پیامد تناقض و ستیز بین ساختار اجتماعی و ساختار فرهنگی در نظریه ابن خلدون

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم اجتماعی اسلامی

2 دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.گروه علوم اجتماعی اسلامی. دانش اجتماعی مسلمین

چکیده

نگرش ابن خلدون به تاریخ به عنوان یک فیلسوف، به فلسفه نظریِ تاریخ محدود نمی‌شود و فلسفه انتقادی یا فلسفهِ علم تاریخ را نیز در بر می‌گیرد. از نظر ابن‌خلدون روش تاریخی بر دو اصل انتقاد و تعلیل استوار است و تاریخ به واسطه این دو اصل است که علمی می‌گردد، در این مقاله با در نظر گرفتن این دو اصل و با توجه به تجزیه و تحلیل پیچیده و پیشرفته‌ای که مرتون از ساختار اجتماعی و ساختار فرهنگی و بررسی پیامدهای ستیز و تناقض بین این ساختارها به عمل آورده، نظریه وی را به عنوان چارچوب نظری مورد استفاده قرار داده و با استمداد از روش تاریخی، به باز شناخت دیدگاه ابن خلدون در خصوص حدود و جهت انحطاط یک جامعه از منظر ستیز و تناقض بین ساختارهای اجتماعی و ساختارهای فرهنگی، پرداختیم، نتیجه‌ای که از مواجحه نظریه این دو به دست آمد حاکی از این است که ساختار اجتماعی و فرهنگیِ بادیه‌نشینی از بدو ورود به زندگی شهری به سبب ویژگیهای خاصی که در دستگاه قدرت بروز می‌کند عامل ایجاد نوعی منش به حوزه فرهنگی در جامعه می‌گردد که سازگاری با نقش‌ها و پایگاه‌های مردم ندارد و همین عامل سبب ایجاد ستیز و تناقض و در نهایت ایجاد نابهنجاری و رفتارهای منحرفانه در حوزه‌های متعدد حیات اجتماعی گردیده و روز به روز بر ستیز و تناقض میان این ساختارها افزوده می‌گردد و این مسئله تا جایی پیش می‌رود که در نهایت بروندادی جز انحطاط و سقوط دولت را در پی نخواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Outcomes of Contradiction and Confliction between Social Structure and Cultural Structure in Ibn Khadun’s Theory

نویسندگان [English]

  • gholamreza Jamshidiha 1
  • Zaynab nadi 2
1 استاد گروه جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
2 Tehran univercity .Islamic social saienc group
چکیده [English]

Ibn Khaldun's attitude as a philosopher toward history is not limited to theoretical philosophy of history and includes critical philosophy or philosophy of history science. According to Ibn-Khaldun, the historical method is based on two principles of critique and explanation. No history can really be called science unless it is critical and Ali's. In this regard, in this paper, Ibn Khaldun, in consideration of the two principles in question, redefined Ibn Khaldun's view of the limits and directions of degeneracy. From the point of view of the contradiction between social structures and cultural structures, using the theoretical framework of Robert Merton, and drawing on the historical method, in the context of the theory of these two, the social and cultural structure of the Bedouin from the moment of entering the urban life as As the day goes by, the contradiction between their structures increases, and this goes so far. The river which ultimately does not result in the decline of the state.

کلیدواژه‌ها [English]

  • social structure
  • Cultural Structure
  • contradiction
  • state
  • Ibn Khaldun
  • Robert Merton

