عوامل موثر بر برجستگی هویت قومی در بین اعراب خوزستان (یک نظریه‌ی زمینه‌ای)

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان

10.22059/jsr.2023.354582.1836

چکیده

ادغام و همبستگی اجتماعی یکی از مسائل اجتماعی مهم کشورهای چندقومیتی و درحال‌توسعه است. این مقاله، تلاشی برای فهم و شناخت عوامل مؤثر بر تشدید و برجسته‌شدن قوم‌گرایی در میان عرب‌زبانان خوزستان است. این پژوهش با استفاده از رویکرد تفسیری- برساختی و با روش کیفی انجام شده است و از روش نظریه‌ی زمینه‌ای چارمز برای اجرای پژوهش و تحلیل داده‌ها استفاده شده است. نمونه‌گیری هدفمند و نظری برای گزینش افراد مورد مصاحبه مورد استفاده قرار گرفته است. به‌منظور گردآوری داده‌ها، با 30 نفر از نخبگان عرب خوزستان مصاحبه به‌عمل آمد. بعد از انجام کدگذاری باز، 12 کد متمرکز ارائه شده است. نتایج و یافته‌ها نشان می‌دهد که برجسته‌شدن و تشدید هویت قومی در میان اعراب خوزستان در مقابل و هویت ملی قرار نمی‌گیرد و به همان اندازه هم هویت ملی مورد توجه عرب‌زبانان است. همچنین برجستگی هویت قومی، تابعی از عناصر هویت سیاسی‌شده‌ قومی، طردشدگی فرهنگی قومی- نژادی، محرومیت مستمر تاریخی، محرومیت نسبی ادراک‌شده‌ قومی، تنفر درونی‌شده‌ قومی ضدحاکمیتی، تمایلات هویت‌خواهی قومی، هویت‌سازی عقلانی قومی، غصب قومی فضا و جغرافیا و مرزبندی هویتی قومی شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of the Salience of Ethnic Identity of Arabs in Khuzestan (A Grounded Theory)

نویسنده [English]

  • Ali Ghanbari
Assistant Professor, Department of Social Sciences, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan
چکیده [English]

