389). تاریخ ایران مدرن. ترجمة محمد ابراهیم فتاحی، تهران، نشر نی.
-         آرنت، هانا (1366). توتالیتاریسم. ترجمة محسن ثلاثی، تهران، انتشارات جاویدان.
-         آرون، ریمون (1382). مراحل اساسی در سیر اندیشه در جامعه‌شناسی. ترجمة باقر پرهام، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
-         اسکات، جولی؛ هال، آیرین (1382). دین و جامعه‌شناسی. ترجمة افسانه نجاریان، اهواز، نشر رَسِش.
-         اسماعیلی، امیراحسان (1390). نقش و جایگاه هویت ایرانی در تحقق جامعه مدنی در ایران معاصر (1385-1285). پایان‌نامة کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه تهران.
-         اُسولیوان، نوئل (1388). نظریة سیاسی در گذار (بررسی انتقادی). ترجمة حسن آب نیکی، تهران، کویر.
-         اصفهانی، علیرضا سمیعی (1387). جامعة قدرتمند، دولت ضعیف: تبیین جامعه‌شناختی مناسبات دولت و جامعه در ایران، فصلنامة سیاست، دوره 38، شماره 3، 143-117.
-         افضلی، رسول (1377). موانع مشترک شکل‌گیری جامعه مدنی در خاورمیانه (ایران - ترکیه - مصر). پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
-         افضلی، رسول (1386). دولت مدرن در ایران، قم، انتشارات دانشگاه مفید.
-         امیراحمدی، هوشنگ (1381). جامعه سیاسی، جامعه مدنی و توسعه ملی. تهران، انتشارات نقش و نگار.
-         باتامور، تام (1378). جامعه‌شناسی سیاسی. ترجمة منوچهر صبوری، تهران، کیهان.
-         باربیه، موریس (1383). مدرنیتۀ سیاسی. ترجمۀ عبدالوهاب احمدی. تهران: آگه.
-         برزین، سعید (1377). جناح‌بندی سیاسی ایران از دهۀ 60 تا خرداد 1376، تهران: نشر مرکز.
-         بشیری، عباس (1393). گفتمان اعتدال. تهران: تیسا.
-         بشیریه، حسین (1372) انقلاب و بسیج سیاسی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
-         بشیریه، حسین (1378) دولت و جامعه مدنی، نگاهی به گفتمان‌های جامعه‌شناسی سیاسی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
-         بشیریه، حسین (1380). آموزش دانش سیاسی (مبانی علم سیاست نظری). تهران، نشر نگاه معاصر.
-         بشیریه، حسین (1382). دیباچه‌ای بر جامعه شناسی سیاسی ایران دورة جمهوری اسلامی. تهران، نشر نگاه‌معاصر.
-         بشیریه، حسین (1391). جامعه‌شناسی سیاسی: نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی. چاپ بیستم، تهران، نشر نی.
-         پورسعید، فرزاد (1381). امنیت مدنی، فصلنامة راهبرد، شماره 26، 215-200.
-         پیوسته، صادق (1394). الگویی برای بررسی نقش دولت در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران پس از انقلاب اسلامی. دوفصلنامة جامعه‌شناسی تاریخی، دوره 7، شماره 2: 208-171.
-         جلایی‌پور، حمیدرضا؛ محمدی، جمال (1388). نظریه‌های متأخر جامعه‌شناسی. تهران، نشر نی.
-         چلبی، مسعود (1389). جامعه‌شناسی نظم، تهران، نشر نی.
-         حاتمی‌زاده، عباس (1379). خصوصی سازی و تأثیر آن بر استقرار جامعه مدنی در ایران. پایان‌نامة کارشناسی ارشد علوم‌سیاسی، دانشگاه تهران.
-         حاجی‌یوسفی، امیرمحمد (1377) استقلال نسبی دولت و جامعة مدنی در جمهوری‌اسلامی ایران، فصلنامة راهبرد، دوره 1، شماره 1، 69-84.
-         حجازی، سید نصرالله (1381). تحول ماهیت اجتماعی دولت در ایران 1376-1357، بررسی رابطة دولت و جامعه. پایان نامة دکتری علوم سیاسی، دانشگاه تهران.
-         حسین‌زاده، محمدعلی (1386). گفتمان‌های حاکم بر دولت‌های بعد از انقلاب در جمهوری اسلامی ایران. تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
-         حق‌پناه، جعفر (1377). جامعه مدنی و قومیت‌ها در جمهوری اسلامی ایران، فصلنامة مطالعات، شماره 2، 144 – 129.
-         دال، رابرات ای. (1387). دربارة برابری سیاسی. ترجمة جهانگیر معینی علمداری، تهران، فرهنگ صبا.
-         دارابی، علی (1393). جریان‌شناسی سیاسی در ایران. چاپ یازدهم، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
-         دهشیری، محمدرضا (1377). پیوند مفهومی و کارکردی جامعه مدنی و سیاست خارجی مورد جمهوری اسلامی ایران، فصلنامة دانشگاه اسلامی، شماره 5، 68 – 55.
-         دولت‌آبادی، علی؛ شفیعی، محسن (1393). از هاشمی تا روحانی، بررسی سیاست خارجی ایران. تهران: تیسا.
-         دهکردی، حمیدرضا رحمانی‌زاده (1379). پیش شرطهای پیدایش جامعه مدنی در دوران مدرن. پایان‌نامة دکتری علوم سیاسی، دانشگاه تهران.
-         رجایی، علیرضا (1375). فلسفة سیاسی شیعه و جامعة مدنی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد علوم‌سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس.
-         رواسانی، شاپور (1386). مفاهیم اجتماعی در جوامع مستعمراتی (مجموعه مقالات سیاسی - اقتصادی). تهران، امیرکبیر.
-         زارعشاهی، احمدعلی (1379). جامعه مدنی در ایران تحلیل دیدگاههای مختلف. پایان‌نامة کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق.
-         ساعی، علی (1386). دموکراتیزاسیون در ایران، تهران، نشر آگه.
-         سایمونز، جان (1390). فوکو و امر سیاسی. ترجمة کاوه حسین‌زاده راد، تهران، رخداد نو.
-         سبزه‌ای، محمدتقی (1376). رابطه جامعه مدنی و دولت، بررسی مقایسه‌ای لاک و گرامشی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه تهران.
-         سرایی، حسن (1391). روش‌های پیشرفتة تحقیق، مباحث مطرح شده در کلاس دکتری رشتة جامعه‌شناسی سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
-         سردارآبادی، خلیل (1375). موانع تکوین جامعه مدنی در دوره سلطنت رضاشاه 1304-1320. پایان‌نامة کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس.
-         سمیعی اصفهانی، علیرضا (1379). نقش دولت و جامعه مدنی در فرآیند توسعه در ایران (1378-1358). پایان نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه حقوق و علوم‌سیاسی دانشگاه تهران.
-         سیدمن، استیون (1388). کشاکش آرا در جامعه‌شناسی. ترجمة هادی جلیلی، تهران، نشر نی.
-         شکاری، عبدالقیوم (1379). نظریة دولت تحصیلدار و انقلاب اسلامی. تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
-         شهابی، هوشنگ؛ لینز، خوان (1380). نظام‌ه‍ای س‍ل‍طانی. م‍ت‍رجم م‍ن‍وچ‍ه‍ر ص‍ب‍وری، تهران، نشر و پژوهش شیرازه.‌
-         صبوری، منوچهر (1381). جامعه‌شناسی سیاسی. تهران، انتشارات سخن.
-         طباطبایی، جواد (1396). تأملی درباره ایران، جلد دوم: نظریۀ حکومت قانون در ایران، بخش نخست: مکتب تبریز و مبانی تجددخواهی. چاپ سوم، تهران: مینوی خرد.
-         عالی‌زاد، اسماعیل (1390). نقش سیاست‌های دولت در فرایند توسعه سیاسی (1384-1368). رسالة دکتری رشته جامعه‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
-         عزیزی، کورش (1378). تفرقه نخبگان سیاسی حاکم و عدم گذار به جامعه مدنی در ایران 1320-1322. پایان‌نامة کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی.
-         عطار، سعید (1388). سرمایة اجتماعی، جامعة مدنی و دولت: عناصر دستیابی به توسعه، فصلنامة سیاست، دوره 39، شماره 4، 146-129.
-         عطارزاده، مجتبی (1377). دولت، جامعة مدنی و امنیت در جمهوری اسلامی ایران. فصلنامة مطالعات راهبردی، شماره 2، 128-92.
-         عنایت، حمید (1381). بنیاد فلسفة سیاسی در غرب، چاپ سوم، تهران، زمستان.
-         عیوضی، محمد رحیم (1384). انتخابات نهم، مجلۀ زمانه، سال چهارم، شماره 35، 21-12.
-         غفاری، مسعود (1382). دولت رانتیر و جامعة مدنی در ایران. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة حقوق و علوم‌سیاسی دانشگاه تربیت مدرس.
-         فاضل، ابوتراب (1376). موانع رشد جامعه مدنی در ایران 1332-1357. پایان‌نامة کارشناسی ارشد علوم‌سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی.
-         فوکو، میشل (1389). تولد زیست‌سیاست، درس‌گفتارهای کولژ دو فرانس، 1978-1979. ترجمة رضا نجف‌زاده، تهران.
-         فیروزی، محمدرضا (1382). زیرساخت‌های تربیتی جامعه مدنی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد علوم تربیتی، دانشگاه تربیت معلم.
-         قمشی، رحیم (1378). جامعه مدنی در اندیشه سیاسی امام خمینی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه تهران.
-         کارور، چارلز؛ شی‌یر، مایکل (1375). نظریه‌های شخصیت، ترجمة احمد رضوانی، مشهد: نشر آستان قدس.
-         کاستلز، مانوئل (1389). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه وفرهنگ (پایان هزاره)(جلد 3)، ترجمة احد علیقلیان و افشین خاکباز، تهران: طرح نو، چاپ ششم.
-         کدی، نیکی آر. (1383). نتایج انقلاب ایران. ترجمة مهدی حقیقت‌خواه، تهران، نشر ققنوس.
-         کدی، نیکی؛ گازیورسکی، مارک (1387). نه شرقی، نه غربی: بررسی روابط ایران با اتحاد شوروی و ایالات متحده آمریکا. ترجمة داوود آقایی و الهه کولائی و ابراهیم متقی، تهران، نشر میزان.
-         کوثری، مسعود و نجاتی‌حسینی، سید محمود (1387). انقلاب اسلامی، جامعه و دولت (مقالات جامعه‌شناسی سیاسی ایران). تهران، انتشارات کویر.
-         کوهن، استانفورد (1385). تئوری‌های انقلاب. ترجمة علیرضا طیب، تهران، نشر قومس.
-         کیویستو، پیتر (1386). اندیشه‌های بنیادی در جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نشر نی.
-         گرجی، محمود علی پور (1379). جامعة مدنی و جامعة دینی. پایان‌نامة کارشناسی علوم‌سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی.
-         گلدستون، جک (1387). مطالعاتی نظری، تطبیقی و تاریخی در باب انقلاب‌ها، ترجمۀ محمدتقی دلفروز، چاپ دوم، تهران، انتشارات کویر.
-         گیل، گریم (1394). پویایی دموکراسی‌سازی: نخبگان، جامعۀ مدنی و فرآیند گذار. مترجمان: سعید حاجی‌ناصری و فرید حسینی‌مرام، تهران: اختران.
-         لایون، دیوید (1387). پسامدرنیته، ترجمة محسن حکیمی، تهران، انتشارات آشیان.
-         لیدمن، سون اریک (1391). تاریخ عقاید سیاسی. ترجمة سعید مقدم، چاپ چهارم، نشر دات، تهران.
-         مجیدی، حسن (1375). جامعه مدنی در ایران 1357 1320. پایان‌نامة کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق.
-         مدرسی، موسی (1379). جامعة مدنی و جامعة دینی. پایان‌نامة کارشناسی علوم‌سیاسی، دانشگاه قم.
-         مدیسون، جی (1377). جامعة مدنی. مجلة مطالعات راهبردی، شماره 2، 189-152.
-         مرتون، رابرت ک. (1385). مشکلات اجتماعی و نظریة اجتماعی. ترجمة نوین تولایی، تهران، انتشارات امیرکبیر.
-         ملک پور، علی (1380). بررسی همگرایی و ناهمگرایی فرهنگی و نقش آن در شکل‌گیری جامعة مدنی در ایران معاصر. پایان‌نامة دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
-         ملکی، علی (1379). جامعة مدنی و اندیشة دینی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد علوم‌سیاسی، دانشگاه تهران.
-         کلرو، ژان پیر (1385). واژگان لکان، ترجمة کرامت موللی، تهران، نشر نی.
-         موسوی‌نژاد، سیدولی (1393). پیچیدگی سیاست در ایران. تهران: تیسا.
-         میرترابی، سعید (1384). مسائل نفت ایران. تهران، نشر قومس.
-         میرسپاسی، علی (1381). دموکراسی یا حقیقت، رساله‌ای جامعه‌شناختی در باب روشنفکری ایرانی. تهران، طرح نو.
-         نامور حقیقی، علیرضا (1372). موانع رشد جامعة مدنی در ایران، ظهور و افول نخستین جلوه‌های جامعة مدنی در ایران 1860-1920. پایان نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
-         نقیب‌زاده، احمد (1379). درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی. تهران، سمت.
-         وینسنت، اندرو (1391). نظریه‌های دولت. ترجمة حسین بشیریه، چاپ هشتم، تهران، نشر نی.
-         هلد، دیوید (1386). شکل‌گیری دولت مدرن. ترجمة عباس مخبر، تهران، آگه.
-         همایون کاتوزیان، محمدعلی (1386). اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسلة پهلوی. ترجمة محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، چاپ سیزدهم، تهران، نشر مرکز.
-         همایون کاتوزیان، محمدعلی (1390). ایران، جامعة کوتاه مدت و سه مقالة دیگر. ترجمة عبدالله کوثری، چاپ سوم، تهران، نشر نی.
-         همتی، ایرج (1377). مبانی، الزامات و موانع شکل‌گیری جامعه مدنی ایران (در چارچوب بررسی دو جریان سنتگرا و نوگرایی. پایان‌نامة کارشناسی علوم سیاسی، دانشگاه تهران.
-         یوسفی‌فر، شهروز (1381). مسئولیت مدنی دولت (در برابر اشخاص) با تأکید بر مبانی فقهی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق.
 
-         Betancourt, Roger (2007). Democratic transition in Cuba, the role of state and civil society. PHD thesis, Meryland University.
-         Bruce, Steve; Yearley, Steven (2006). The Sage Dictionary of Sociology. London, Sage Pub.
-         Cutcher, Lauren (2009). State and civil society in Argentina. PHD thesis, The Ohio state University.
-         Edwards, Michael (2011). The Oxford handbook of civil society. London, Oxforduniversity press.
-         Ertman, Thomas (2005). State Formation and State Building in Europe. Mentioned in: The Handbook of political sociology, New York, Cambridge university press.
-         Forbis, Jermy (2008). Organized civil society: a cross-national evolution of sociopolitical effects. PHD thesis, The Ohio state University.
-         Frajman, Eduardo (2006). Civil society, popular protest, and democracy in Latin America. PHD thesis, Maryland University.
-         Hay, Colin; Lister; Michael; Marsh, David (2006). The state, theories and issues, Hampshire, Pilgrave Macmillan.
-         Gabritchidze, Anna (2010). Transition in the Post-Soviet State: from Soviet Legacy to Western Democracy? PHD thesis, The Ohio state University.
-         Janoski, Thomas; Alford, Robert; Hicks, Alexander; Schwartz, Mildred (2005). The Handbook of political sociology: states, civil societies and globalization, New York, Cambridge university press.
-         Jupp, Victor (2006). The Sage dictionary of social research method. London Sage pub.
-         Kohno, Takeshi (2003). Emergence of human rights activities in authoritarian Indonesia: the rise of civil society. PHD thesis, The Ohio state University.
-         Leicht, Kevin; Jenkins, Craig (2010). Handbook of Poletics: State and Society in Global Perspective. London, Springer.
-         Nash, Kate; Scott, Alain (2006). The Blackwell companion to political sociology. Malden, Blackwell publishing.
-         Parada, Ximena (2009). Civil society participation in Chile. PHD thesis, The Ohio state University.
-         Rubino, Francesca (2006). Study of the Women’s Movement in Italy, 1943-48. PHD thesis, The Ohio state University.
-         Undrahbuyan, Baasanjav (2006). Civil Society and State in Mongolia. PHD thesis, The Ohio state University.
-      Weber, Max (1949). The methodology of social sciences. translated and edited by Edward Shils and Henry Finch, Glencoe Illinois, the free press.