مراجع

-        ابن خلدون (1393) العبر «مقدمه ابن خلدون»، ‌محمد پروین گنابادی، تهران: شرکت سهامی انتشارات
-        اخوان، حمید (1378)، ابن خلدون و حدود دخالت دولت در اقتصاد، برنامه ریزی و بودجه، ش 46 و 47
-        ازاد ارمکی، تقی (1376) جامعه شناسی ابن خلدون (مجموعه بزگان علوم اجتماعی 1) تهران: تبیان
-        ازغندی، علیرضا (1385)، درآمدی بر جامعه شناسی سیاسی، تهران: قومس
-        آزاد ارمکی، تقی (1381) نظریه جامعه­شناسی، تهران: سروش
-        بلیکی، نورمن (1387) طراحی پژوهش‌های اجتماعی. ترجمه حسن چاوشیان. تهران: نشر نی
-        پژوهان، موسی؛ احمد پور احمد و احمد خلیلی (1390) تحول و تکوین شهر و دولت در اندیشه ابن خلدون، آرمان شهرش 7
-        تنهایی، ابوالحسن (1379) درآمدی بر مکاتب و نظریه­های جامعه­شناسی، مشهد: مرندیز
-        جانسون، چالمرز (1363). تحول انقلابی؛ بررسی نظری پدیده انقلاب. ترجمه: حمید الیاسی. تهران: امیرکبیر.
-        جعفر زاده، یوسف (1385)، دیدگاه ابن خلدون در باب انحطاط تمدن اسلامی، فصلنامه تاریخ و تمدن، شماره دوم
-        جمشیدی‌ها، غلامرضا (1382)، عصبیت ابن خلدون: نگاهی دوباره به جامعه شناسی تاریخی، نامه علوم اجتماعی، د 11, ش 2
-        خدیوی، غلامرضا (1387)، تحولات اجتماعی ایران از منظر نظریه دوری ابن خلدون، نشریه فقه و تاریخ تمدن، د 5, ش 18
-        دورانت، ویلیام جیمز (1386) و آریل دورانت، درس‌هایی از تاریخ، ترجمه بطحایی، تهران: ققنوس
-        ربانی، رسول و یعقوب احمدی (1382) آسیب‌های اجتماعی در اندیشه ابن خلدون، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، ش 9 و 10
-        روح الامینی، محمود (1372) زمینه فرهنگ شناسی، تهران: عطار
-        رفیع، حسین و مجید عباس زاده مرزبانی (1394)، بررسی ماهیت و فراز و فرود دولت در اندیشه ابن خلدون، د 11، ش 31
-        ریتزر، جورج (1374). نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر (محسن ثلاثی). تهران: انتشارات علمی.
-        ساروخانی، باقر (1382) روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی (جلد 2)، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
-        سفیری، خدیجه (1387) مسأله ای اجتماعی به نام اشتغال زنان، مسائل اجتماعی ایران
-        فاتحی، ابولقاسم و ابراهیم اخلاصی (1388) زیرساخت‌های دینی اندیشه اجتماعی ابن خلدون، معرفت اجتماعی فرهنگی، ش 1
-        فراهانی منفرد، مهدی (1388) دیدگاه معرفت شناختی و روش‌شناختی ابن خلدون درباره تاریخ، ماهنامه تاریخ اسلام، ش 13
-        فرجی الهه و یار محمد قاسمی (1393) بررسی تطبیقی عصبیت ابن خلدون و سرمایه اجتماعی، دوفصلنامه علمی پژوهشی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، سال چهارم، ش 2
-        فکوهی، ناصر، 1383، تاریخ اندیشه و نظریه‌های انسان شناسی، تهران، نشر نی
-        کافی، مجید (1391) ابن خلدون و جامعه شناسی تاریخی، دو فصلنامه علمی تخصصی اسلام و علوم اجتماعی، سری 4، ش 8
-        کامران، حسن و محمود واثق (1390) دولت در دیدگاه ابن خلدون با تاکید بر جنبه‌های جغرافیایی دولت, دوره 9, ش 29
-        کرایب، یان (1378)؛ نظریه اجتماعی مدرن از پارسونز تا هابرماس، عباس مخبر، تهران، آگاه،
-        کوزر، لویس آلفرد و برنارد روزنبرگ (1378) نظریه‌های بنیادی جامعه شناختی؛ ترجمه فرهنگ ارشاد، تهران: نی
-        کوزر، لویس (1377)، زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی، ترجمه محسن محلایی، تهران: علمی
-        کوهن، الوین استنفورد (1386) تئوری‌های انقلاب، تهران: قومس
-        گائتانا موسکا (1363) و گاستون بوتول، تاریخ عقاید و مکتبهای سیاسی، ترجمه حسین شهیدزاده، تهران: مروارید
-        گروثرز، چارلز (1376)، جامعه شناسی مرتون، ترجمه زهره کسایی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی
-        مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (1403) بحار الأنوار، بیروت
-        مهدی، محسن (1352) فلسفۀ تاریخ ابن خلدون، ترجمه مجید مسعودی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب
-        نفیسی، سعید (1364) تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دوره معاصر، تهران: بنیاد
-        نورث، داگلاس (1379)؛ ساختار و دگرگونی در تاریخ اقتصادی؛ آزاد ارمکی، غلامرضا؛؛ نشر نی
-        ورث، داگلاس (1990)؛ نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی؛ ترجمه محمدرضا معینی، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی
-        ورهرام (1371) غلامرضا، تاریخی ایران در دوران اسلامی. چاپ اول. تهران: امیر کبیر، ۱۳۷۱. ص ۱۸
 
-        Dhaouadi, Muhammad(2006), The Concept of Change in the Thought of Ibn Khaldun and estern Classical Sociologists, Istanbul, maÝslâm Araþtýrmalarý Dergisi, Sayý 16
-        -Merton,Robert K (1976). Socialogical Amblivalance & other Essays N.Y:
-        -Merton,Robert K(1957). Social theory & social structure N.Y:.the free press.
-        -Merton,Robert K(1959). Social conformity, deviation & opportunity structures In: R.K. Merton ‌(‌po.cit).110
-        -Mehmet Devrim topses, (2014),Ibn Khaldun's Social Structure Analysis, INDIAN JOURNAL OF, Volume: 4,Issue: 3,Mar 2014 ISSN - 2249-555X
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
دوره 25، شماره 1
شهریور 1397
صفحه 23-60

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار