تحول معنایی خانواده در اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر مقیم پژوهشکده زن و خانواده

2 دانش‌آموخته دکتری مطالعات زنان، دانشگاه تربیت مدرس؛

چکیده

خانواده در جامعه ایرانی سمت و سویی متفاوت از سیاست‌های کلان حکومتی اتخاذ کرده و وضعیت شبه‌بحرانی و فرایندی مشابه با خانواده مدرن را در از­هم­گسست و ناپایداری تجربه می‌کند. این نوشتار در پی بررسی دلایل رویه متفاوت کنشگران و رویه حکومتی- دولتی درباره خانواده، در این مجال به تحلیل محتوای کیفی اسنادبالادستی در حوزه خانواده پرداخته است. نتیجه بررسی چهل سند شامل اسناد صادره از جانب رهبر نظام، قوانین توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و اسناد مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی بیانگر ثبات معنایی خانواده در مجموعه این اسناد است. ثبات معنایی خانواده به‌واسطه در‌نظرداشتن خانواده تراز و خانواده نامتعین ذیل، اندیشه­ در سایه و به رسمیت نشناختن تحولات کنشگران در چهار دهه گذشته بوده است. این امر سبب شده است خانواده در اسناد بالادستی صورت ذهنی یابد که با عینت اجتماعی آن در تعارض قرار دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Semantic evolution of family in Islamic Republic of Iran's grand documents

نویسندگان [English]

  • Somayeh Arab Khorasani 1
  • Fezeh sadat Hosseini 2
1 Academic staff of woman and family Institute
2
چکیده [English]

Family in Iran has taken a different path from governmental documents and going on through the same path as modern families has gone in dissolution and instability. This paper due to this purpose has studied forty grand documents including seventeen from the supreme leader of Islamic Republic of Iran, six rules of economic, social and cultural development program and sixteen documents of Supreme Council of the Cultural Revolution that shows the semantic stability of family. Semantic stability of family is based on paragon and unidentified family which figured out of hidden Idea and also unrecognized transformation of the agencies during these four decades. This leads Iranian policy makers to have a subjective image of family that has the least connection to the objective family in lived experience of social actors. That made these tow have conflict of interests and also lots of problems for family and its members.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conflict of interests
  • Institution
  • woman
  • man
  • family

