انجمن‌های علمی و ترویج اخلاق حرفه‌ای علم در ایران

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

انجمن‌های علمی حسب مسئولیت‌های حرفه‌ای‌شان، در ترویج اخلاق علم نقش مهمی می‌توانند ایفا ‌کنند. اما این نقش انجمن‌های علمی  به ندرت  مورد توجه است. در این نوشتار به بررسی اقدامات و فعالیت‌های انجمن‌های علمی در ترویج اخلاق حرفه‌ای علم در ایران می‌پردازیم و سپس میزان تأثیرگذاری این فعالیت‌ها را با انجام پیمایش در میان انجمن‌های علمی در رشته‌های علوم انسانی، فنی و مهندسی، کشاورزی، علوم پایه، هنر و معماری و بین رشته‌ای جویا شدیم. نتایج پژوهش نشان می‌دهد، انجمن‌های علمی در ایران سوای تنوع رشته‌های‌شان، آرزومندانه، میزان اثربخشی فعالیت‌های متنوع انجمنی در زمینه ارتقای اخلاق علم را بسیار بالا ارزیابی می‌کنند، اما در عمل نسبت به بهبود وضعیت اخلاق علم فعالیت کافی ندارند. اخلاق علم برای بسیاری از انجمن‌های علمی در ایران، اگر چه پدیدۀ ناشناخته‌ای نیست اما عملا در حاشیه قرار دارد.  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Scientific Associations and Promotion of Professional Ethics in Science in Iran

نویسندگان [English]

  • seyed ayatolah Mirzaei 1
  • Masoumeh Gharakhani 2
1 Institute for Humanities and Cultural Studies (IHCS), Faculty Member
چکیده [English]

Depending on their professional responsibilities, scientific associations can play an important role in promoting the ethics of science, but this role of scientific associations has rarely received attention. In this manuscript, we investigated the measures and activities taken by scientific associations to promote the professional ethics in science in Iran. We then evaluated the effectiveness of these activities by surveying among scientific associations in humanities, engineering, agriculture, basic sciences, art and architecture, and interdisciplinary majors. Results showed that apart from the diversity in their majors, scientific associations in Iran desirably evaluate the effectiveness of diverse association activities to be very high with regard to promoting the ethics of science. In practice, however, these associations do not possess adequate activity regarding the improvement of the status of ethics in science. The ethics of science for many scientific associations in Iran is marginalized in practice, although it is not unknown.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Professional ethics
  • scientific ethics
  • Scientific associations
  • Professional responsibilities
  • Iran

