شرق‌شناسی در ترازو؛ نقدی بر اندیشة شرق‌شناسی ادوارد سعید

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسنده

استادیار جامعه‌شناسی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم

چکیده

مغز کلام ادوارد سعید این است که بازنمایی غرب از شرق و گفتمان دوگانه‌سازی، عامل تسلط غرب بر شرق و عقب‌ماندگی مشرق زمین است. شرق‌شناسی سعید یک خوانش تبارشناسانه از گفتمان غرب/شرق با تاکید بر واکاوی این مسئله است که «دیگری» (شرق) چگونه توسط گفتمان غرب برساخته می‌شود. سعید شرق‌شناسی را یک گفتمان تمایزگذار می‌داند که سبب خلق دوگانه‌هایی شده است (غرب/شرق، تمدن/بربر و غیره). او معتقد است شرق‌شناسی یک رشته فوق العاده منسجم علمی است که به واسطۀ آن، غربی‌ها، شرقی‌ها را به عنوان ابژه (امر قابل شناختن) درآورده‌اند. در این مقاله کوشش می‌شود نظریه شرق‌شناسی سعید از دریچه سه معیار اعتبار درونی، اعتبار بیرونی و اعتبارکارکردی مورد واکاوی و نقد قرار گیرد. این نوشتار معتقد است همین تلقی شرق‌شناسانه سبب شده کشورها و جوامع شرقی به جای بازاندیشی و بازنگری در کاستی‌هایی که از نظر فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و علمی دارند به دنبال مقابله و نزاع با غرب و غربیان باشند. مقاله پیشنهاد می‌کند کشورهای در حال توسعه ریشه پیشرفت غرب و عقب‌ماندگی شرق را نه در تعامل میان این دو که در عرصه‌های دیگری باید جستجو کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Orientalism on the Scales: A Critique on Edward Said’s Orientalism

نویسنده [English]

  • farhad Bayani
چکیده [English]

Department of Science and Technology Studies, Institute for Social and Cultural Studies
 
Abstract
The main claim of Said’s orientalism is that representation of West about East and dualization are the cause of Western domination and Eastern lag. Said’s orientalism is a genealogical reading on West/East discourse emphasizing on analyzing this matter that “other” (East) how be constructed by West’s discourse. Said considers orientalism as a distinctive discourse which has led to the creation of dualities (West/East, civilization/barbarian, etc.). Orientalism, he argues, is a highly coherent discipline by which Westerners have made East an object (recognizable). In this article I try to critique the Said’s orientalism theory by three criteria: internal critique, external critique and functional critique. The article argues that orientalist view has led eastern countries to seek confrontation with West instead of rethinking on their cultural, political, social, economic and scientific shortcomings which they face. The articles proposes that developing countries seek the root of their lag and West’s progress in other domains not in their interaction with the West.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • orientalism
  • Edward Said
  • representation
  • West/East
  • critique
-       ایزنار، هیلبر (1372)، جغرافیای استعمار زدایی، ترجمۀ محمود علوی، مشهد: نشر نیکا.
-       بروجردی، مهرزاد (1377)، روشنفکران ایرانی و غرب؛ سرگذشت نافرجام بومی‌گرایی، ترجمۀ جمشید شیرازی، تهران: نشر فرزان.
-       ترنر، برایان (1381)، شرق‌شناسی، پست‌مدرنیسم و جهانی‌شدن، ترجمۀ غلامرضا کیانی، ریاست جمهوری، مرکز بررسی‌های استراتژیک، فرهنگ گفتمان.
-       حسنی تهرانی، محمدحسین (1389)، رسالۀ نکاحیه: کاهش جمعیت، ضربه‌ای سهمگین بر پیکر مسلمین، انتشارات علامه طباطبایی.
-       رایس، کلاراکولیور (1383)، زنان ایرانی و راه و رسم زندگی آنان، ترجمۀ اسدالله آزاد، تهران: نشر کتابدار.
-       ریتزر، جرج. داگلاس جی، گودمن (1390)، نظریۀ جامعه‌شناسی مدرن، ترجمۀ خلیل میرزایی و عباس لطفی زاده، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
-       ریتزر، جورج (1389)، مبانی نظریۀ جامعه‌شناختی معاصر و ریشه‌های کلاسیک آن، ترجمه: شهناز مسمی پرست، تهران: نشر ثالث.
-       سروش، عبدالکریم (1393)، گفتمان مسلمانی معاصر (سخنرانی)، تورنتو: بنیادسهروردی.
-       سعید، ادوارد (1386)، شرق‌شناسی، ترجمۀ لطفعلی خنجی، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
-       سعید، بابی (1379)، اروپامداری و ظهور اسلام‌گرایی، ترجمۀ غلامرضا جمشیدیها و موسی عنبری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-       شیخ نوری، محمدامیر (بی‌تا)، عملکرد استعمار در جهان و ایران، برگرفته از خبرگزاری فارس (باشگاه اندیشه).
-       شیل، لیدی مری (1368)، خاطرات لیدی شیل، ترجمۀ حسین ابوترابیان، تهران: نشر نو.
-       فرایتگ، اولریک (1386)، «نقدی بر شرق‌شناسی»، ترجمۀ غلامعباس ذوالفقاری، فصلنامه تاریخ محلات، شماره 5.
-       قریشی، فردین (1393)، مبانی معرفت‌شناسانۀ اندیشه‌ورزی اجتماعی در ایران، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
-       ممی، آلبر (1351)، چهرۀ استعمارزده، ترجمۀ هما ناطق، تهران: خوارزمی.
-       وبر، ماکس (1373)، «مقدمه اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری»، ترجمۀ حسن چاوشیان، ارغنون، شماره 3: 308-295.
 
