ادراک از عدالت و ارزیابی معیارهای وضع عادلانه در ساختار طبقاتی؛ مقایسه نظام مشاغل در دو استان تهران و گیلان

نویسندگان

1 گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

2 فارغ‌التحصیل دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

10.22059/jsr.2023.91523

چکیده

این پژوهش به دنبال بررسی مقایسه‌ای ادراک از عدالت و احساس بی­عدالتی در بین گروه­های مختلف شغلی(ساختار طبقاتی) است. معیارهای وضع عادلانه از طریق ارزیابی ملاک­های توزیع درآمد در سه موضع «پاداش‌دهنده»، «پاداش‌گیرنده» و «ناظر بی­طرف» به صورت تجربی سنجیده و سپس با ملاک­های نظری مقایسه شده است. روش انجام پژوهش پیمایش با تکنیک پرسشنامه ساخت‌یافته با حجم نمونه 381 نفر از بین دو جامعه آماریِ نظام مشاغل استان تهران و گیلان بوده است. یافته‌های حاصل از سنجش ارزیابی عادلانه بودن درآمد با «روش جِسو» نشان داد، ارزیابی تمام گروه­های شغلی از درآمدشان، در قطب منفی است به این معنا که میزان درآمد واقعی کمتر از درآمد عادلانهِ مورد انتظار برآورد شده است. از منظر مقایسه اجتماعی بین گروه­های شغلی نیز مشخص گردید که اولاً اکثر گروه­های شغلی وضع خود را با گروه‌های شغلی بالاتر از گروه شغلی خود مقایسه می‌کنند و ثانیاً گروه مرجع مقایسه‌ای تمام مشاغل، گروه شغلی «مسئولین دولتی و مقام­­های مدیریتی کشوری» بوده است. این تحقیق نشان داد که ارزیابی معیارهای وضع عادلانه نسبت به سه موضع پاداش‌گیرنده، پاداش‌دهنده و موضع بی‌طرف ترتیب و اولویت‌های متفاوتی دارد اما فصل مشترک آنها این است که شاخص «سزاواری» مربوط به معیار فرایند کار نسبت به سایر شاخص­ها در اولویت اصلی توزیع­ درآمد قرار دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Perception of justice and evaluation of the criteria of just status in the class structure, Comparison of Job system in two provinces of Tehran and Gilan

نویسندگان [English]

  • Mahdi Malmir 1
  • Hoda Yaghouti 2
1 Assistant Professor of Sociology at Shahid Beheshti University
2 Social Science, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

This study seeks to compare the extent of feelings of injustice among different occupational groups. In addition, the criteria for income distribution based on the three positions of "rewarder", "reward recipient" and "neutral observer" have been measured experimentally and then compared with theoretical criteria. The research method is a survey with a structured questionnaire technique with a sample size of   381 people. The results of measuring the fairness of income assessment using the "Jesso method" show that the evaluation of all occupational groups of their income is at a negative pole, meaning that the amount of real income is estimated to be less than the expected fair income. Also, in examining the criteria of justice, it was found that the index of "merit" related to the process criterion is the main priority of income distribution over other indicators. From the perspective of social comparison criteria between occupational groups, it was found that firstly, most occupational groups compare their status with occupational groups higher than their occupational group, and secondly, the reference group for comparing all occupations, the occupational group "government officials and national management officials" have been.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Comparison
  • Just Situation
  • Feeling of Injustice
  • Job Positions
  • Jasso’s Theory of Justice

مراجع

اخوان کاظمی، بهرام(1397). نگرشی تطبیقی به مفهوم عدالت در فلسفه سیاسی افلاطون و ارسطو، مطالعات حقوقی، 10(3)، 27-1
ارسطو(1378). اخلاق نیکوماخوس، ترجمه محمد حسن‌‌لطفی، تهران: طرح نو.
چدی، درک(1392). نظریه­های روانشناسی اجتماعی، ترجمه زهره خلیلی، تهران: آوای نور.
چلبی، مسعود(1375). جامعه شناسی نظم؛ تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی، تهران: نشرنی.
دفتر طرح های ملی(1382). پیمایش ملی ارزش­ها و نگرش­های ایرانیان، موج دوم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
دفتر طرح‌های ملی(1394). پیمایش ملی سنجش سرمایه اجتماعی کشور، موج دوم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
رالز، جان(1387). نظریه عدالت. ترجمه مرتضی بحرانی و محمدکمال سروریان، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
سهندی، علی(1394). بررسی و تحلیل درک عدالت اجتماعی در بین معلمان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته پژوهش علوم اجتماعی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
قاسمی، وحید، عریضی، حمیدرضا و مردانی. حمید(1389). تحلیلی جامعه­شناختی بر احساس عدالت در بین معلمان شهر زنجان، فصلنامه علوم ­اجتماعی، 51: 107- 137.
کرامپتون، رزماری(1398). طبقه و قشربندی اجتماعی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران، نشر نی
لسناف، مایکل. ایچ(1378). فیلسوفان سیاسى قرن بیستم، ترجمه خشایار دیهیمی، تهران: نشر ماهی
هزارجریبی، جعفر(1390). بررسی احساس عدالت اجتماعی و عوامل موثر بر آن مطالعه موردی شهر تهران، جامعه‌شناسی کاربردی، 43 (3): 41-62.
وزارت کشور(1397). سنجش سرمایه اجتماعی، گزارش ملی، سازمان امور اجتماعی
یاقوتی، هدی(1391). بررسی عوامل اجتماعی موثر بر افسردگی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی. دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
 
Adams, J.S. (1965). Inequity in Social exchange. In L.Berkowitz (Ed.), Advances in experimental social psychology(Vol.2). New York: Academic Press.
Akhavan, Bahram (2018). A Comparative examination of the concept of justice in the political philosophy of Plato and Aristotle, Legal Studies, 10(3),  1-27 (in Persian)
Aristotle (2000). Nicomachean ethics, translated by Mohamad Hassan Lotfi, Tehran, Tarhe No (in Persian)
Chalabi, Masood (1996). Sociology of order; Theoretical explanation and analysis of social order, Tehran, Ney publication (in Persian)  
Crompton, Rosemary (2008). Class and stratification, translated by Hoshang Nayebi, Tehran, Ney publication (in Persian)  
Derek, Chadee (2011). Theories in social psychology, translated by Zohreh Khalili, Tehran, Avaye Noor (in Persian)
Ghasemi, Vahid, Arizi, Mohamad Reza, Mardani, Hamid (2010). Sociological analysis of injustice affection among the teachers of Zanjan City, QJSS, 17(51). 107-137 (in Persian)  
Hayek, F. A. (2012), Law, legislation and liberty: a new statement of the liberal principles of justice and political economy, Routledge.
Hezarjaribi, Jafar (2011). The study of feeling social justice and effective factors on it, Journal of Applied Sociology, 22(3). 41-62 (in Persian)  
Jasso, g. (2000). Trends in the experience of injustice: justice indexes about earnings in six societies,1991–1996. Social Justice Research. 13(2). 101-121.
Jasso, G. (1980).  A new theory of distributive justice, American Sociological Review, 45(1). 3-32.
Jasso, G. (2006). Factorial Survey Methods for Studying Beliefs and Judgments, Sociological Methods & Research, 34(3). 334-423.
Jasso, G. & Rossi, P. (1977). Distributive justice and earned income. American Sociology Review. (42). 639-651.
Jasso. G & Wegener, B. (1997). Methods for empirical justice analysis: Part 1. Framework, models, and quantities. Social Justice Research,10(4). 393-430.
Konow, J. (2003). Which is the fairest one of all? a positive analysis of justice theories, Journal of Economic Literature. 41 (4).  1188-1239.
Lessnoff, Michael Harry (1999). Political Philosophers of the twentieth century, translated by Khashayar Deyhaimi, Tehran, Mahi publication (in Persian)  
Ministry of Interior (2017). Measurement of Social Capital, Social Affairs Organization (in Persian)  
Office of National Plans (2003). Iranian National Plan of Values and Attitudes, second wave, Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance (in Persian)  
Office of National Plans (2015). National Plan of Measuring Social Capital, second wave, Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance (in Persian)  
Rawls, J. (1971). A theory of Justice, Oxford: Oxford University Press.
Rawls, John (2005). A theory of justice, translated by Morteza Bahrani and Mohamadkamal Sarvarian, Tehran, Institute for Social and Cultural Studies (in Persian)  
Rogelberg, S.G. (2007). Encyclopedia of Industrial and Organizational Psychology. SAGE Publications. Ice.3. 284- 302.
Sahandi, Ali (2015). Studying and analyzing the perception of social justice among teachers. Master's thesis in Social Science Research. Shahid Beheshti University, Tehran (in Persian)  
Yaghooti, Hoda (2012). The study of social factors affecting depression. Master's thesis in Social Science Research. Shahid Beheshti University, Tehran (in Persian)
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
دوره 29، شماره 2
(مربوط به پاییز و زمستان 1401)
اسفند 1401
صفحه 133-148

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار