روایت زنان از تجربه خانواده ایرانی از کرونا و قرنطینه خانگی

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مطالعات زنان دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

2 استادیار جامعه شناسی. دانشکده علوم اجتماعی.دانشگاه تهران.تهران.ایران

3 استادیار گروه مدیریت و روان‌پرستاریف دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

10.22059/jsr.2023.361250.1869

چکیده

تجربه کرونا و قرنطینه خانگی با به‌هم ریختگی و گسست در نظم زندگی روزمره‌، توانست تغییرات عمیق و گسترده‌ای در عرصه‌های گوناگون زندگی فردی و اجتماعی ایجاد کند. با ملاحظه کرونا به‌‌ موقعیت ‌ جامعه‌شناختی منحصر به فرد برای فهم پدیده‌های اجتماعی و تاکید بر تنوع و تکثر تجربه، این پژوهش، به دنبال فهم تجربه خانواده ایرانی از خلال روایت‌های زنانه از این رخداد بود. از این‌رو، یافته‌های به‌دست آمده از گفت‌و‌گوهای عمیق نیم‌ساختاریافته با 23 زن متاهل 52-30 ساله در دو استان تهران و البرز همزمان با اولین قرنطینه خانگی در سال 1399، با رویکرد تفسیری تفهمی تحلیل مضمون شد. در صورت‌بندی شبکه‌ معنایی خانواده‌ ایرانی از رویارویی با این بیماری از منظر روایتی زنانه، چهار الگوی معنایی غالب، یعنی احساس رهاشدگی و بی‌پناهی خانواده در غیاب دولت؛ ازجاکندگی و درهم‌شدگی فضاهای زیست روزمره خانوادگی و اجتماعی؛ تعلق کالبدی به فضای خانه و مرکزیت‌یابی خانواده و در نهایت، اقتدارزدایی پزشکی به محوریت خانواده در آنِ بحران شناسایی و تحلیل شد. به‌طورکلی، رویارویی با بیماری با گسست در جریان عادی زندگی، فرد را در موقعیت کنش آگاهانه قرار داده و در حالی‌که در آنِ رخداد ‌پاندمی کشنده، اقتدارزدایی از دولت، انگاره قالبی خانواده و پزشکی به‌مثابه ساختار تداوم می‌یابد؛ شاهد بازگشت کنش‌گر و ساخت‌شکنی از زیست خانوادگی و اجتماعی در فرایند ساخت خود و به محوریت خانواده به مثابه یک گروه هستیم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Women’s Narratives of Iranian Family’s Experience of Home Quarantine under Covid-19

نویسندگان [English]

  • mohamad taghi karami ghahi 1
  • Tahereh Khazaei 2
  • Parastoo Oujian 3
1 Associate Professor of Women Studies, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, of Social Sciences, University of Tehran
3 Department of Psychiatric Nursing and Management, School of Nursing and Midwifery,Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran
چکیده [English]

The chaos and rupture in everyday life caused by the corona virus and the home quarantine caused deep and intence changes in various realms of individual and public life. Taking the Covid-19 in its unique sociological sense as a window to understanding the social phenomena and taking the plurality and diversity of experiences into account, this article seeks to explore the experience of the Iranian family via the narratives of women. Applying a hermeneutic approach, we conduct content analysis to analyze the experience of the first home quarantine in 2020 of 23 married women aged 30 to 52 in two provinces of Tehran and Alborz, based on the data gathered using deep, semi-structured interviews. Formulating the meaning network of the Iranian family’s experience of dealing with the pandemic from a women’s perspective, we found four main meaning patterns: the feeling of abandonment and loneliness in the absence of the State; displacement and fusion of the family and the social everyday life spaces; women’s corporal devotion to home leading to the centralization of family; and the medical disempowerment in favor of family empowerment. Overall, findings show that dealing with the pandemic creates a rupture in the normal rhythm of life that exposes the individual to taking conscious actions, and while the disempowerment of the State, of stereotypes of the family, and of medication as a structure continue under the mortal pandemic, we witness the return of agency and the deconstruction of social and family life in a process of self-construction centered on family as a group.

کلیدواژه‌ها [English]

  • family
  • medicine
  • Covid-19
  • home quarantine
  • Iran

مراجع

ابراهیم‌نژاد، هرمز (1401). پزشکی در ایران: حرفه، تخصص و سیاست (1343 - 1193ق)، ترجمه: محمد کریمی و مرتضی ویسی، تهران: شیرازه کتاب ما
ابراهیمی، مرضیه (1399). سنخ‌شناسی مواجهه خانواده ایرانی با بحران کرونا، فصل‌نامه بررسی مسائل اجتماعی ایران، دوره 11، شماره 1، ص 225-249.
آدام، فلیپ و هرتسلیک، کلودین (1385). جامعه‌شناسی بیماری و پزشکی، ترجمه‌: لورانس-دنیا کتبی، تهران: نشر نی.
آرمسترانگ دیوید و توکل کوثری، محمدعلی (1391). جامعه‌شناسی پزشکی، ترجمه: محمدعلی توکل کوثری، تهران: حقوقی.
آزاد ارمکی، تقی (1386). جامعه شناسی خانواده ایرانی. تهران: سمت.
اسکندریان، غلامرضا (1399). ارزیابی پیامدهای ویروس کرونا بر سبک زندگی (با تاکید بر الگوی مصرف فرهنگی). ارزیابی تاثیرات اجتماعی، 1(2 (ویژه نامه پیامدهای شیوع ویروس کرونا-کووید 19) )، 65-85. SID. https://sid.ir/paper/524156/fa
اسفنایوس، فردریک (1400). هرمنوتیک پزشکی و پدیدارشناسی سلامت: گام‌هایی به‌سوی فلسفه کار پزشکی، ترجمه: محمدرضا اخلاقی‌منش، تهران: فرهامه.
بادامچی، محمدحسین و البرزی، فاطمه (1399). کرونا، بازگشت به خانه و برآمدن الگوی نوظهور زنان خانه‌دارِ مجازی، مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی، شماره 47، ص 183-217.
باقرزاده، علی (1400). ابراز نگرانی از کاهش نرخ برگشت‌ناپذیری دانش‌آموزان به مدارس. خبرگزاری ایسنا، 5 خرداد، بازیابی‌شده از: https://www.isna.ir/news/1400030503692
باینوم، ویلیام (1397). تاریخ پزشکی، ترجمه: فهمیه مخبر دزفولی، تهران: نشر سینا.
برناردز، جان (1400). درآمدی به مطالعات خانواده، ترجمه: حسین قاضیان، تهران: نشر نی.
بک‌گرینسهایم، الیزابت (1388). خانواده در جهان امروز، ترجمه: افسر افشار نادری و بیتا مدنی، تهران: افسرافشار نادری.
بلیکی، نورمن (1384). طراحی پژوهش های اجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
بودون، ریمودن و بوریکو، فرانسوا (1385). فرهنگ جامعه شناسی انتقادی. ترجمه عبدالحسین نیک‌گهر. تهران: فرهنگ معاصر.
تاج بخش، غلامرضا (1399). واکاوی سبک نوین زندگی عصر پسا کرونا. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 10(35), 340-360. (https://sspp.iranjournals.ir/article_48015.html)
تورن، آلن (1400). بازگشت کنش‌گر: نظریه اجتماعی در جامعه پساصنعتی، ترجمه: سلمان صادقی زاده، تهران: ثالث.
تومبز، اس.کی (1398). معنای بیماری: شرحی پدیدارشناختی از دیدگاه‌های متفاوت پزشک و بیمار، ترجمه: محمدرضا اخلاقی‌منش، تهران: فرهامه.
حاجیانی، ابراهیم (1399). بیش پزشکی شدن جامعه در دورۀ پساکرونا، در فاطمه صادق ثابت (ویراستار)، مجموعه مقالات کرونا و جامعۀ ایران، سویه‌های فرهنگی اجتماعی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
حسنی، حسین (1399). کرونا، فاصله‌گذاری اجتماعی و فرهنگ ویدیویی پلتفرمی، در کرونا و جامعه ایران، سویه‌های فرهنگی و اجتماعی، به کوشش محمد سلگی، داریوش مطلبی و اسماعیل غلامی‌پور، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات.
حقگو، جواد و سلیمانی، غلامعلی (1399). چگونگی رویارویی رسانه های دولتی ایران با بحران کرونا. پژوهشنامه علوم سیاسی، 15(4 (60) )، 73-96. (SID. https://sid.ir/paper/389716/fa)
ریتزر، جورج (1384). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: علمی
سیفی، محمدرضا (1400). هرچه از آموزش حضوری فاصله بگیریم کیفیت آموزش پایین می‌آید. مصاحبۀ پانا با مدیرکل دفتر توسعه عدالت آموزشی و آموزش عشایر وزارت آموزش‌وپرورش در مورد آموزش عشایر در دورۀ کرونا، 6 اردیبهشت، بازیابی‌شده از: http://www.pana.ir/news/1174937
صالحی علیرضا (1398). اقتدار پزشکی از خشونت تا دگر فهمی، تهران: آگاه.
عبدالهی، عادل، و رحیمی، علی (1399). برساخت اجتماعی کرونا و سیاست های مقابله با آن مطالعه موردی: کاربران فضای مجازی. ارزیابی تاثیرات اجتماعی، 1(2 (ویژه نامه پیامدهای شیوع ویروس کرونا-کووید 19) )، 43-63. SID. https://sid.ir/paper/376410/fa