-       Al-Azm, Sadik Jalal (1981) "Orientalism and Orientalism in Reverse." Khamsin 8(1981): 5-26.
-       Albrow, Martin (1996) "Global Age." The WileyBlackwell Encyclopedia of Globalization.
-       Bankston, Karl L. and Danielle A. Hidalgo (2007) "Asian and Asian-American Studies." Pp. 397-401 in 21th Century Sociology: A Reference Handbook, Vol. 2, edited by C. D Brayant and D. L Peck Thousand Oaks, California: Sage.
-       Brooker, Peter (2003) A Glossary of Cultural Theory, Vol. 2: Arnold London.
-       Castells, Manuel (2000) "Toward a Sociology of the Network Society." Contemporary sociology 29(5): 693-98.
-       Cesaire, Aimee (1963) “Culture et Colonisation”; in: Liberte, Culture francaise, 5(1): 15-35.
-       Chaudhuri, Kirti N. (1992) .Asia before Europe: Economy and Civilization of the Indian Ocean from the Rise of Islam to 1750. Cambridge and New York: Cambridge University Press.
-       Cook, Micheal (2014) "The Appeal of Islamic Fundamentalism." Journal of the British Academy 2:27-41. doi: doi:10.5871/jba/002.027.
-       Dabashi, Hamid (2015) Can Non-Europeans Think?: Zed Books Ltd.
-       Edgar, Andrew and Peter Sedgwick (2003) Cultural Theory: The Key Concepts: Routledge.
-       Friedman, Thomas L (1999) The Lexus and the Olive Tree: Understanding Globalization: Farrar, Straus and Giroux.
-       Frow, John (1990) What Was Postmodernism?: University of Calgary Press.
-       Hentsch, Thierry (1992) Imagining the Middle East, Vol. 179: Black Rose Books Ltd.
-       Howarth, David (2007) "Edward W. Said" Pp. 196-200 in Fifty Key Sociologists: The Contemporary Theorists, edited by J. Scott. London and New York: Routledge.
-       Mishra, Aliva (2012) "Islamic Fundamentalism; a Comparative Study Of." India Quarterly 68(3): 283–96.
-       O'neill, John (2002) The Poverty of Postmodernism: Routledge.
-       Said, Edward W. (1993) Culture and Imperialism: Vintage.
-       Schwab, Raymond (1984) "The Oriental Renaissance" New York.
-       Schwedler, Jillian (2001) "Islamic Identity: Myth, Menace, or Mobilizer?". SAIS Review 21(2):1-17.
-       Tibi, Bassam (1998) The Challenge of Fundamentalism: Political Islam and the New World Disorder, Vol. 9: Univ of California Press.
-       Turner, Brayan S. (2006) "Orientalism" Pp. 427 in The Cambridge Dictionary of Sociology, edited by B. S. Turner Cambridge: Cambridge University Press.