اسطوره‌ی «تحلیل گفتمان»

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشجوی دکتری رفاه اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

تقلیل روش به «ابزار و تکنیک»ِ محض، حاصلِ کلیشه‌ای ست که «روش تحقیق» را منفک از «چارچوب نظری» و رسالت آکادمی را صرفا تحقیق تجربی می‌داند؛ استفاده از نظریه گفتمان مبتنی بر این تلقی، علاوه بر ایجاد ناهمسازی‌های نظری- روشی، دست اندرکار آفرینش اسطوره‌ای جدید و نشانگرِ بی اعتنایی به تنشی با سابقه درون نظریه است. وجود دو نوع کلیشه تاریخ نگر – واقع گرایی و انتزاعی گری- و تقسیم آن میان آکادمی به عنوان جایگاه راستین «علم»، و خارج از آکادمی به عنوان عرصه حقیقی «روشنفکرمآبی و تتبعات نظری» به این وضعیت دامن می‌زند. البته، در سال‌های اخیر به سبب هژمونی پست مدرنیسم کلیشه‌ی نحله دوم تحت عناوینی چون «امتناع نظریات وارداتی در توضیح وضعیت خاص ایران»، «علم بومی» و... به گفتار آکادمیک نیز راه یافته است. چه بگوییم جریان دوم، صرفا واکنشی به پوزیتیویسمِ جریان اول است و چه برای آن حیثیت مستقلی قائل شویم، به نظر می‌رسد هر دو در توافقی آشکار و نهان، به ضخامت اسطوره عصر حاضر یاری می‌رسانند. ادعای سخن گفتن از واقعیت به واقع گرایانه ترین شکل و یا ادعای سخن گفتن از ذات و ماهیت چیزها دو سویه‌ی التفات اسطوره‌ای است که خود را به مثابه عقل سلیمِ دانشگاهیان و روشنفکران تثبیت نموده است و این چنین بر خصلت دوپهلوی خود می‌افزاید؛ تا حدی که دامنِ تحلیل گفتمان را که پیرو سنت رولان بارت، بناست اسطوره‌های تاریخ زدوده را واکاوی کند، گرفته است. مساله اصلی مقاله آن است که آیا درون نظام نشانه شناسی بارت پاسخی برای گفتار تاریخ زدوده کنونی که در آن کلیشه‌های تحلیل گفتمان فرصت استقرار یافته‌اند، وجود دارد؟ به عبارتی برآنم که به میانجی بازخوانی مناقشه بارت با منتقدان زمانه‌اش، و با کمک برخی واژگان لاکلائو و موف، اسطوره تحلیل گفتمان را رمزگشایی نمایم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

myth of discursive analyses

نویسندگان [English]

  • saeid Vesali 1
  • sara Rahimi 2
1 alameh
2
چکیده [English]

Reducing the method to "tool and technique" is the Consequence of a stereotype that distinguishes the "research method" from the "theoretical framework" and determines the function of the academy in empirical research; the use of the theory of discourse based on this approach, in addition to creating dissonance Theoretical-methodical, is a new academic myth and reflects the disregard of tension within historical theory means the tension of two types of historical stereotypes mean realism and abstraction-historicism . They are divided among the academy as the true position of "science," and non-academic field as the real realm of "intellectual thinking". Of course, in recent years, as the hegemony of postmodernism is dominated, the second stereotype means "refusal of imported theories to explain the specific situation of Iran", "Native-Islamic science" has also come to academic discourse. whether we say that the second stream is merely a reaction to the academic positivism, or named it an independent Interpretation, it seems both of them -in a clear and secret agreement- has caused reproducing the dominated myth in present time.  While discourse analysis that follows the tradition of Roland Barth, is going to analyze the myths. The main concern of the paper is decoding myth of discourse theory in Iran with the help of some theoretical vocabularies of Laclau and Mouffe and the semiotic system of Barrett especially Barth's controversy with his Contemporary literary critics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Discourse analysis
  • myth
  • naturalization
  • absent totality
  • Realism
  • neutralism
  • generalization problem
  • historicism
-         اباذری، یوسف (1377) رولان بارت و اسطوره و مطالعات فرهنگی، فصلنامه ارغنون، شماره 18، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگی وزارت ارشاد اسلامی.
-         اباذری، یوسف و خورشیدنام، عباس (1390) اسطوره اسطوره شناسی، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات جامعه شناختی، تهران: دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
-         آلن، گراهام (1384) بارت، ترجمه پیام یزدانجو، تهران: نشر مرکز.
-         بارت، رولان (1370) عناصر نشانه شناسی، مجید محمدی ،تهران: الهدی.
-         بارت، رولان (1377) اسطوره در زمانه حاضر، یوسف اباذری، فصلنامه ارغنون، شماره 18، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگی وزارت ارشاد اسلامی
-         بارت، رولان (1394) اسطوره، امروز، شیرین دخت دقیقیان، تهران: مرکز.
-         بارت، رولان (1396) پیام عکس، راز گلستانی فرد، تهران: مرکز.
-         بارت، رولان(1395) نقد و حقیقت، شیرین دخت دقیقیان، تهران: مرکز.
-         جلایی پور، حمیدرضا (1378) رویکرد انقلابی؛ چرا در آثار شریعتی اندیشه دولت ریشه ندارد؟، نشاط، 1378/03/29 لینک: http://www.irannamaye.ir/article/view/1281805/
-         دریفوس، هیوبرت و رابینو، پل(1394) میشل فوکو: فراسوی ساختگرایی و هرمنیوتیک، تهران: نی.
-         سروی زرگر، محمد (1389) مصرف در آگهی‌های تجاری: یک تحلیل نشانه شناختی، فصلنامه پژوهش ارتباطی، شماره 17: تهران
-         سلدن، رامان و پیتر ویدوسون (1384)  راهنمای نظریه ادبی معاصر، ترجمه عباس مخبر.
-         سلطانی، سید علی‌اصغر (1386) تحلیل گفتمان به مثابه نظریه و روش، فصلنامه علوم سیاسی، قم، دانشگاه باقرالعلوم، ش 28.
-         سلطانی، علی اصغر(1392) قدرت، گفتمان، زبان، ساز و کار‌های جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران، تهران : نشر نی.
-         شفیعی کدکنی، محمدرضا (1391) رستاخیز کلمات، تهران: آگاه.
-         غنی نژاد، موسی (1378) شریعتی و قرائت انقلابی از دموکراسی: گفت و گو با موسی غنی نژاد، نشاط، 1378/03/29/ http://www.irannamaye.ir/article/view/1285083
-         فرهادپور، مراد (1396) سخنرانی درباره طرح کاروزی در https://meidaan.com/archive/44301
-         فوکو، میشل (1384) نظم گفتار: درس افتتاحی در کلژ دوفرانس دوم دسامبر 1970 ، باقر پرهام، تهران: آگاه.
-         کالر، جاناتان (1393) فردینان دوسوسور، کوروش صفوی، تهران: هرمس.
-         گیویان، عبدالله و سروی زرگر، محمد (1388) بازنمایی ایران در سینمای هالیوود، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، شماره 8:تهران
-         مایرز، تونی (1385) اسلاوی ژیژک، احسان نوروزی، تهران: مرکز.
-         ناشناس (بی نا) سنخ شناسی منتقدین شریعتی، عصر ما، شماره 166،: http://www.irannamaye.ir/article/view/1345343/
-         یورگنسن و فیلیپس (1393) نظریه و روش در تحلیل گفتمان، هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
 
-         Barthes, R. (1986). The Rustle of Language. R. Howard (Trans.). California: University of California Press.
-         Cain, William E. (2001). The Norton Anthology of Theory and Criticism. USA: W.W Norton & Company, Ltd.
-         Chandler, D. (2007). Semiotics: The Basics. London and New York: Routledge.
-         Coward, R. & J. Ellis (1977). Language and Materialism: Development in Semiology and the Theory of the Subject. London & New York: Routledge & Kegan Paul Books.
-         Hawkes, T. (2003). Structuralism and Semiotics. London & New York: Routledge.
-         Laclau,E. and muffe,C.( 1985)hegemony and socialist strategy; Toward a radical democratic politics. London: verso .
-         Marie Smith,Anna (1989) Laclau and muffe ;The radical democratic imaginary, New York: Routledge.
-         Muller, John. P. and William. J. Richardson (1982) Lacan and Language: a reader, guide to Ecrits. New York: Intenational University Press.