Social Integration and solidarity is one of the important issues of multi-ethnicity and developing countries. This paper tries to understand the effective elements on the Salience of ethnic identity and its strengthening among Arabic-language speakers of Khuzestan. This research has been done by Interpretive-constructive approach and by quantitative method and for analyzing the data Grounded Theory has been used. Purposive and theoretical sampling has been used for selecting interviewees. To collecting data, we interviewed by 30 elites in Khuzestan. After doing open-coding, 12 axial codes presented. The results illustrate that Salience of the ethnic identity among Arabic people of Khuzestan is not against national identity and it is equal with the national identity. And also salience of ethnic identity is followed by some variables of politicized identity of ethnicity, the ethnic-race of cultural exclusion, the historical and continuous deprivation, the understood relative deprivation of ethnicity, the anti-government ethnic internalized unpleasantness, the ethnic identity seeking, rational ethnic identity making, ethnic seizure of space and geography and the ethnic and identity delimitation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "the prominence of ethnic identity"
  • "Ethnicity"
  • "ethnic identity"
  • "National identity", "relative deprivation"
اکوانی، سید حمدالله (1387). گرایش به هویت ملی و قومی در عرب­های خوزستان. مطالعات ملی، ش 36، صص 99- 126.
برتون، رولان (1380). قوم­شناسی سیاسی. ترجمة ناصر فکوهی، تهران، نی.
برزگر، نصرت؛ لطفی، حیدر؛ حسن­آبادی، داود و رضویان، محمدتقی (1398). نقش سیاست­های قومی و مذهبی در مشارکت اقوام در امنیت، توسعه همه جانبه و همگرایی با تاکید بر ترکمن­های شمال و شمال شرق ایران، فصلنامه جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای) سال نهم، شماره 2. صص 455-433.
بیژنی، علی و عزتی، عزت­اله (1387). کالبد شکافی جنبش­ها و گروه­های قومی در استان خوزستان. جغرافیای سرزمین، ش 20، صص 15- 30.
جلایی­پور، حمیدرضا و قنبری، علی (1388). بررسی هویت ملی و ارزش­های جهانی شدن با تأکید بر ایرانیان عرب­زبان. پژوهش­نامة علوم اجتماعی، ش 2، صص 165- 186.
ساسانیان، سعید (1396). عملیات روانی سایت العربیه بر عرب­های خوزستان با تمرکز بر احساس محرومیت نسبی رفاهی. آفاق امنیت، ش 38، صص 115- 142.
-حاجیانی، ابراهیم (1388). نسبت هویت ملی با هویت قومی در میان اقوام ایرانی. مجلة جامعه­شناسی ایران، دوره  9، شماره  3-4.
جعفرزاده­پور، فروزنده و حیدری، حسین (1393). فراتحلیل رابطه هویت ملی و هویت قومی در ایران. راهبرد اجتماعی فرهنگی، ش 11، صص 63- 96.
-ربانی، علی؛ یزدخواستی، بهجت؛ حاجیانی، ابراهیم و میرزایی، حسین­علی (1388). رابطه هویت ملی و قومی در بین دانشجویان آذری، کرد و عرب دانشگاه‌های دولتی ایران. مطالعات ملی، ش 39، صص 137- 158.
-نبوی، عبدالحسین(1383). خوزستان و چالش­های قوم‌گرایانه، ایران هویت ملیت، قومیت. به کوشش حمید احمدی، تهران، موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
شیخاوندی، داور (1380). تأخیر در تکوین هویت ایرانی در جریان تجدد. نامة انجمن جامعه­شناسی ایران، ویژه­نامة دومین همایش مسایل اجتماعی ایران، ش 3، صص 113- 135.
-صادق­زاده، رقیه و نادی، محمدعلی (1396). رابطه­ هویت ملی و هویت قومی در بین دانشجویان آذری، فارس، لر، کرد و عرب در دانشگاه­های ایران، پژوهش­نامه فرهنگی هرمزگان، ش 14، صص 100- 117.
صالحى امیرى، حسین(1385). مدیریت تنوع قومى درایران: نقد و بررسى الگوهاى موجود و ارایة الگوهاى مطلوب. تهران، مرکز تحقیقات و استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، معاونت پژوهش­هاى فرهنگى و اجتماعى.
قاسمی، محمدعلی (1381). درآمدی بر پیدایش مسایل قومی در جهان سوم. مطالعات راهبردی، ش 1، صص 123- 134.
قنبری برزیان، علی؛ جلایی­پور، حمیدرضا و شاوردی، تهمینه (1391). پذیرش ارزش­های جهانی در میان ایرانیان عرب­زبان (اعراب خوزستان)». مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران. ش 3، صص 135- 158.
قیم، عبدالنبی (1380). نگاهی جامعه­شناختی به زندگی و فرهنگ مردم عرب خوزستان. مطالعات ملی، ش 7، صص 187- 225.
کاستلز، امانوئل (1380). عصر اطلاعات، اقتصاد، جامعه و فرهنگ، قدرت هویت. جلد دوم. ترجمه حسن چاوشیان. تهران: انتشارات طرح نو.
کوهن، آلوین استانفورد (1381). تئوری­های انقلاب. ترجمه­ علیرضا طیب، تهران، قومس.
گار، تد رابرت (1378). اقلیت­­ها، ملی­گراها و برخوردهای سیاسی. ترجمه­ حمیدرضا کریمی، مطالعات راهبردی، ش 1، صص 207- 232.
گوردزی، حسین (1385). مفاهیم بنیادین در مطالعات قومی. تهران، انتشارات تمدن ایرانی.
محمدپور، احمد (1389). روش در روش؛ درباره­ ساخت معرفت در علوم انسانی. تهران، جامعه­شناسان.
محمدهیودی، محمدرضا (1384). نقش تمایلات قومی در مشارکت سیاسی. پایان­نامه­ کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس تهران،. دانشکده­ علوم انسانی .تهران،ایران.
نواح، عبدالرضا (1383). قوم عرب واگرایی یا هم‌گرایی. اهواز، ادارة کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خوزستان.
نواح، عبدالرضا و تقوی­نسب، سیدمجتبی (1387). تأثیراحساس محرومیت نسبی بر هویت قومی و هویت ملی، مطالعه موردی: اعراب استان خوزستان. جامعه­شناسی ایران، ش 2، صص 122- 140.
نواح، عبدالرضا و حیدری، خیری (1395). بررسی هویت قومی و تأثیر آن بر احساس طرد اجتماعی (مورد مطالعه: عرب­های شهر اهواز). راهبرد اجتماعی فرهنگی، ش 18، صص 59- 84.
 
Adler. M. (2012), “Collective Identity formation and Collective Action framing in a Mexican “movement of movements”, journal for and about social movements, Vol 4, No 1, pp 287-315.
Barth F (1969) Introduction.  In: Barth F (ed.) Ethnic Groups and Boundaries: The Social Organization of Cultural Difference.  Boston: LITTLE BROWN AND COMPANY, 9-37.
Boda, Z; Neray, B. (2015), Inter-eithnic friendship and negative ties in secondary school, Social Networks, Volume; 43, Pp 57-72.
Bolby, N. (2001); “Encountering an American Self: Study Abroad and National Identity, Northern Illinoi University.
Brah A (2000) Difference, diversity, differentiation. In: Back L, Solomos J (eds) Theories of Race and Racism: A Reader. London: ROUTLEDGE, 431-446
Charmaz, K. (2014). Constructing grounded theory (Introducing Qualitative Methods series). Second edition. SAGE Publication Ltd.
Forehand M R, Deshpande R and Reed II A (2002) Identity salience and the influence of differential activation of the social self-schema on advertising response. Journal of Applied Psychology 87(6): 1086-1099.
Hall S (1996) New ethnicities. In: Morley D, Chen K H (eds) Stuart Hall: Critical Dialogues in Cultural Studies. London: ROUTLEDGE, 442-451.
Hutnik N (1991) Ethnic Minority Identity: A Social Psychological Perspective. Oxford: OXFORD UNIVERSITY PRESS.
Hutnik N and Sapru S (1996) The salience of ethnicity. The Journal of Social psychology 36(5): 661-662.
Jenkins R (2008) Social Identity, 3rd edn. London: ROUTLEDGE
Krunovich, R.  (2006) “An Exploration of Salience of Christianity for National Identity in Europe”, Sociological Perspective, 49, pp:  435- 460.
Nkomo S (1992) The emperor has no clothes: Rewriting ‘race in organisations’. Academy of Management Review 17 (3): 487-513.
Nkomo S and Cox T Jr (1996) Diverse identities in organizations.  In: Clegg S, Hardy C and Nord W (eds) Handbook of Organizational Studies. Thousand Oaks, California: SAGE, 338-356.
Phinney, J. S. (1992), The Multigroup Ethnic Identity Measure: A New Scale for Use with Diverse Groups. Journal of Adolescent Research, 7(2), pp. 156- 176.
Rosenthal D, Whittle J and Bell R (1989). The dynamic nature of ethnic identity among Greek-Australian adolescents.  Journal of Social Psychology 129(2): 249-258.
Ting-Toomey, S., Yee–Jung, K. K., Shapiro, R, B., Garcia, W., Wright T. J., Oetzel, J. G. (2000). Ethnic/Cultural Identity Salience and Conflict Styles in Four US Ethnic Groups. International Journal of Intercultural Relations, 24(1), pp. 47- 81.
Zotova, Olga; Tarasova, Lyudmila; Solodukhina, Olga; Belousova, Natal’ya (2020), Behav. Sci, 10, 13; doi:10.3390/bs10010013.