تجربه زنان در محیط کار پس از ارتقای شغلی (مورد مطالعه: زنان مدیر میانی در شرکت‌های زیر مجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت پراکنده در کل کشور با استفاده از رویکرد کیفی)

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 .دانشجوی دکتری گروه جامعه شناسی، دانشگاه آزاداسلامی واحد دهاقان، اصفهان، ایران

2 دانشیار گروه جامعه شناسی، دانشگاه آزاداسلامی واحد دهاقان، اصفهان، ایران

3 استادیار گروه جامعه شناسی، دانشگاه آزاداسلامی واحد دهاقان، اصفهان، ایران

10.22059/jsr.2023.342920.1765

چکیده

نقطه آغاز این مقاله بررسی دنیایی است که زنان پس از کسب سمت‌های مدیریتی آن را تجربه می‌کنند. در واقع باید گفت همان عواملی که باعث دور بودن زنان از سمت‌های مدیریتی می‌شود، بعد از مدیر شدن زنان و دستیابی آنان به سمت‌های مدیریتی از بین نمی‌روند، بلکه نوع اثرشان تغییر شکل پیدا می‌کند. احکام قالبی و سوگیری جنسی و جامعه-پذیری متفاوت زنان و مردان از بدو تولد، و به تبع آن نقش‌های متفاوت زنان و مردان در جامعه و تعاریف متفاوتی که از این نقش‌ها وجود دارد، آزار جنسی و خرده ستمگری جنسی نسبت به زنان و نابرابری قدرت بین دو جنس زن و مرد هم در جامعه و هم در خانواده، همه این عوامل پس از ارتقا نیز برای زنان به اشکالی جدید ولی شاید کمی نامحسوس‌تر اما ادامه می‌یابد. در همین راستا در این مقاله تلاش شده تا روایت دقیقی از تجربه‌های زنان پس از ارتقا به دست آید. برای رسیدن به این مطلوب با 15 نفر از زنان مدیر میانی در بخش‌های مختلف سازمان‌های تولیدی زیر مجموعه وزارت صمت با استفاده از رویکرد کیفی و تکنیک مصاحبه عمیق مصاحبه انجام شد و تجربه‌های این زنان با نگاهی به نظریات جامعه‌پذیری، نابرابری جنسی، آزار جنسی و قدرت مقوله‌بندی و تحلیل شد. از این رهگذر 7 مضمون اصلی به عنوان مضامین مشترک یافت شده در بین صحبت‌های مصاحبه شونده‌ها مقوله‌بندی شد: ناهماهنگی و تعارض بین انتظارات نقشهای جنسیتی و شغلی، تبعیض جنسی، داغ ننگ، ناامنی شغلی، وجود تمایل سازمان به حفظ نابرابری قدرت، تک افتادگی و آزار جنسی.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

women's experience in the workplace after career advancement (Case study: Women middle managers in companies under the Ministry of Industry, Mines and Trade in the whole country)

نویسندگان [English]

  • shirin daneshgar 1
  • Mansour Haghighatian 2
  • Seyed Naser Hejazi 3
1 .PHD student, Faculty of Sociology, Islamic Aazad University, Dehaghan branch, Iran
2 Associate Professor of Sociology at Islamic Aazad University, Dehaghan branch, Iran
3 Assistant Professor of Sociology at Islamic Aazad University, Dehaghan branch, Iran
چکیده [English]

The world experienced by women following being appointed to a managerial post is the starting point of this study. It should benoted that the factors distancing women from managerial posts never vanish following managerial post is occupied by women. Instead, we can observe atransformation in the effects of those factors. Stereotypes, gender orientation, and different socialization of women and men right after birth are followed by their different roles in society and different definitions of these roles, sexual assault and minor sexual oppression towards women, and power inequality betweenthe two genders in both society and family, all these factors remain following women’sascension to managerial posts in new yet intangible forms. Considering these factors, this study tries to provide a precise narrative following their ascension. In order to achieve this goal, I had a deep interview with 15 women in middle managerial posts in generative sections of different sections of the Ministry of Industry, Mine, and Trade scattered over the country. Utilizing the theories of socialization, gender inequality, sexual assault, and power, I have categorized and analyzed the experiences of the interviewees: Incompatibilityand conflict between gender roles and job expectations, genderdiscrimination, stigma, job insecurity, organization’s inclination to maintainpower inequality, isolation, and sexual assault.

