مطالعه روایت‌ رمان‌های جنگ بین ایران و عراق در رمان‌های ایرانی و مقایسه آنها در دو دوره زمانی (۱۳۸۴-۱۳۶۰) و (۱۳۹۴-۱۳۸۴)

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسنده

دکترای علوم ارتباطات. دانشگاه تهران

چکیده

این مقاله با هدف شناخت شیوه روایت (رسمی و انتقادی)، در رمان‌های حوزه ادبیات جنگ بین ایران و عراق به تحلیل روایت یازده رمان می‌پردازد. بدیهی است که با شروع جنگ بین ایران و عراق نویسندگان ایرانی دست به قلم برده و آثاری را در ژانر ادبیات جنگ از خود باقی گذاشتند که اولینِ این رمان‌ها «زمین سوخته» از احمد محمود در سال ۱۳۶۱ می‌باشد. اما آنچه در این میان تأمل‌برانگیز و از اهمیت بیشتری برخوردار بوده، این است که نهادها و مراکز فرهنگی بدون تخصص لازم از عوارض و تبعاتی که جنگ می‌تواند بر اقتصاد، فرهنگ، نیروی انسانی و تمام زیرساخت‌های یک کشور وارد کند، سعی کردند در قالب مفاهیمی چون «ادبیات دفاع مقدس»، با تأکید بر تداوم شیوه روایت رسمی در ژانر ادبیات داستانی، خسارات و تبعات جنگ را کم‌اهمیت جلوه دهند. این نوع نگاه و طرز تلقی از جنگ موجب طرح سؤالاتی شد. از این روی، به منظور نیل به اهداف این پژوهش رویکرد نظری «والتر فیشر» از حیث (انسجام و باورپذیری) را برای تحلل روایت رمان‌های انتخابی اتخاذ کردیم. ضمناٌ با توجه به اینکه این تحقیق با تحلیل روایت رمان پیگیری شده است، روش‌شناسی در این پژوهش از نوع کیفی و در پارادایم تفسیری را برگزیده‌ایم، که در فرایند کار ملاحظه می‌شود ژانر ادبیات جنگ در مقاطع مختلف تحولات چشمگیری را تجربه کرده است. از این جهت ملاحظه می‌کنیم که با نزدیک‌شدن به دهه هشتاد ساختار داستان‌ها پیچیده‌تر می‌شود و در شخصیت‌پردازی به افرادی توجه می‌شود که تحت تأثیر تبعات جنگ قرار گرفته‌اند. علاوه بر این در دهه هشتاد مخاطبان به دنبال نتایج و دستاورد جنگ هشت ساله در لابه‌لای صفحات این نوع رمان‌ها می‌باشند که با فاصله‌گرفتن از دوران پرمصائب جنگ شاهد تغییر رویکرد بسیاری از نویسندگان این ژانر ادبی هستیم که در جهت روایت انتقادی قلم زده‌اند. در نتیحه ملاحظه می‌کنیم که روایت انتقادی در میان نویسندگان و مخاطبان از مقبولیت و جایگاه بهتری برخوردار بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Studying the narrative of the war between Iran and Iraq in Iranian novels and Comparing them in two time periods (1981-2005) and (2005-2015)

نویسنده [English]

  • Sha'aban Pirhayati
چکیده [English]

This article with analyzes the narration of 11 novels in the literature field of the Iran-Iraq war with the aim of understanding the narrative style (official and critical). It is obvious that with the start of the war between Iran and Iraq, Iranian writers started writing and wrote some novels in the genre of war literature, the first of these novels being "Scorched Earth" by Ahmad Mahmoud in1981, but what is thought-provoking and more important is that cultural institutions and it's centers without the necessary expertise of the complications and consequences that war can bring to the economy, culture, human resources and all infrastructures of a country, tried to The format of concepts such as "literature of sacred defense", by emphasizing the continuation of the official narrative style in the fiction genre, downplay the losses and consequences of the war. This type of view and perception of the s war caused questions to be raised. Therefore, in order to achieve the goals of this research, we adopted the theoretical approach of "Walter Fisher" in terms of (coherence and believability) to analyze the narrative of selected novels. In addition, considering that this research has been followed by analyzing the narrative of the novel, we have chosen the methodology in this research of a qualitative type and in an interpretive paradigm, which can be seen in the process of the work that the genre of war literature has experienced significant changes at different times. From this point of view, we see that as the eighties approach, the structure of the stories becomes more complicated and in the characterization, attention is paid to people who were affected by the consequences of the war. In addition, in the 80s, audiences are looking for the results and achievements of the eight-year war in the pages of these types of novels, and by moving away from the time of the war, we see changes in the approach of many writers of this literary genre, who wrote in the direction of critical narration. As a result, we can see that the critical narrative has had a better acceptance and position among the authors and the audience.

کلیدواژه‌ها [English]

  • analysis of novel narrative
  • genre of war literature
  • official and critical narratives
  • احمدی، بابک (۱۳۸۰) ساختار و تأویل متن تهران: نشر مرکز.
  • اخوت، احمد (۱۳۷۱) دستور زبان داستان اصفهان: نشر فردا.
  • انوشه، حسن (سرپرست) (۱۳۷۶) دانشنامة ادب فارسی، ج ۲، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
  • ایگلتون، تری (۱۳۸۰) پیش درآمدی بر نظریة ادبی ترجمة عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
  • پاینده، حسین (۱۳۹۲) «گشودن رمان»، تهران: نشر مروارید.
  • پاینده، حسین (۱۳۹۳) مفهوم «کانون‌سازی» در روایت‌شناسی، نشریه روایت، شماره 2، پاییز.
  • پاینده، حسین (۱۳۹۷) «نظریه و نقد ادبی» تهران: چاپ مشعر.
  • پراپ، ولادیمیر (۱۳۸۶) ریخت‌شناسی قصه های پریان ترجمة فریدون بدره ای، تهران: انتشارات توس.
  • پرینس، جرالد (۱۳۹۱) روایت‌شناسی: شکل و کارکرد روایت، ترجمة محمد شهبا، تهران: انتشارت مینوی خرد.
  • جانسون، لزلی (۱۹۷۹) منتقدان فرهنگ، ترجمه ضیاء موحد، انتشارات طرح نو.
  • فورستر، ادگار مورگان (۱۳۸۴) جنبه‌های رمان، ترجمۀابراهیم یونسی.
  • موام، سامرست (۱۳۶۴) درباره رمان و داستان کوتاه، ترجمه کاوه دهگان، تهران: چاپخانه مهر.
  • میرصادقی، جمال (۱۳۶۴) عناصر داستان، تهران: انتشارات شفا.
  • یونسی، ابراهیم (۱۳۶۵) هنر داستان‌نویسی، تهران: انتشارات سهروردی.
  • A Dictionary of Narratology. Revised ed. Bebraska: University of Nebraska Press, 2003.
  • Chatman, Seymour. Story and Discourse: Narrative Structure in Fiction and Film. Ithaca: Cornell University Press, 1993.
  • Currie, Mark. Postmodern Narrative Theory. London: Macmillan, 1998.
  • Figures of Literary Discourse. Trans. Alan Sheridan. New York: Columbia University Press, 1982.
  • Fisher, W.R. (1984). Narration as a human communication paradigm: The case of public moral argument. Communication Monographs, 52,347-367.
  • Fisher, Walter,1985, Narration Paradigm journal of communication,35,4, pp74-92
  • Fowler, Roger. Linguistic Criticism. 2nd Oxford: Oxford University Press,

1996

  • Leech, Geoffrey N, and Michael H. Short. Style in Fiction: A
  • Martin, Wallace. Recent Theories of Narrative. Ithaca: Cornell University Press, 1986.
  • ----- Narrative Discourse. Trans. Jane E. Lewin. Ithaca: Cornell University Press, 1980.
  • -----. Narrative Discourse Revisited. Trans. Jane E. Lewin. Ithaca: Cornell
  • University Press, 1988. Linguistic Introduction to English Fictional Prose. London: Longman, 1990.
  • Onega, Susana, and José Angel García Landa (eds). Narratology. London: Longman, 1999.
  • Prince, Gerald. Narratology: The Form and Functioning of Narrative. Berlin: Mouton, 1982.
  • Rimmon-Kenan, Shlomith. Narrative Fiction: Contemporary Poetics. London: Routledge, 1996.
  • Toolan, Michael. Narrative: A Critical-Linguistic Introduction. London: Routledge, 1988.