ساخت اجتماعی بازار؛ تحلیل جامعه‌شناختی پیدایش بازار با تأکید بر بازار بانه در استان کردستان

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی گروه جامعه‌شناسی دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

هدف این مقاله پاسخ به این سؤال است که یک بازار چگونه به وجود می‌آید. این موضوع از خلال بررسی نحوۀ پیدایش، شبکۀ روابط، کنشگران و هنجارهای کار در بازار مرزی بانه در استان کردستان، مورد تحلیل قرار گرفته است. برای رسیدن این منظور روش کیفی و تکنیک‌های مصاحبه، مشاهده و بررسی اسنادی برای گردآوری داده‌ها استفاده گردید. چهارچوب مفهومی و نظری مطالعه حاصل نظریات کارل پولانی، مارک گرانووتر و ریچارد سوئدبرگ در حوزۀ «جامعه‌شناسی اقتصادی جدید» است. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهند که شکل‌گیری بازار امری اتفاقی، طبیعی یا منبعث از فرایندهای خودتنظیم‌گری نیست بلکه نوعی «تأسیسِ» سیاسی، حقوقی و مبتنی بر مناسبات جاری میان کنشگران و ریشه‌های اجتماعی و فرهنگی آنان است. ضرورت‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی منطقۀ موردبررسی، دولت را واداشته است با سیاست‌گذاری‌های اقتصادی، موجبات پیدایش شبکه‌ای از روابط، کنشگران و هنجارهای کار در اشکال پایدار تحت عنوان «بازار مرزی» فراهم آید. به‌علاوه، یافته‌ها نشان می‌دهند در گذر زمان الگوی دادوستد مرزی، میزان سازمان‌یافتگی مناسبات اقتصادی، تعداد و ماهیت نیروهای درون و بیرون بازار و مناسبات آنان با یکدیگر تغییرات قابل‌توجهی داشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Social Construction of Market; Sociological Analysis of Origination of Market by emphasize on Baneh Market in Kordistan

نویسنده [English]

  • Mohammad Amirpanahi
faculty member of sociology department of Allameh Tabataba'i University
چکیده [English]

The purpose of this paper is to answer the question of how a market will be created. This issue has been analyzed through the study of the emergence of the network of relationships, activists and work norms in the Baneh border market in Kurdistan province. For this purpose, qualitative method and interview and observation techniques, and documentary analysis were used to collect data. The conceptual and theoretical framework is the result of Karl Polanyi, Mark Granovetter, and Richard Swedberg''s views on "New Economic Sociology". The results show that the formation of the market is not accidental, natural or result of self-regulatory processes, but rather a political, legal, and institutional foundation, based on the current relationships between actors and their social and cultural roots. The social, economic, and political imperatives of the region under study have led the government, through economic policies, to create a network of relationships, actors and norms of work in sustained forms, called the "border market". In addition, the findings show that over time, the pattern of trade, the organization of economic relations, the number and nature of forces inside and outside the market and their relationships with each other have changed significantly.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Border Market
  • embeddedness
  • Economic Sociology
  • Political Benefit
  • Economic Benefit
  • network
 استراوس، انسلم و جولیت کربین (1390)، مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریۀ زمینه‌ای، ترجمۀ ابراهیم افشار، تهران: نشر نی.
 اسلیتر و تونکیس (1386)، جامعۀ بازار: بازار و نظریۀ اجتماعی مدرن، ترجمۀ حسین قاضیان، تهران: نشر نی.
 اسماعیل‌زاده، خالد و علی‌اصغر سعیدی (1387)، بررسی جایگاه بازارچه‌های مشترک مرزی در وضعیت رفاهی مرزنشینان؛ نمونة موردی پیرانشهر و سردشت، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
 اکبری، حسین (1388)، بحران حاکمیت در عراق، تهران: مؤسسة مطالعات اندیشه‌سازان نور.
 امین‌زاده، فتاح (1390)، 100 سال تاریخ پیشرفت بانه، تهران: نشر آنا.
 برزویی، مجتبی (1378)، اوضاع سیاسی کردستان از سال 1258 تا 1325 ه. ش.، تهران: فکر نو.
 بروگمن، یرون (1389)، درآمدی بر شبکه‌های اجتماعی، ترجمۀ خلیل میرزایی، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
 پولانی(1391)، دگرگونی بزرگ: خاستگاه‌های سیاسی و اقتصادی روزگار ما، ترجمۀ محمد مالجو، تهران: پردیس دانش.
 توکلی، محمدرئوف (1354)، تاریخ و جغرافیای بانه، بی‌نا.
 جلایی‌پور، حمیدرضا (1385)، فراز و فرود جنبش کردی، فصلنامۀ مطالعات ملی، سال هفتم، شمارۀ 2.
 جمعه‌پور، محمود و محمدعلی طالبی (1391)، بررسی نقش تعاونی‌های مرزنشینان در توسعۀ مناطق مرزی خراسان جنوبی، فصلنامۀ برنامه‌ریزی رفاه و توسعۀ اجتماعی، شمارۀ 10، صص 102-65.
 حسن‌زاده، ایرج (1390)، گزارش سخنرانی در مجموعه مقالات همایش تخصصی راهبردهای نوین در پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالا و ارز، تهران: ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز.
 خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (1392).
 خلیلی عراقی، محمدرضا (1328)، خاطرات سفر به آذربایجان و کردستان، چاپخانة ارتش، چاپ دوم.
 رازینی، ابراهیم‌علی و علیرضا باستانی (1381)، تحلیلی بر نقش و عملکرد بازارچه‌های مرزی، وزارت بازرگانی، معاونت برنامه‌ریزی و بررسی‌های اقتصادی، دفتر مطالعات اقتصادی.
 سوئدبرگ، ریچارد (1391)، منفعت‌طلبی و ساختار اجتماعی، مباحثی در جامعه‌شناسی اقتصادی، ترجمۀ علی‌اصغر سعیدی، تهران: لوح فکر.
 فلیک، اووه (1391)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نشر نی، چاپ پنجم.
 کوچرا، کریس (1377)، جنبش ملت کرد و خواست استقلال، ترجمۀ عزیز ماملی، بی‌جا: بی‌تا.
 محمودی، علی (1384)، ساختار مبادلاتی بازارچه‌های مرزی و نقش آن در بازرگانی و اقتصاد مناطق مرزنشین، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
 مصاحبه با فعالان بازار، مطلعین محلی و کارشناسان و مقامات دولتی.
 مقصودی، مجتبی و انوشه دربندی (1391)، بررسی سیاست‌های جمهوری اسلامی در قبال کردها در دولت اصلاحات (1998-2006)، پژوهشنامۀ علوم سیاسی، سال هفتم، شمارۀ چهارم، صص155-177.
 Fligstein, Neil (1996) "Markets as Politics: A Political-Cultural Approach to Market Institutions", American Sociological Review 61: 656-73.
 Granovetter, M. (1985) "Economic Action and social structure: The problem of Em-beddedness", American Journal of sociology 91: 481-510.
 Granovetter, Mark. (1990) “The Old and the New Old Economic Sociology: A History and an Agenda”. Pp. 89–112 in Beyond the Marketplace: Rethinking Economy and Society, ed. Roger Friedland and A. F. Robertson. New York: Aldine de Gruyter.
 Polanyi, K. [1944] (2001) "The Great Transformation: The Political and Economic Origins of Our Time". Boston, MA: Beacon Press.
 Polanyi, K. (1992) “The Economy as Instituted process” in The Sociology of Economic Life, Granovetter, Mark, and Richard Swedberg, eds. Boulder, Colo: Westview Press.
 Smelser, Neil, and Richard Swedberg, eds, (2005) "The Handbook of Economic Sociology". New York and Princeton: Russell Sage Foundation and Princeton University Press.
 Swedberg, Richard and Mark Granovetter, eds, (1992) "The Sociology of Economic Life". Boudler, Westriew Press.
 Richard Swedberg (1991) “Major Traditions of Economic Sociology” Annual Review of Sociology, Vol. 17. pp. 251-276
 Stansfield, Gareth R.V, (2003) "Iraqi Kurdistan: Political Development and Emergent Democracy", Routledge Curzon, London.
Worawan, Yonguth Chalamwong & Srawooth Paitoonpong, (2004) "Thailand Cross Border Economy, A case study of Sa Keaeoand Chiang Rai", Thailand Development Resource Institute (TDRI).