کلیدواژه‌ها [English]

  • socialization
  • gender inequality
  • sexual harassment
  • . gender cliches
  • middle manager women
  • power
افشانی، سید علیرضا و هاتفی راد، لیدا (1395). نقش عوامل خانوادگی در تبیین تعارض نقش­های شغلی و خانوادگی زنان. فصلنامه خانواده پژوهی، سال 12 شماره 46، تابستان 1395، صفحات 267-251.
بوردیو، پیر (١٣93). نظریه­ی کنش. ترجمه­ی مرتضی مردیها، تهران، انتشارات نقش و نگار.
بیرامی پور، الف (1390). بررسی طرح ارزیابی کیفی توصیفی در مدارس ابتدایی ایران و ارائه چارچوب نظری برای اجرای مناسب آن. پایاننامه دکتری: برنامه ریزی درسی، دانشگاه اصفهان.
تابع بردبار، فریبا، کمانی، سید محمد حسین و منوچهری، بهناز (1394). بررسی رابطه بین باور به سقف شیشه­ای و موفقیت ذهنی کارکنان زن در شهرداری شیراز.  فصلنامه زن و جامعه، شماره 4، زمستان1394، صفحات 125 – 144.
جانعلیزاده چوببستی، حیدر (1386). تحلیلی بر جایگاه زنان در نهادهای علمـی و تخصـصی نخبـه. پـژوهش زنـان، سـال 5، صص 173-198.
جعفری نیا ، علیرضا (1388). روش تحقیق کیفی و کمی در علوم اجتماعی. نشر جامعه شناسان، تهران.
جواهری، فاطمه و قضاتی، سرور(1383). موانع کارآفرینی زنان. مجله جامعه­شناسی ایران، دوره 5،صص  178-161.
رابرتسون، ایان(1391). درآمدی بر جامعه (با تاکید بر نظریه‌های کارکردگرایی‌، ستیز، و کنش متقابل نمادی)، ترجمه حسین بهروان‌، چاپ سوم، مشهد، آستان قدس رضوی، به نشر.
رحمانی، علی و آدم پیرا، سعیده (1392). عوامل موثر بر موفقیت شغلی زنان حسابدار در ایران. فصلنامه دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، سال 2، شماره 8، زمستان 1392، صص 140-129.
رحمانی، ریتا (1387). بررسی رابطه میان وضعیت شغلی و رضایت شغلی با کیفیت زندگی زنان شاغل در وزارت جهـاد سـازندگی. پایان­نامه کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشگاه تربیت معلم.
رزقی شیرسوار، هادی و موسوی، میرمحمد (1390). رابطه بین رضایت شغلی و بهره­وری کارکنان شاغل در واحد پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی شهر تهران. نشریه مدیریت بهداشت و درمان (نظام سلامت)، پائیز و زمستان 90، دوره 3، شماره 3-4 ( پیاپی 8) صص 19 الی 27.
روسک، جوزف و وارن، رولند(1369). مقدمه­ای بر جامعه شناسی. ترجمة بهروز نبوی و احد کریمی، چاپ سوم، تهران، کتابخانة فروردین.
ریتزر، جورج (1393). نظریه­های جامعه­شناسی در دوران معاصر. ترجمه محسن ثلاثی، انتشارات علمی، تهران.
سراج زاده، سید حسین و جواهری، فاطمه (1385). برابری­گرایی جنسیتی در میان دانشجویان و متغیرهای زمین­های و نگرشـی مرتبط با آن. مجله جامعه­شناسی ایران، سال7، شماره 2.
شویره، کریستین و اولیویه فونتن (1385). واژگان بوردیو، ترجمه مرتضی کتبی، تهران: نشر نی.
صادقی فسایی،  سهیلا و رجب لاریجانی، سارا (1389). مطالعه جامعه­شناختی آزار جنسی زنان در محیط کار. زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان) دوره 8، ش 3. ص 113-134. 
صداقتی­فرد، مجتبی و سخامهر، میترا (١٣٩٢). تأثیر نابرابری جنسیّتی بر میزان مشارکت اجتماعی زنان. ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪی مطالعات جامعه شناختی جوانان، سال 4، شماره­ی ١٠، صص ٤٣-٦٠.
عنایت، حلیمه و روزبهانی، مهدخت (1392). بررسی عوامل فرهنگی اجتماعی مرتبط با نابرابری جنسیتی در میان دختران 18 تا 59 ساله­ی شهر تهران. فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد، سال 7، شماره 6 ، صص 123- 152.
فروتن، یعقوب (1380). تاثیرات اشتغال بر روی مناسبات زناشویی. پژوهش زنان، شماره 3.
فلیک، اوه و کاردورف، اشتاینکه (1397). راهنمای روش تحقیق کیفی. ترجمه: ستار محمدی تلوار، انتشارات جامعه­شناسان و روش­شناسان، چاپ اول، تهران.
کرسول، جان دبیلیو  (1396). طرح پژوهش: رویکردهای کمی، کیفی و شیوه ترکیبی. ترجمه حسن دانایی‌فرد و علی صالحی، نشر کتاب مهربان، تهران.
کیانی، مژده،  ربانی خوراسگانی، علی و یزدخواستی، بهجت (1389). مطالعه چگونگی توزیع قدرت در خانواده؛ مدلی بر اساس نظریه مبنایی، مطالعه نمونه­های شهر اصفهان. فصلنامه خانواده­پژوهی، سال ششم، شماره 22، صص192-175.
کلمن، جیمز(1390). بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
متقی، محمد حسین، موسی پور، نعمت الله و ارجمند کرمانی، شهناز (1383). علل ترس از موفقیت در زنان شاغل. مجله مطالعات زنان، سال 2، شماره 5، پائیز 1383، صص 64-39.
هرندی، فاطمه و محسن خانی، زهره (1393).  بررسی وضعیت نابرابری جنسیتی در بازار کار ایران با استفاده از نماگرهای کار شایسته. مجله­ی برنامه و بودجه، شماره­ی 99، صص 77-100.
 
Amancio, L. (2005) Reflection on Science as a gendered endeavor: Changes and continuities, Social Science Information, 44(1): 65-83.
Anderson, m (1997) Thinking about women, sociological perspective on sex and gender, Boston: alley and bacom.
Bart, Chris. McQueen, Gregory. (2013) Why women make better directors. International Journal of Business Governance and Ethics, 2013; 8 (1): 93 DOI: 10.1504/IJBGE.2013.052743
Bergman, Bodile & Hallberg (2002) The Validation of the Women Workplace Culture Questionnaire: Gender Related Stress and Health for Swedish Working Women; Sex Roles: A Journal of Research, 1 Sep. 2003, Sited in:
Bian. Lin, Leslie. Sarah-Jane, Cimpian. Andrei. (2018) Gender of nominees for jobs requiring brilliance vs. dedicationAmerican Psychologist,
Blair-Loy, M. (2001). Cultural constructions of family schemas: The case of women finance executives. Gender & Society, 15,687-709.
Brescoll, V. L., Dawson, E., & Uhlmann, E. L. (2010). Hard won and easily lost: The fragile status of leaders in gender-stereotype-incongruent occupations. Psychological Science, 21,1640-1642.
Burn, Shawn Meghan (2005) Women Across Cultures: A Global Perspective, United States of America: McGraw Hill.
Buunk Abraham P., Zurriaga Rosario, González Pilar, Castro-Solano Alejandro. (2012) Competición intrasexual en el trabajo: diferencias sexuales en celos y envidia en el trabajo / Intra-sexual competition at work: Sex differences in jealousy and envy in the workplace.  Revista de Psicología Social, 2012; 27 (1): 85 DOI: 10.1174/021347412798844015
Byron R. A., Roscigno V. J. (2014) Relational Power, Legitimation, and Pregnancy DiscriminationGender & Society, 2014; DOI: 10.1177/0891243214523123
Campbell Quick. James, McFadyen M. Ann. (2017) Sexual harassment: Have we made any progress? Journal of Occupational Health Psychology, 2017; 22 (3): 286 DOI: 10.1037/ocp0000054
Casper, W. J., Harris, C., Taylor-Bianco, A., & Wayne, J. H. (2011). Work–family conflict, perceived supervisor support and organizational commitment among Brazilian professionals. Journal of Vocational Behavior, 79(3), 640-652
Chaudhuri, paramita. (2007). experience of sexual harassment of women health worker in four hospitals in Kolkata, India, reproductive health matter, Pages 221-229 | Published online: 13 Oct 2007.
Chichilnisky, G. (2008). The Gender Gap. Review of Development Economics Volume12, Issue4 November 2008 Pages 828-844.
Chung Y., Liao H., Jackson S., Subramony M., Colakoglu S., Jiang Y. (2011) Craking but not breaking: joint effects of faulting strength and diversity climate on loyal behaviorAcademy of Management Journal, 2015; DOI: 10.5465/amj.2011.0829
Colaizzi, p. (1987). psychological research as the phenomenologist views it. In: king RVM, editor. Existential phenomenological alternatives for psychology. New York: oxford university press, 6-15.
Dougherty, Debbie (2007). Power and Sexual Harassment -- Men and Women See Things Differently., 6 April 2007. University of Missouri-Columbia
Eagly AH, Karau SJ. (2002) Role congruity theory of prejudice toward female leaders. Psychol Rev. 2002 Jul;109(3):573-98. doi: 10.1037/0033-295x.109.3.573. PMID: 12088246.
Eagly, A. H., Mladinic, A., &Otto, S. (1991). Are women evaluated more favorably than men? An analysis of attitudes, beliefs, and emotions. Psychology of Women Quarterly, 15, 203–216.
Eagly, A. H., Wood, W., & Diekman, A. B. (2000). Social role theory of sex differences and similarities: A current appraisal. In T. Eckes & H. M. Trautner (Eds.), The developmental social psychology of gender (pp. 123–174). Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Emich. (2017) "Women get less credit than men in the workplace, 13 December 2017. University of Delaware
Feuer, D. (1988). How women manage. Training, 25(August), 23–31.
Greguletz. Elena, Diehl. Marjo-Riitta, Kreutzer.Karin. (2018) Why women build less effective networks than men: The role of structural exclusion and personal hesitation. Human Relations, 2018; 001872671880430 DOI: 10.1177/0018726718804303
Gibson, W. J., & Brown, A. (2009). Working with qualitative data. SAGE Publications, Ltd, https://doi.org/10.4135/9780857029041
Heilman, M. E., Block, C. J., & Martell, R. (1995). Sex stereotypes: Do they influence perceptions of managers? Journal of Social Behavior and Personality, 10(6), 237–252.
Heilman, M. E., Block, C., Martell, R., &Simon, M. (1989). Has anything changed? Current characterizations of males, females and managers. Journal of Applied Psychology, 74, 935–942.
Heilman, M. E., Wallen, A. S., Fuchs, D., & Tamkins, M. M. (2004). Penalties for Success: Reactions to Women Who Succeed at Male Gender-Typed Tasks. Journal of Applied Psychology, 89(3), 416-427.  https://doi.org/10.1037/00219010.89.3.416
Heilman, Madeline E. Okimoto, Tyler G. (2007) Why Are Women Penalized for Success at Male Tasks? The Implied Communality Deficit. Journal of Applied Psychology Copyright 2007 by the American Psychological Association 2007, Vol. 92, No. 1, 81–92
Hull, K. E. (2002) Review of Masculine Domination, Social Forces, Vol.81, No.1, p.p 351-352.
Hyun-Jung, C. (2009). An exploratory study on the effect of work-family conflict on job satisfaction and job performance among hotel frontline employees with testing gender difference. Korean Journal of Hospitality Administration, 18, 203-219.
Jackson, S. (2003) The Gendering of sociology. edited by Jackson, and scot.
Jha, Chandan Kumar, Sarangi, Sudipta. (2018) Women and corruption: What positions must they hold to make a difference? Journal of Economic Behavior & Organization, 2018; 151: 219 DOI: 10.1016/j.jebo.2018.03.021
Katz, Dailel & Kahn, Robert L. (1966) “The Social Psychology of Organizations, New York: John Wiley & Sons, Inc.
Lauer, Robert H. & Jeanette C. Laure (2002) Social Problems and the Quality of Life, United States of America: Mc Graw Hill.
Lavaysse, Lindsey M., Probst, Tahira M. (2020) Pregnancy and workplace accidents: The impact of stereotype threat. Work & Stress, 2020; 1 DOI: 10.1080/02678373.2020.1774937
Lincoln, Yvonna S. Guba, Egon G (1988) Criteria for Assessing Naturalistic Inquiries as Reports. Paper prepared for presentation at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, New Orleans, LA, 2i: April 5-9, 1988.
Marks, Nadine F. (1998). Does It Hurt to Care? Caregiving, Work-Family Conflict, and Midlife Well-Being. Journal of Marriage and Family 60(4):951–966.
Marschke, Gerald. Nunez, Allison. Weinberg, Bruce A. Yu, Huifeng (2018). Last Place? The Intersection of Ethnicity, Gender, and Race in Biomedical AuthorshipAEA Papers and Proceedings, 2018 DOI: 10.1257/pandp.20181111
McLaughlin, Heather. (2009) Female Supervisors More Susceptible to Workplace Sexual Harassment. American Sociological Association, 13 August 2009.
Merluzzi Jennifer. (2017) Gender and Negative Network Ties: Exploring Difficult Work Relationships Within and Across GenderOrganization Science, 2017; DOI: 10.1287/orsc.2017.1137
Moustakas, clark (1994). Phenomenological Research Methods: sage publications, thousand oaks California.
Netchaeva E, Kouchaki M, Sheppard LD (2015). A Man's (Precarious) Place: Men's Experienced Threat and Self-Assertive Reactions to Female Superiors. Personality and Social Psychology Bulletin, July 2015 Sep;41(9):1247-59. DOI: 10.1177/0146167215593491
Noah, Yusuf. (2008) experience of sexual harassment at work by female employee in Nigerian work environment, university of Ilorin, publisher international NGO Journal, vol.3(7).
Norris, Pippa and Ronald Ingelhart (2006) “Gendering Social Capital: Bowling in Women’s Leagues?” in “Gender and Social Capital”, Great Britain and United States of America: Rutledge, 73-98.
Pudrovska, T., Karraker, (2014) A. Gender, Job Authority, and DepressionJournal of Health and Social Behavior, 2014; 55 (4): 424 DOI: 10.1177/0022146514555223
Salerno, Jessica M., Liana C. Peter-Hagene. (2015) One Angry Woman: Anger Expression Increases Influence for Men, but Decreases Influence for Women, During Group Deliberation. Law and Human Behavior, 2015; DOI: 10.1037/lhb0000147
Schieman, Scott. Schafer Markus H. and McIvor Mitchell. (2012) The Rewards of Authority in the Workplace: Do Gender and Age Matter? Sociological Perspectives, 2013; 56 (1): 75-96 DOI: 10.1525/sop.2012.56.1.75
Seymour, Nicole. (2001), Women Entrepreneurs in the Developing World. CELCEE Digest, Center for Entrepreneurial Research Clearinghouse, 3042 Moore Hall, UCLA, Los Angeles
Silverman.D (2000) doing qualitive research: apractical hand book. Sage
Stamarski, Cailin S. SonHing, LeanneS. (2015) Gender inequalities in the workplace: the effects of organizational structures, processes, practices, and decision makers' sexism. Frontiers in Psychology . published: 16 September 2015 doi: 10.3389/fpsyg.2015.01400
Unnur D. Einarsdottir, Thora H. Christiansen, and Erla S. Kristjansdottir (2018), It’s a Man Who Runs the Show”: How Women Middle-Managers Experience Their Professional Position, Opportunities, and Barriers: University of Iceland, January-March 2018: 1– 13
Warner, M, A, and P.A, Hausdorf (2009), The positive interaction of work and family roles, journal of Managerial psycology, (4) 24,
Wirth, l. (2002), breaking through the glass ceiling: women in management. Geneva: ILO.
Yorulmaz O (2016). Relationship between Happiness and Gender Inequality Index: Canonical Commonality Analysis. Research in World Economy. 7 (1): 11-20.
 
سایت سازمان سنجش کشور
سایت مرکز آمار ایران
European Commission, Gender balance on company boards, October 2020, (https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/ATAG/2020/652093/EPRS_ATA(2020)652093_EN.pdf)
World Employment and Social Outlook: Trends for Women 2017: (https://www.ilo.org/infostories/en-GB/Stories/Employment/barriers-women#global-gap/labour-force)