مراجع

  • آراسته، حمید (1383) فلسفه انجمن‌های علمی، رهیافت، شماره 32، بهار، صص 26 –
  • امیرشیبانی، محمدعلی (1373) نگرش تاریخی به انجمن‌های علمی در ایران، رهیافت، شماره 6، بهار، صص 89 –
  • عبداللهی، محمد (1381) «عملکرد انجمن‌های علمی در زمینه ترویج و توسعه علم و اخلاق علمی»، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره چهارم، شماره1، بهار، صص 63- 47.
  • خلیفه سلطانی، حشمت (1388) مدلی برای مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد در سیاست‌گذاری، نقش انجمن‌های علمی در سیاست‌گذاری‌های علمی، پایان نامه دکتری دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی، پاییز.
  • فراستخواه، مقصود (1385) بررسی نقش انجمن‌های علمی در فرایندهای سیاست گذری و ارزیابی نظام علمی کشور، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
  • فراستخواه، مقصود و سیدمحمدامین قانعی‌راد (1386) «نقش انجمن‌های علمی و دانشگاهیان در نظام سیاست‌گذاری و ارزیابی نظام علمی کشور»، رهیافت، شماره 41، صص 12- 5.
  • قاراخانی، معصومه و سید آیت‌الله میرزایی (1400) اخلاق علم و انجمن‌های علمی در ایران، تهران،: آگاه.
  • قاراخانی، معصومه و سید آیت‌الله میرزایی (1396) اخلاق علم در علوم اجتماعی ایران، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. چاپ اول.
  • قانعی راد، محمدامین؛ قاراخانی، معصومه؛ میرزایی، سید آیت الله (1397الف) «سیاست انجمن‌های علمی در صیانت از اخلاق علم: تجربه‌های جهانی، تلاش‌های ملی»، مجلۀ مطالعات اجتماعی ایران، دوره 12، شمارۀ 2. صص:110-83.
  • قانعی راد، محمدامین؛ قاراخانی، معصومه؛ میرزایی، سید آیت الله (1397ب) «رویکرد انجمنی به اخلاق حرفه ای علم در ایران»، مجلۀ مطالعات جامعه‌شناختی (نامۀ علوم اجتماعی پیشین)، دوره 25 شمارۀ 2. صص: 382-337.
  • قدیمی، اکرم (1385) بررسی تطبیقی ارزیابی عملکرد انجمن‌های علمی ایران و شبه قاره هند، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
  • کمیسیون انجمن‌های علمی ایران (1395) شیب رشد عملکرد انجمن‌های علمی ایران از سال 1389 تا 1394 http://www.isacmsrt.ir/files/site1/A_94.pdf
  • کمیسیون انجمن‌های علمی ایران (1395) جدول امتیاز دهی عملکرد یکساله انجمن‌های علمی سال 1394 http://www.isacmsrt.ir/files/site1/files/forme_ezharnameh_amalkard_94.xls
  • ملک، حسن (1388) تحلیل جامعه‌شناسی سیاست‌های علمی در ایران با تأکید بر نقش انجمن های علمی در حوزه علوم انسانی، پایان نامه دکتری، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.

 

 

  • American Association for the Advancement of Science & S. Office of Research Integrity (2000) The Role and Activities of Scientific Societies in Promoting Research Integrity, A REPORT OF A CONFERENCE April 10, 2000 Washington, DC, available at: http://ori.hhs.gov/documents/role_scientific_societies.pdf
  • Caelleigh, Addeane S. (2003) Roles for Scientific Societies in Promoting Integrity in Publication Ethics, Science and Engineering Ethics , Volume 9, Issue 2, 221-24.
  • Chalk, R, Frankel, MS, & Chafer, SB (1980) Professional Ethics Activities in the Scientific and Engineering Societies. (Washington, DC: American Association for the Advancement of Science), pp. 101, 102.
  • Frankel, Mark. S (1993) Professional Societies and Responsible Research Conduct, National Academy of Sciences (US), National Academy of Engineering (US) and Institute of Medicine (US) Panel on Scientific Responsibility and the Conduct of Research. Responsible Science: Ensuring the Integrity of the Research Process: Volume II.Washington (DC): National Academies Press, Retrieved from  http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK
  • Frankel, Mark S. & and Stephanie J. Bird (2003) The Role of Scientific Societies in Promoting Research Integrity, Science and Engineering Ethics Volume 9, Issue 2,pp. 139-140.
  • Levineand, Felice J. & Joyce M. Iutcovich (2003) Challenges in Studying the Effects of Scientific Societies on Research Integrity, Science and Engineering Ethics, Vol. 9, Issue 2, 257-268.
  • Iutcovich, Joyce M.& John M. Kennedy and Felice J. Levine(2003) “ Establishing an Ethical Climate in Support of Research Integrity: Efforts and Activities of the American Sociological Association”, Science and Engineering Ethics, Vol. 9, Issue 2, pp. 201- 205.
  • Iverson, Margot; Mark S. Frankel, and Sanyin, Siang(2003) Scientific Societies and Research Integrity: What Are They Doing and How Well Are They Doing It?, Science and Engineering Ethics , Volume 9, Issue 2,pp. 141-158.
  • Mitcham, Carl. (2003) Co-Responsibility for Research Integrity, Science and Engineering Ethics , Vol. 9, Issue 2, pp., 273-290
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
دوره 28، شماره 2
(مربوط به پاییز و زمستان 1400)
اسفند 1400
صفحه 267-285

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار