مارسل موس و سنت دورکیمی: همبستگی اجتماعی و نقد فایده‌گرایی، فاشیسم و بلشویسم

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس

3 عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

دورکیم و سنت دورکیمی در علوم اجتماعی ایران، تاکنون تحت سیطره هژمونی جامعه‌شناسی پارسونزی خوانده شده‌اند و تصویری محافظه‌کار و مدافع نظم موجود از آنها شکل گرفته است. این مسئله سبب شده تا نقدهای مهم این سنت فکری بر اشکال مختلف نظم موجود زمان خود یعنی فایده‌گرایی و اقتصاد بازار آزاد از یکسو و فاشیسم و بلشویسم از سوی دیگر در علوم اجتماعی ایران چندان محل توجه قرار نگیرد. این در حالی است که جامعه ما از یکسو برای نزدیک به سه دهه تحت تأثیر سیاست‌های بازار آزادی بوده و از سوی دیگر به واسطه فقدان تشکل‌های اجتماعی قدرتمند، همواره در معرض خطرات جامعه توده‌ای قرار داشته است.
معرفی مارسل موس، خواهرزاده، شاگرد، جانشین و ادامه‌دهنده سنت دورکیم به علوم اجتماعی ایران با محور قرار دادن دو متن مهم او رساله هدیه و «ارزیابی جامعه‌شناسانه بلشویسم» که در بردارنده نقدهای موس بر فایده‌گرایان اقتصادی، فاشیست‌ها و تجربه بلشویسم است، گامی در جهت ترسیم چشم‌انداز دورکیمی دیگر است. دورکیمی رادیکال، که به نظر می‌رسد امروز بیشتر به کار تحلیل شرایط اجتماعی ایران خواهد آمد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Marcel Mauss and the Durkheimian Tradition: Social solidarity and critique of utilitarianism, fascism and bolshevism

نویسندگان [English]

  • sara shariati mazinani 1
  • Alireza Zakeri 2
  • Mohammad Rezaei 3
1
2
3
چکیده [English]

The hegemony of a Parsonsian reading of Durkheim in Iranian social science has led to the formation of a conservative, pro-status quo image of Durkheimian sociological tradition. Consequently, Durkheim’s major critique of various forms of existing order, from free market economy and utilitarianism to fascism and bolshevism, has been mostly overlooked in Iranian academia. This is while the Iranian society has not only been subject to free market policies throughout the last three decades; due to lack of powerful social associations and syndicates it has always been prone to the danger of moving towards a mass society.
The works of Marcel Mauss, Durkheim’s nephew, disciple and assistant and the main follower of his uncle’s scientific tradition can offer an alternative vision of Durkheimian sociology. In this paper we focus on two of his important texts, “The Gift” and “The Sociological Assessment of the Bolsheviks,” which contain Mauss’s critique of utilitarianism, fascism and bolshevism. This could be helpful in portraying another Durkheim, a radical one, which is seemingly more relevant to the analysis of Iranian society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Marcel Mauss
  • Emile Durkheim
  • social solidarity
  • socialism
  • syndicate
  • professional associations

مراجع

- اسمیت، ادام (1357) ثروت ملل، ترجمه سیروس ابراهیم‌زاده، تهران: انتشارات پیام
- اشرف، احمد (1347) «فونکسیونالیسم»، مجلۀ مطالعات اجتماعی، دورۀ قدیم، شمارۀ 1
- دورکیم، امیل (1381) درباره تقسیم کار اجتماعی، ترجمه باقر پرهام، تهران: نشر مرکز
- دورکیم، امیل (1391) درس‌های جامعه‌شناسی: فیزیک اخلاقیات و حقوق، ترجمه سید جمال‌الدین موسوی، تهران: نشر نی
- معلوف، امین (1389) هویت‌های مرگبار، ترجمۀ عبدالحسین نیک‌گهر، تهران: نشر نی
- موس، مارسل (1394) رساله پیشکش، ترجمه لیلا اردبیلی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
- موس، مارسل (1397) نظریۀ عمومی جادو، ترجمۀ حسین ترکمن نژاد، تهران: مرکز
 
- Durkheim, Émile & Mauss, Marcel (1903), ‘‘De quelques formes primitives de classification. Contribution à l’étude des représentations collectives’’, Année sociologique, vol. 6, pp. 1 à 72.
- Durkheim, Emile (2009) Socialism and Saint Simon, translated by Charlotte Sattler, Routledge: London.
- Fournier, Marcel (2006) Marcel Mauss: A Biography, Translated by Jane Marie Todd, Prinston university press.
 - Giddens, Anthony (1972) ‘‘Four myths in the history of social thought’’, Economy and Society, 1: 4, 357-385.
 
- Hubert, Henri & Mauss, Marcel (1899) “Essai sur la nature et la fonction du sacrifice,” Année Sociologique 2, repr. in Mauss, Marcel (1968) Oeuvres, Vol. 1, Paris : Editions de Minuit.
- Hubert, Henri & Mauss, Marcel (1904) “Esquisse d’une théorie générale de la magie,” Année Sociologique, 7, repr. in Mauss, Marcel (1966) Sociologie et anthropologie, 3rd ed, Paris: PUF.
- Hubert, Henri & Mauss, Marcel (1906) “Introduction à l’analyse de quelques phénomènes religieux,” Revue de l’Histoire des Religions, 58 : 163-203.
- Mauss, Marcel (1919) La prière, vol. 1, Les origines, repr. in Mauss, Marcel (1968) Oeuvres, vol. 1 (Paris: Editions de Minuit, vols. 2 and 3 (1969)).
- Mauss, Marcel (1920) ‘‘La nation’’, l’Année sociologique, Troisième série, 1953-1954, pp. 7 à 68.
- Mauss, Marcel (1992) The sociological Assessment Of Bolsheviks, in Gane, Mike (1992) Radical sociology of Durkheim and Mauss, London: Taylor.
- Mauss, Marcel (1997) ‘‘Gift-Gift’’, in Schrift, Alan (1997) the logic of the gift: toward an ethic of generosity, NewYork: Routledge.
 - Mauss, Marcel (1997) Ecrits politiques, textes présentés par Marcel Fournier, Paris: Frayard.
- Tiryakian, Edward (2016) For Durkheim, Essays in Historical and Cultural Sociology, London: Routdlege.
- Traverso, Enzo (2019) The New Faces of Fascism, Populism and the Far Right, London: Verso.
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
دوره 27، شماره 2
(مربوط به پاییز و زمستان 1399)
اسفند 1399
صفحه 9-34

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار