سیاست دموکراتیک و عوامل مؤثر بر آن (تحلیل ثانویه داده‌های جهانی با رویکرد تطبیقی میان کشوری)

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور

چکیده

بررسی عوامل مؤثر بر گذار دموکراتیک و تبیین موفقیت و ناکامی کشورها در دموکراتیزه‌کردن سیاست مسئلۀ اصلی نوشتار حاضر است. استدلال مقاله با استناد به رویکردهای نظری این است که دموکراسی به مثابۀ ساختار توسعه‌یافتۀ سیاست تابعی از توسعه‌یافتگیِ ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. این مقاله به صورتبندی فرضیات شش­گانۀ­ «اثر رشد اقتصادی»، «اثر نابرابری اقتصادی»، «اثر دولت رانتیر»، «اثر مدرنیزاسیون»، «اثر سرمایۀ اجتماعی» و «اثر فرهنگ دموکراتیک» بر دموکراسی پرداخته و آنها را به آزمون تجربی گذاشته است. به لحاظ روششناختی، این مطالعه به شیوۀ تطبیقی میانکشوری و با استفاده از تحلیل ثانویۀ داده­های جهانی برای 79 کشور جهان در فاصلۀ 2005 تا 2014 به اجرا درآمده است. داده­های «شاخص دموکراسی» از پایگاه اطلاعات اکونومیست استخراج شده و در قالب مؤلفه­های سه­گانۀ «روند انتخابات و کثرتگرایی»، «عملکرد دولت» و «آزادی‌های مدنی» مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج تبیینی بیانگر این است که در بین متغیرهای اقتصادی اثر «درآمد سرانه» بر شاخص دموکراسی مثبت و البته غیرمستقیم و اثر «درآمدهای رانتی» منفی و ضددموکراتیک است. سازه‌های «مدرنیزاسیون»، «سرمایۀ اجتماعی» و «فرهنگ دموکراتیک» نیز به مثابۀ متغیرهای اجتماعی و فرهنگی اثرات تعیین­کننده­ای بر شاخص دموکراسی دارند، اگرچه تأثیر «مدرنیزاسیون» غیرمستقیم بوده و با واسطه در تسهیل و تقویت روندهای دموکراتیک ایفای نقش می­کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

-

نویسنده [English]

  • Hamed Shiri
assistant professor, payamenoor university
چکیده [English]

-

کلیدواژه‌ها [English]

  • -
-  آبراهامیان، یرواند (1376)، مقالاتی در جامعه‌شناسی سیاسی ایران، ترجمۀ سهیلا ترابی فارسانی، تهران: نشر شیرازه
-  آرون، ریمون (1387)، مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه­شناسی، ترجمۀ باقر پرهام، تهران: علمی و فرهنگی
-  آلموند، جی. و پاول، بی (1375)، جامعه‏پذیری سیاسی و فرهنگ سیاسی، ترجمۀ علیرضا طیب، اطلاعات سیاسی-اقتصادی، ش114-113
-  اینگلهارت، رونالد (1373)، تحول فرهنگی درجامعۀ پیشرفتۀ صنعتی، ترجمۀ مریم وتر، تهران: انتشارات کویر  
-  پاتنام، روبرت (1380). دموکراسی و سنت‌های مدنی، ترجمۀ محمدتقی دلفروز، تهران، دفتر مطالعات و تحقیقات سیاسی وزارت کشور
-  پای، لوسین (1370)، فرهنگ‏ سیاسی و توسعۀ سیاسی، ترجمۀ مجید محمدی، فصلنامۀ نامۀ فرهنگ، سال 2، شمارۀ 1و2
-  پوپر، کارل (1393)، جامعۀ باز و دشمنان آن، ترجمۀ عزت­الله فولادوند، تهران: انتشارات خوارزمی
-  دال، رابرت (1378)، دربارۀ دموکراسی، ترجمۀ حسن فشارکی، تهران: نشر شیرازه
-  رالز، جان (1393)، لیبرالیسم سیاسی، ترجمۀ موسی اکرمی، تهران: نشر ثالث
-  رورتی، ریچارد (1388)، اولویت دموکراسی بر‌ ‌فلسفه، ترجمۀ خشایار دیهیمی، تهران: طرح نو، چاپ دوم
-  ساعی، علی و زارعیان، مریم (1392) تبیین جامعه‌شناختی دموکراسی؛ مطالعۀ‌ تطبیقی میان‌کشوری با رویکرد فازی از سال 1990-2010، فصلنامۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی-فرهنگی، دورۀ 1، ش 4، صص 217-246
صمدی، سعید, درخشان، مرتضی, جلیلی کامجو، سیدپرویز (1391)، ارزیابی مقایسه‌ای تأثیر سهم مالیات در GDP  و سهم درآمدهای نفتی در GDP بر دموکراسی، راهبرد اقتصادی، 1(3)، 69-92
-  فوکویاما، فرانسیس (1379) پایان نظم، سرمایۀ اجتماعی و حفظ آن، ترجمۀ غلامعباس توسلی، تهران: انتشارات جامعۀ ایران
-  کاتوزیان، همایون (1383) اقتصاد سیاسی ایران: از مشروطیت تا پایان سلسلۀ پهلوی، ترجمۀ محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز
-  کارل پوپر (1393)، جامعۀ باز و دشمنان آن، ترجمۀ عزت الله فولادوند، تهران: انتشارات خوارزمی
-  کبیری، افشار (1395)، تحلیل تطبیقی-فازی رابطۀ منابع مالی دولت و کیفیت حکمرانی (مطالعۀ بین کشوری)، جامعه‌شناسی کاربردی، 27 (63)، 55-72
-  کلمن، جیمز (1377). بنیادهای نظری اجتماعی، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: نشر نی
-  لرنر، دانیل(1383)، گذر جامعۀ سنتی: نوسازی خاورمیانه، ترجمۀ غلامرضا خواجه‌سروری، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی
-  لفتویچ، آدریان، (1382)، دموکراسی و توسعه، ترجمۀ احد علی‌قلیان و افشین خاکباز، تهران: طرح نو
معیدفر، سعید؛ حاضری، علی‌محمد؛ طالبان، محمدرضا؛ احمدی، حسین (1390) آزمون نظریۀ نفرین منابع با رویکرد تحلیل تطبیقی بین کشوری، مسائل اجتماعی ایران، سال 2، ش 2، صص 159-184
-  موثقی، سید احمد و دلارام، غنیمی فرد (1391)، نفت و دموکراسی: مورد کشورهای صادرکنندۀ نفت، فصلنامۀ سیاست، 42 (2)، 262-247
-  هانتینگتون، ساموئل (1373) موج سوم دموکراسی در پایان سدۀ بیستم، ترجمۀ احمد شمسا، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپاول.
-  هلد، دیوید (1390)، مدل‌های دموکراسی، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: نشر روشنگران و مطالعات زنان
-        Acemoglu, D. and Robinson, J. A.  (2006) The Economic Origins of Democracyand Dictatorship, Book manuscript, Department of Government, Harvard University and Department of Economics, MIT. Forthcoming.
-        Almond, G. A. and Verba, S. (1963). The Civic Culture: Political Attitudes and Democracy in Five Nations (Princeton: Princeton University Press).
-        Auty, R. M. (2003) Sustaining Development in Mineral Economics: The Resource Curse Thesis, USA and Canada: Rutledge and Taylor & Francis Group.
-        Barro, R.t. J. (1994). Democracy and growth. Working Paper, No. 4909.
-        Basedau, M. and Lay, J. (2009) Resource Curse or Rentier Peace? The Ambiguous Effects of Oil Wealth and Oil Dependence on Violent Conflict, Journal of Peace Research, 46(6).
-        Beblawi, Hazem (1987) The Rentier State In The Arab World,  In Hazem Beblawi And Giacomo Luciani Eds., The RentierState (New York: Croom Helm,)
-        Bollen, K. A. and Jackman, R. W. (1985) Political democracy and the size distribution of income, American Sociological Review, Vol. 50, No. 4, pp. 438-457
-        Chen, B. and Feng, Yi. (1999). Economic development and the transition to democracy: A formal model. Social Choice and Welfare, 16(1).
-        Coleman, J. (1988) “Social Capital in the Creation of Human Capital”, American Journal of Sociology, 94 (Supplement), Pp: S95- S120
-        Dahl, R. A. (1971) Polyarchy: Participation and Opposition; New Haven: Yale University Press.
-        Diamond, Larry J. (1992), Economic Development and Democracy Reconsidered, American Behavioral Scientist, 35, 450–99.
-        Diamond, L. (2003). “How People View Democracy: Findings from Public Opinion Surveys in Four Regions.
-        Diamond, L. (1998a). Political Culture and Democracy in Developing Countries. Boulder: Lynne Rienner.
-        Diamond, L. (1998b). Political Culture and Democratic Condsolidation. http://www.march.es/ceacs/publicaciones/working/archivos/1998_118.pdf. (Accessed On September 2010)
-        Djankov, S., Montalvo, J. G. and Reynal-Querol, M. (2008),Journal of Economic Growth, Vol. 13 (3), 169-194.
-        Economist, The. (2005), the curse of oil (the paradox of plenty), Available in http://www.economist.com/node/5323394 (July, 2017)
-        EIU (2017), The Economist Intelligence Unit’s index of democracy (2005 -2014), in: https://www.eiu.com (May 2017)
-        Freeman, J. R. and Quinn, D. P. (2008) “The Economic Origins of Democracy Reconsidered”, Presented at the Annual Meeting of the American Political Science Association, Boston.
-        Giavazzi, F., & Tabellini G. (2004). Economic and political liberalization. Working Paper, No. 10657.
-        Goldberg, E., Wibbels, E. And Mvukiyehe, E (2008), Lessons from Strange Cases: Democracy, Development, and the Resource Curse in the U.S. States, Comparative Political Studies, 41 (4-5): 477-514
-        Herb, M.  (2005)  No Representation without Taxation?  Rents, Development and Democracy. Comparative Politics 37(3):  297-317
-        HDR (2017), Human development Report (2005 -2014), in: http://hdr.undp.org (May 2017)
-        Huntington, S. P. (1991) theThird Wave: Democratization in the Late Twentieth Century; Norman, OK: University of Oklahoma Press.
-        Huntington, S. P. (1996). The Clash of Civilizations and the Remaking of the World Order. New York: Simon & Schuster.
-        Inglehart, R. (1997) Modernization and Postmodernization, Princeton: Princeton University Press
-        Inglehart, R. and Christian W. (2003), "Political Culture and Democracy: Analyzing the Cross-level Linkages", Comparative Politics, pp. 61–
-        Inglehart, R. and Christian W. (2009). Political Culture, Mass Beliefs, and Value Change, Oxford University press.
-        Karl, T.L. (1997) the Paradox of Plenty: Oil Booms and Petro-States. Berkeley, CA: University of California Press.
-        Kellow, A. (1999), No Representation without Taxation’: A Sceptical Look atthe Case for Global Civil Society in: Www.Apec.Org.Au/Docs/Kellow1999.Pdf (May 2017)
-        Lipset, S.M. (1959), Some Social Requisites of Democracy: Economic Development and Political Legitimacy. American Political Science Review 53(1):  69-105
-        Lipset, Seymour M., and Gary Marks (2000) It Didn’t Happen Here: Why Socialism Failed in the United States; New York: W.W. Norton & Co.
-        Moore, B. (1966) the Social Origins of Dictatorship and Democracy: Lord and Peasant in the Making of the Modern World; Boston: Beacon Press.
-        Narayan, P. K., Narayan, S. and Smyth, R. (2011). Does Democracy Facilitate Economic Growth or Does Economic Growth Facilitate Democracy? Economic Modeling (28), 900-910.
-        Pillai, K. and et al. (2011). ”Democratic attitudes and social capital in Latin America” International Social Work 54(6).
-        Putnam, R. (1995a) “Bowling Alone” America’s Declining Social Capital, “Journal of Democracy, Vol. 6, No.1, Pp.: 65-78
-        Putnam, R. (1995b) “Tuning In, Tuning Out: The Strange Disappearance of Social Capital in America", Political Science and Politics, Vol. 27(4): Pp. 664-683
-        Putnam, R. (1999) “The Prosperous Community: Social Capital and Public Life”, in: Www.Prospect.Org
-        Ross, M.L. (2001), Does Oil Hinder Democracy? World politics, 53(3): 325-361.
-        Rueschemeyer, Dietrich, Evelyn H. Stephens, and John D. Stephens (1992) Capitalist Development and Democracy; Chicago: University of Chicago Press.
-        Sachs, H. D. & Warner, A. (2001) the Curse of Natural Resources, European Economic Review, 45: 827-838.
-        Siegel, J. (2007) "The Governance Root of the Natural ResourceCurse", Developing Alternatives, 11 (1): 35-43.
-        WIDER (2017), World Income Inequality Database (WIID), in: https://www.wider.unu.edu (May 2017)
-        World Bank (2017), World Bank Open Data, in: https://data.worldbank.org/indicator (May 2017)
-        WVS (2017), World Values Survey: Wave 5 & 6 (2005 - 2014), in: http://www.worldvaluessurvey.org (May 2017)