مراجع

  • احمدی، بابک (1380). معمای مدرنیته، تهران: نشر مرکز.
  • آزاد ارمکی، محمدتقی (1395). تغییرات، چالش­ها و آینده خانواده ایرانی، تهران: نشر تیسا، چاپ اول.
  • آزاد ارمکی، محمدتقی؛ شریفی­ساعی، محمدحسین؛ ایثاری، مریم؛ طالبی، سحر (1391). «هم‌خانگی؛ پیدایش شکل‌های جدید خانواده در تهران»، جامعه­پژوهی فرهنگی، 3(1)، 43-77.
  • اعزازی، شهلا (1376). ج‍ام‍ع‍ه‌ش‍ن‍اس‍ی‌ خ‍ان‍واده‌ ب‍ا ت‍أک‍ی‍د ب‍ر ن‍ق‍ش، س‍اخ‍ت‍ار و ک‍ارک‍رد خ‍ان‍واده‌ در دوران‌ م‍ع‍اص‍ر، تهران: نشر روشنگران و مطالعات زنان، چ اول.
  • ایمان، محمدتقی (1392). ارزیابی پارادایمی برنامه‌های توسعه جمهوری اسلامی ایران، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  • باومن، زیگموند (1396). اشارت‌های پست‌مدرنیته، ترجمه حسن چاووشیان، تهران: نشر ققنوس، چاپ چهارم.
  • جلالی، محمد؛ مهدوی زاهد، مهدی (1396). «نسبت تحولات نهاد خانواده با نظریه دولت در ایران معاصر»، نشریه راهبرد، شماره 26(82)، 97-79.
  • چیل، دیوید (1388). خانواده­ها در دنیای امروز، ترجمه محمدمهدی لبیبی، تهران: نشر افکار، چاپ اول.
  • خضری، محمد (1380). «تأثیر سیاست‏های اقتصادی دولت پس از انقلاب بر خانواده»، مطالعات راهبردی زنان، شماره 14.
  • راسخ، محمد؛ رفیعی، محمدرضا (1389). «نسبت حکومت با زندگی مطلوب؛ نگرشی به رویکرد بی‌طرفی»، فقه و حقوق اسلامی، دوره 1(1)، 131-109.
  • روبیلا، میهالا (1398). سیاست خانواده در جهان، ترجمه سید محمدحسین سادات چاوشیان، قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
  • روزن­بام، هایدی (1367). خانواده به‌منزله ساختاری در مقابل جامعه، ترجمه محمدصادق مهدوی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، چاپ اول.
  • سمواتی، زهرا؛ سطوتی، جعفر؛ زرنگ، محمد (1395). «تحلیلی بر جایگاه زن و خانواده در برنامه‌های توسعه‌ای در اسناد فرادستی نظام»، مطالعات توسعه اجتماعی ایران، دوره 8، شماره2، 68-49.
  • شکوری، علی؛ آزاد ارمکی، محمدتقی (1381). «مدرنیته و خانواده تهرانی»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی اصفهان (مطالعات و پژوهش‌های دانشکده ادبیات و علوم انسانی): شماره 31-30، 245-268.
  • صادقی فسایی، سهیلا؛ خادمی، عاطفه؛ نجفی، طیبه (1395). «تحلیل گفتمان سه دوره اجرایی جمهوری اسلامی ایران در زمینه وضعیت اجتماعی زنان»، الگوی پیشرفت اسلامی، دوره 4، شماره 7، 201-175.
  • صادقی، سهیلا؛ عرفان‌منش، ایمان (1392). «تحلیل جامعه­شناختی تأثیرات مدرن­شدن بر خانواده ایرانی و ضرورت تدوین الگوی ایرانی اسلامی»، زن در فرهنگ و هنر، شماره1، 84-63.
  • صفری شالی، رضا (1394). «تحلیل گفتمان عدالت جنسیتی در لوایح و برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی»، مطالعات جامعه‌شناختی، دوره 22، شماره 2، 237-211.
  • گلچین، مسعود (1379). «روابط متقابل نهاد سیاسی و دولت با خانواده»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی (دانشگاه خوارزمی)، شماره 29-28، 79-41.
  • گیدنز، آنتونی (1378). تجدد و تشخص؛ جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمه ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.
  • لولاآور، منصوره؛ شاهمرادی زواره، راضیه (1393). «واکاوی نقش اجتماعی زن از منظر آیت‌الله خامنه‌ای»، نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، شماره 1، 28-9.
  • Downe Wamboldt, B. (1992). "Content Analysis: Method, application and Issues". Health care for women international, Vol. 13(3), p. 313-321.
  • Giddens, Anthony; Pierson, Christopher (1998). Conversations with Anthony Giddens Making sense of modernity. Polity Press in associated with Blackwell publisher.
  • Golchin, Masuod & Safari, Saeed (2017). "Tehran metropolis and the emergence of symptoms of new form of male-female relationship; the study of field, process and consequence of cohabitation". Journal of Iran cultural research, Vol, 10(1), 29-57.
  • Gubernskaya, Zoya (2010). "Changing attitudes toward marriage and children in six countries". Sociological Perspectives, Vol. 53(2), 179–200.
  • Hsieh, Husiu-Fang, Sara E E. Shanon (2005). "Three approaches to content analysis". Qualitative Health research, Vol. 15(6), p. 1277-1288.
  • Krippendorff, K. (1980). Content Analysis: An introduction to its methodology. The sage commtext series, sage Publications Ltd, London.
  • Lewis, J. & Gulliary, S. (2005). "The adult workers model: family, gender and care: the search for new policy principles and the problems of a capalities". Economy and society, Vol. 34(1), 76-104.
  • Lincoln, Y. S. & E. G. Guba (1985). Naturalistic Inquiry. Beverly Hills, Sage Publication Inc, NewburyPark, London: New Dehli.
  • Mayring, P. (2000). "Qualitative content analysis". Qualitative social research, Vol. 1(2).
  • Polit, D.F. & B. P. Hungler (1999). Nursing research. Principles and Methods. Philadelphia, Sixth(ed) J. B. Lippincott Company, New York: Baltimore.
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
دوره 28، شماره 2
(مربوط به پاییز و زمستان 1400)
اسفند 1400
صفحه 287-311

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار