مطالعه جامعه‌شناختی گفتمان جریانات سیاسی در خصوص مذاکرات هسته‌ای با غرب (مطالعه موردی: روزنامه‌های کیهان، رسالت، شرق و اعتماد)

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی ایران، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

3 دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه خوارزمی

10.22059/jsr.2023.358528.1851

چکیده

هدف پژوهش حاضر، مطالعه جامعه‌شناختی گفتمان جریانات سیاسی در خصوص مذاکرات هسته‌ای با غرب است. به این منظور، داده‌های متنی و تحلیل‌های روزنامه‌های اصلاح‌طلب و اصول‌گرا در برهه زمانی ده سال اخیر (1400- 1390) با استفاده از روش نمونه‌گیری «نمونه‌گیری موارد حاد» انتخاب و به‌عنوان جامعه هدف پژوهش، مبنای بررسی و تحلیل قرار گرفت. یافته‌های حاصل از تحلیل گفتمان (با روش تحلیل گفتمان لاکلاو و موف)، حاکی از آن بود که دال شناور "گفتمان سیاسی جریان اصلاح‌طلب در مذاکرات هسته‌ای" بر مبنای دال مرکزی «تنش‌زدایی» قابل‌تعریف است، این دال، ذیل گفتمان اصلاح‌طلبی در قالب وقته‌ها یا مدلول‌هایی چون "اعتمادسازی"، "تعامل"، "گفتگو"، "شفافیت" و "دستیابی به راه‌حل سیاسی در جهت احقاق حق دستیابی ج.ا.ا ایران به فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای" مسدود و در مفصل‌بندی این گفتمان، حول وقته‌ها یا دال‌های اصلی مذکور، شکل‌گرفته است. دال شناور "گفتمان سیاسی جریان اصول‌گرا در خصوص مذاکرات هسته‌ای" بر مبنای دال مرکزی «تقابل» قابل‌تعریف است و در قالب وقته‌ها یا دال‌های اصلی‌ای چون «بازنگری در سیاست خارجی»، «عدالت در دستیابی به فناوری هسته‌ای»، «اعمال سیاست‌های تهاجمی»، «حفظ و تکمیل دستاوردهای هسته‌ای» مسدود و در مفصل‌بندی این گفتمان، حول عناصر و نشانه‌های مذکور، نظام معنایی‌ گفتمان مذکور در موضوع مذاکرات هسته‌ای را شکل داده است که مبیّن تنوع گفتمانی در سیاست خارجی در حوزه مذاکرات هسته‌ای می‌باشد که زمینه ساز بسیج منابع و در نتیجه دیپلماسی متفاوت هسته‌ای در دوره‌های مختلف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران جهت حل و فصل بحران هسته‌ای و مذاکرات با غرب در این باره شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sociological investigation of the discourse of political currents regarding nuclear negotiations with the West (Case study: Kihan, Resalat, Sharq and Etemad newspapers)

نویسندگان [English]

  • shima raeeisi 1
  • tahmores shiri 2
  • Reza Safari Shali 3
1 PhD student of Islamic Azad University .Tehran, Iran
2 Associate Professor of Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Associate Professor of Department of Sociology, Kharazmi University
چکیده [English]

The purpose of the current research is to sociologically investigate the discourse of political currents regarding nuclear negotiations with the West. For this purpose, textual data and analyzes of reformist and fundamentalist newspapers in the last ten years (1390-1400) were selected using the sampling method of "acute case sampling" and were selected as the target population of the research.The findings of the discourse analysis (with the discourse analysis method of Laclau and Mouffe) indicated that the floating sign of "the political discourse of the reformist current in the nuclear negotiations" can be defined based on the central sign of "de-escalation", this sign is under the reformist discourse in the form of tenses. Or symbols such as "trust building", "interaction", "conversation", "transparency" and "achieving a political solution in order to achieve Iran's right to access peaceful nuclear technology" are blocked and formed around the mentioned main terms or signs in the articulation of this discourse. Is.The floating sign of "Political discourse of the fundamentalist trend regarding nuclear negotiations" can be defined based on the central sign of "confrontation" and in the form of periods or main signs such as "revision of foreign policy", "justice in acquiring nuclear technology", "implementation of aggressive policies". "Preserving and completing nuclear achievements" is blocked and in detailing this discourse, around the mentioned elements and signs, the semantic system of the said discourse on the subject of nuclear negotiations has been formed, which shows the diversity of discourse in foreign policy in the nuclear field,

کلیدواژه‌ها [English]

  • discourse
  • nuclear negotiations
  • political factions
  • fundamentalism
  • reformist
  • JCPOA
آزاد ارمکی، تقی (1389). نظریه‌های جامعه‌شناسی، تهران، سروش.
بنت، اندی(1393). فرهنگ وزندگی روزمره، مترجمان، حسن چاوشیان و لیلا جو افشانی، تهران: شرکت انتشاران اختران کتاب.
جوانی، یدالله (1386). دوم خردادی‌ها (اصلاح‌طلبان )، گذشته ، حال و راهبردهاى انتخاباتى، حصون، شماره 14.
خلجی، علی (1386). ناسازه‌های نظری و ناکامی سیاسی گفتمان اصلاح‌طلبی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
سلطانی گرد فرامرزی، مهدی و اشرفی، اکبر (1397). مقایسه گفتمان هسته‌ای در سیاست خارجی دولت نهم و دهم با گفتمان انقلاب اسلامی، فصلنامه مطالعات روابط بین الملل، سال یازدهم، شماره 42: 103- 131.
صفری شالی، رضا (1392). بررسی گفتمان عدالت اجتماعی در دولت‌های بعد از انقلاب اسلامی ایران، رساله دکتری دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال و عطایی، مهدی (1395). گفتمان‌های هسته‌ای در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
روحانی، حسن (23 اردیبهشت 1392). دیپلماسی ایرانی، سخنرانی در جمع دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف، قابل بازیابی در دیپلماسی ایرانی 24 اردیبهشت 1392: 1916161http://www.irdiplomacy.ir/fa/news
ریتزر، جورج (1380). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی.
سلطانی، سید علی‎اصغر (1387). تحلیل گفتمانی فیلم‌های سیاسی- اجتماعی: نگاه به «پارتی» سامان مقدم، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال سوم، شماره 9: 1- 16.
سلطانی، علی‌اصغر (1384). قدرت، گفتمان و زبان: سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران ، نشر نی.
صادقی فسایی، سهیلا و روزخوش، محمد  (1392). نکاتی تحلیلی و روش‌شناختی درباره تحلیل گفتمان (با نگاهی به پژوهش‌های ایرانی)، مطالعات اجتماعی ایران، سال هفتم، شماره 4 (پیاپی 24).
عابدینی، حسن و ایزدی، جهانبخش (1396). نقش متغیرهای داخلی در سیاست‌گذاری مذاکرات هسته‌ای دولت یازدهم، مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، دوره 7، شماره 25: 271-289.
فلیک، اووه (1387). درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیلی، تهران، نشر نی.
Haidar, J.I., (2019), “Sanctions and Exports Deflection: Evidence from Iran”, Paris School of Economics, University of Paris 1 Pantheon Sorbonne, Mimeo.
Moshirzadeh, Homeira. (2007), “Discursive Foundations of Iran's Nuclear Policy”, Security Dialogue, Vol.38(4), pp. 521-543.
Rouhani, Hasan. (2013). Developments in the nuclear: https://rasekhoon.net/article/show/754020