علوی‌پور رفسنجانی، آزیتا؛ عبدی، رقیه و غزنوی، عصمت (1399). بررسی سلامت روان و شیوع اختلالات روان‌شناختی در مادران دارای فرزند مدرسه‌ای در بحران کرونا. دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، سال سوم، شماره 29، ص 34-39.
فوکو میشل (1390). تولد پزشکی بالینی، ترجمه: فاطمه ولیانی، تهران: نشر ماهی.
فوکو، میشل، (1389). تئاتر فلسفه، گزیده‌ای از درس گفتارها، کوتاه نوشت‌ها، گفت‌وگوها و...، ترجمه: افشین جهاندیده و نیکو سرخوش، تهران: نشر نی.
قاضی طباطبایی، سیدمحمود؛ ودادهیر، ابوعلی و محسنی تبریزی، علیرضا (1386). پزشکی شدن به مثابه بازی: تحلیلی بر ساخت اجتماعی مسایل انسانی. پژوهش‌نامه علوم انسانی، -(53 (ویژه‌نامه جامعه‌شناسی))، 289-324. SID. https://sid.ir/paper/66745/fa
کاستلز، امانوئل (1380). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ: ظهور جامعه شبکه‌ای (جلد 1)، ترجمه: افشین خاکباز، احد علیقلیان، تهران: طرح نو.
کرسول، جان (1391). پویش کیفی و طرح پژوهش: انتخاب از میان پنج رویکرد (روایت‌پژوهی، پدیدارشناسی، نظریه داده بنیاد، قوم‌نگاری، مطالعه موردی)، ترجمه: حسن دانایی‌فرد و حسین کاظمی، (ویرایش دوم)، تهران: انتشارات اشراقی، صفار.
گیدنز، آنتونی (1378). پیامدهای مدرنیت، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: نشر مرکز.
گیدنز، آنتونی (1378). راه سوم: بازسازی سوسیال دموکراسی. ترجمه منوچهر صبوری‌ کاشانی. تهران: شیرازه.
گیدنز، آنتونی (1385). جامعه‌شناسی، ترجمه: منوچهر صبوری‌کاشانی، تهران: نشر نی.
مارکم، جیمز ا. (1399). فلسفه پزشکی مقدماتی: انسانی کردن پزشکی مدرن، ترجمه: پیروزه شهباز و دیگران، تهران:  لوح فکر.
میرزایی، مهدی و نظرزاده، مسعود (1400). بررسی علل افزایش خشونت خانگی علیه زنان در ایام قرنطینه خانگی شیوع همه‌گیری کرونا و ارایه راهکارهایی در جهت دستیابی به حقوق شهروندی زنان در ایام پسا کرونا) مورد مطالعه: زنان شهر ایلام)، نشریه مطالعات حقوق شهروندی، 5(19)، 243. magiran.com/p2277290
نظرسنجی از مردم تهران دربارۀ اپیدمی کرونا-موج اول، (1398)، معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی،
Ali, R., & Ullah, H. (2021). Lived experiences of women academics during the COVID-19 pandemic in Pakistan. Asian Journal of Social Science, 49(3), 145-152.https://doi.org/10.1016/j.ajss.2021.03.003
Ariès Philippe (1960), L'Enfant et la vie familiale sous l'Ancien Régime, Plon, Paris.
Bauman Zygmunt (2013), La vie liquide, traduction par Rosson Christophe, Pluriel, Paris
Bertucci, Marie-Madeleine (2009), Place de la réflexivité dans les sciences humaines et sociales : quelques jalons, Presses universitaires de Rennes | « Cahiers de sociolinguistique », 2009/1 n° 14 | pages 43 à 55.
Bessière, C., Biland, E., Gollac, S., Marichalar, P., & Minoc, J. (2020). Penser la famille aux temps du Covid-19. Mouvements, 8. & Clair, A. Homes, Health, and COVID-19: How Poor Housing Adds to the Hardship of the Coronavirus Crisis—Social Market Foundation. (http://mouvements.info/penser-la-famille-aux-temps-du-covid-19/rss2)
Brock, R. L., & Laifer, L. M. (2020). Family science in the context of the COVID‐19 pandemic: Solutions and new directions. Family Process, 59(3), 1007-1017. https://doi.org/10.1111/famp.12582
Caulkins, J., Grass, D., Feichtinger, G., Hartl, R., Kort, P. M., Prskawetz, A., ... & Wrzaczek, S. (2020). How long should the COVID-19 lockdown continue?. Plos one, 15(12), e0243413. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0243413
Center for Disease Control and Prevention. Characteristics of persons who died with COVID-19 -United States, February 12 - May 18, 2020. https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/69/wr/mm6928e1.htm
Claude DUBAR, « SOCIOLOGIE - Les grands courants », Encyclopædia Universalis [en ligne], consulté le 24 mai 2023. URL : https://www.universalis.fr/encyclopedie/sociologie-les-grands-courants/
Cluver, L., Lachman, J. M., Sherr, L., Wessels, I., Krug, E., Rakotomalala, S., ... & McDonald, K. (2020). Parenting in a time of COVID-19. Lancet, 395(10231).
Creswell, John W., Cheryl N. Poth. 2016. Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. Sage publications.
De Singly, François (2003), « Intimité conjugale et intimité personnelle : à la recherche d’un équilibre entre deux exigences dans les sociétés modernes avancées ». Sociologie et sociétés, 35(2), p79–96. https://doi.org/10.7202/008524ar
Duret Pascal, Roussel Peggy (2003), Le corps et ses sociologies, Nathan, Paris.
Flaherty, C. (2020). No room of one’s own. Available at:https://www.insidehighered.com/news/2020/04/21/early-journal-submissiondata.
Gao, G., & Sai, L. (2020). Towards a ‘virtual’world: Social isolation and struggles during the COVID‐19 pandemic as single women living alone. Gender, Work & Organization, 27(5), 754-762. https://doi.org/10.1111/gwao.12468
Giddens, A. (2004). The transformation of intimacy: Sexuality, love and eroticism in modern societies. John Wiley & Sons.
Gilia, C. (2020). Covid-19 Pandemic-A Determining Factor in the Increase of Violence Against Women. Case study: France. Journal for Ethics in Social Studies, 4(1), 70-82. https://doi.org/10.18662/jess/4.1/29
Göle Nilüfer (2005), Interpénétrations : l'Islam et l'Europe, Galaade, Paris
Hérichon, E. (1969). Erich Fromm, Société aliénée et société saine: du capitalisme au socialisme humaniste: psychanalyse de la société contemporaine, Paris, le Courrier du livre, 1956. L'Homme et la société, 11(1), 230-233. http://www.persee.fr/doc/homso_00184306_1969_num_11_1_1196
Hertz, R., Mattes, J., & Shook, A. (2021). When paid work invades the family: Single mothers in the COVID-19 pandemic. Journal of Family Issues, 42(9), 2019-2045.
Humphreys, K. L., Myint, M. T., & Zeanah, C. H. (2020). Increased risk for family violence during the COVID-19 pandemic. Pediatrics, 146(1). DOI: 10.1542/peds.2020-0982
Kirby, T. (2020). Evidence mounts on the disproportionate effect of COVID-19 on ethnic minorities. The Lancet Respiratory Medicine, 8(6), 547-548. https://doi.org/10.1016%2FS2213-2600(20)30228-9
Lavergne, C., Diaz, R. V., Lessard, G., Dubé, M., Beaulieu, C., Kate-Jolin, S., & Paquet, C. (2020). La COVID-19 et ses impacts sur la violence conjugale et la violence envers les enfants: ce que nous disent la recherche et la pratique. Intervention, 1, 27-35.
Lebow, J. L. (2020). Family in the age of COVID‐19. Family process.
Lee, J., Chin, M., & Sung, M. (2020). How has COVID-19 changed family life and well-being in Korea?. Journal of Comparative Family Studies, 51(3-4), 301-313. https://doi.org/10.3138/jcfs.51.3-4.006
Löw, Martina., 2016. The sociology of space: Materiality, social structures, and action (Springer).
Malisch, J. L., Harris, B. N., Sherrer, S. M., Lewis, K. A., Shepherd, S. L., McCarthy, P. C., ... & Deitloff, J. (2020). In the wake of COVID-19, academia needs new solutions to ensure gender equity. Proceedings of the National Academy of Sciences, 117(27), 15378-15381.
https://doi.org/10.1073/pnas.2010636117
Martuccelli, Danilo, De Singly, Françaois. (2012). Les sociologies de l'individu. Paris : Armand colin.
Mendoza, D. L., Benney, T. M., Ganguli, R., Pothina, R., Pirozzi, C. S., Quackenbush, C., ... & Zhang, Y. (2021). The role of structural inequality on COVID-19 incidence rates at the neighborhood scale in urban areas. COVID, 1(1), 186-202.
Merriam, Sharan. B., Elizabeth J. Tisdell. 2015. Qualitative research: A guide to design and implementation. John Wiley & Sons.
Power, K. (2020). The COVID-19 pandemic has increased the care burden of women and families. Sustainability: Science, Practice and Policy, 16(1), 67-73.
 https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/15487733.2020.1776561%40tsus20.2020.17.issue-S1
Price-Haywood, E., Burton, J., Fort, D., & Seoane, L. (2020). Hospitalization and mortality among black patients and white patients with Covid-19. New England Journal of Medicine, 382(26), 2534–2543.
Relph, Edward, (1976). Place and placelessness, London: Pion.
Rentsch, C. T., Kidwai-Khan, F., Tate, J. P., Park, L. S., King Jr, J. T., Skanderson, M., ... & Justice, A. C. (2020). Covid-19 testing, hospital admission, and intensive care among 2,026,227 United States veterans aged 54–75 years. MedRxiv.
Roland, J. S. 2020, COVID-19 Pandemic: Applying a Multisystemic Lens, Family Process, Vol. 59, No. 3(922-936). doi: 10.1111/famp.12584
Schütz Alfred (2003), L'étranger, traduit par Bruce Bégout, Paris : Alina.
Stroker, Elisabeth., Elisabeth Ströker., and Algis Mickunas., 1987. Investigations in philosophy of space (Ohio University Press). https://philpapers.org/rec/STRIIP
Umamaheswar, J., & Tan, C. (2020). “Dad, wash your hands”: gender, care work, and attitudes toward risk during the COVID-19 pandemic. Socius, 6, 2378023120964376.
UN Department of Economic and Social Affairs (2020). 65th UN/DESA Policy Brief: Response to the COVID-19 Catastrophe Could Turn the Tide on Inequality. Available at: https://www.un.org/development/desa/dpad/publication/un-desa-policy-brief-65-responses-to-the-covid-19-catastrophe-could-turn-the-tide-on-inequality/
UN Department of Economic and Social Affairs (2021). Everyone Included: Social Impact of COVID-19. Available at:https://www.un.org/development/desa/dspd/everyone-included-covid-19.html
UN Development Programme (2020). Putting the UN Framework for Socio-Economic Response to COVID-19 into Action: Insights (2th Brief). Available at:https://reliefweb.int/report/world/brief-2-putting-un-framework-socio-economic-response-covid-19-action-insights-june-2020
United Nations (2020). Policy Brief: Education during Covid-19 and beyond. Available at:https://www.un.org/development/desa/dspd/wp-content/uploads/sites/22/2020/08/sg_policy_brief_covid-19_and_education_august_2020.pdf
Usher, K., Bhullar, N., Durkin, J., Gyamfi, N., & Jackson, D. (2020). Family violence and COVID‐19: Increased vulnerability and reduced options for support. International journal of mental health nursing, 29(4), 549. https://doi.org/10.1111%2Finm.12726
Van Bavel, J. J., Baicker, K., Boggio, P. S., Capraro, V., Cichocka, A., Cikara, M. et al. (2020). Using social and behavioural science to support COVID-19 pandemic response. Nature Human Behaviour, 4, 460–471.https://doi.org/10.1038/s41562-020-0884-z
Zamarro, G., Perez-Arce, F., & Prados, M. J. (2020). Gender Differences in the Impact of COVID-19. KTLA. Accessed on July, 16, 2021.
Zokaei MS. (2020). The Art of Conducting Qualitative Research, from Problematization to Authoring. Tehran: Agah Publication.
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)
دوره 30، شماره 1
(بهار و تابستان 1402)
شهریور 1402
صفحه 207-228

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار