تأملی در دیالکتیک امر اجتماعی و امر فضایی در پرتو آرای هانری لوفور

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه کردستان

2 کارشناسی‌ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه کردستان

چکیده

درهم‌تنیدگی امر اجتماعی و امر فضایی، یا تولید اجتماعیِ فضا، مضمون اصلی نظریۀ تولید فضا است که هانری لوفور آن را، به‌ویژه به‌منظور نقد نظریه‌های شهریِ رایج، پرورانده است. لوفور در این نظریه برای توضیح دیالکتیک تولید فضا از سه مفهوم فضای بازنمایی، بازنمایی فضا و پرکتیس فضایی استفاده می‌کند و آن را در متن نظریه‌پردازی‌اش راجع به زندگی روزمره جای می‌دهد. بازخوانی و نقادی نظریۀ لوفور، درواقع در حکم بازنگری و صورت‌بندی دوبارۀ طیف وسیعی از ایده‌ها، مفاهیم، متدها و دستمایه‌هایی است که در سنت‌های فلسفی ایده‌آلیستی و پوزیتیویستی سده‌های گذشته درخصوص فضا به‌کار گرفته شده‌اند. این تلاش نظری، در صدد است تا بُن‌مایه‌ای مفهومی برای ارتباط دادن پویش‌های جامعۀ شهری‌شده با مناسبات سرمایه در اختیار بگذارد و به طور مشخص، فضا را به مثابۀ چیزی که در روابط اجتماعی تولید و بازتولید می‌شود، وارد تحلیل اجتماعی کند. نتیجۀ کار نشان می‌دهد که این نظریه و کارهای تجربی‌تر اخیر کسانی همچون دیوید هاروی در امتداد آن، از پتانسیل بالایی برای توضیح و تبیین اجتماعی فضا و تغییرات آن برخوردار است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Reflection on the dialectic of the social and the spatial in the light of Lefebvre urban theory

نویسندگان [English]

  • Jamal Mohammadi 1
  • saeb adak 2
چکیده [English]

 The intertwining the social and the spatial, or what is called the social production of space, is the main theme of the theory of production of space that has been introduced by Henri Lefebvre in order to criticize the existent urban theories. In this theory, Lefebvre uses three concepts to explain the dialectic of spatial production: the space of representation, spatial representation and spatial practice. He applies this theory with these three concepts to introduce a thick description of everyday life. Rereading and criticizing Lefebvre theory is in fact a kind of revising and reformulating a range of ideas, concepts, methods and techniques which have been used in idealist and positivist philosophical traditions about space in past centuries. This theoretical contribution is about to introduce some themes for explaining the relation between urban dynamism and capital accumulation. It attempts specifically to analyze space as something that is produced and reproduced in social relations. The finding shows that this theory and some other more empirical contributions have the potential of explaining the nature and transformations of space.

کلیدواژه‌ها [English]

  • production of space
  • everyday life
  • space of representation
  • spatial representation
  • spatial practice
  • اباذری، یوسف (1377)، خرد جامعه‌شناسی، تهران: انتشارات طرح نو.
  • اردبیلی، محمدمهدی (1394)، آگاهی و خودآگاهی در پدیدارشناسی روح هگل، تهران: نشر روزبهان.
  • اشمید، کریستین (1393)، نظریۀ تولید فضای هانری لوفور؛ به‌سوی دیالکتیک سه‌وجهی، ترجمۀ آیدین ترکمه، در «درآمدی بر تولید فضای هانری لوفور»، تهران: انتشارات تیسا.
  • افروغ، عماد (1394)، فضا و جامعه؛ فضای شهری و نابرابری اجتماعی، تهران: نشر علم.
  • انسل پیرسون، کیت (1392)، چگونه نیچه بخوانیم، ترجمۀ لیلا کوچک‌منش، تهران: نشر رخداد نو.
  • بلاملی، نیکلاس (1396)، قانون، مالکیت و جغرافیای خشونت؛ مرز، پیمایش، شبکه، ترجمۀ آیدین ترکمه: نشریۀ فضا و دیالکتیک.
  • پارکر، سیمون (1397)، نظریۀ شهری و تجربۀ شهری، ترجمۀ حمیدرضا تلخابی و فرخ مهرآیین، تهران: انتشارات تیسا.
  • ترکمه، آیدین (1393)، هانری لوفور و ماتریالیسم دیالکتیکی، سایت نقد اقتصاد سیاسی.
  • الدن، استوارت (1393)، سیاستِ فضا وجود دارد، ترجمۀ آیدین ترکمه، در درآمدی بر تولید فضای هانری لوفور تهران: تیسا.
  • الدن، استوارت (1396)، فضا، ترجمه هیمن حاجی‌میرزایی، نشریۀ فضا و دیالکتیک.
  • ژلنیتس، آندری (1393)، تولید فضای هانری لوفور، ترجمۀ آیدین ترکمه، در درآمدی بر تولید فضای هانری لوفور، تهران: تیسا.
  • کلارک، تیموتی (1392)، مارتین هایدگر، ترجمه پویا ایمانی، تهران: نشر مرکز.
  • کلمن، ناتانیل (1396)، لوفور برای معماران، ترجمۀ سپیده برزگر، تهران: انتشارات کتاب فکر نو.
  • لوفور، هانری (1391)، معضلات نظری خودگردانی کارگری، ترجمۀ امیرهوشنگ افتخاری‌راد؛ در نام‌های سیاست، تهران: نشر بیدگل.
  • لوفور، هانری (1392)، تروریسم و زندگی روزمره، ترجمۀ امیرهوشنگ افتخاری‌راد، تهران: نشر رخداد نو.
  • لوفور، هانری (1393)، ماتریالیسم دیالکتیکی، ترجمۀ آیدین ترکمه، تهران: انتشارات تیسا.
  • لوفور، هانری (1395)، بقای سرمایه‌داری، ترجمۀ آیدین ترکمه، تهران: انتشارات تیسا.
  • مارکوزه، پیتر (1396)، حق چه کسی به چه شهری، ترجمۀ آیدین ترکمه، نشریۀ فضا و دیالکتیک.
  • هاروی، دیوید (1390)، وضعیت پسامدرنیته، ترجمه عارف اقوامی‌مقدم، تهران: نشر پژواک.
  • هاروی، دیوید (1392)، شهری‌شدن سرمایه؛ چرخۀ دوم انباشت سرمایه در تولید محیط مصنوع، ترجمه عارف اقوامی‌مقدم، تهران: نشر دات.
  • هاروی، دیوید (1395)، عدالت اجتماعی و شهر، ترجمۀ فرخ حسامیان و محمدرضا حائری و بهروز منادی‌زاده، تهران: نشر شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
  • هاروی، دیوید (1396) دیالکتیک فضا و زمان، ترجمۀ امین کرمی، در دیالکتیک برای قرن جدید، تهران: نشر اختران.
  • هاروی، دیوید (1397)، از حق به شهر تا شهرهای شورشی، ترجمۀ خسرو کلانتری و پرویز صداقت، تهران: انتشارات آگاه.
  • هایدگر، مارتین (1389)، هستی و زمان، ترجمۀ عبدالکریم رشیدیان، تهران: نشر نی.

References:

  • Lefebvre, Henri (1991). The Production of Space, Translated by Donald Nicholson-Smith, Massachusetts: Blackwell.
  • Renault, Emmanuel (2010), A Critical Theory of Social Suffering, in the Critical Horizons, Equinox Publishing Ltd.