توضیح نظری خاص‌بودگی: آرمان گریزپای علوم اجتماعی

نوع مقاله : علمی وپزوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

مقاله‌ی کنونی نشان ‌می‌دهد که کم‌توانی علوم اجتماعی در توضیح خاص‌بودگی واقعیت تجربی سبب رویارویی دو رویکرد عام‌گرایی و بومی‌سازی در علوم اجتماعی ایران می‌شود، که هیچ‌یک قادر به توضیح خاص‌بودگی فردی واقعیت انضمامی نیستند. سپس با مروری بر نظریات اصحاب مکتب تاریخی خواهیم‌ دید که به‌رغم تلاش برای توضیح خاص‌بودگی تاریخی، اصحاب این مکتب هرگز نتوانستند آن را به‌لحاظ نظری صورت‌بندی کنند. گرچه کارهای پژوهشی بسیاری می‌توان یافت که در توضیح «فردیت ساختاریِ» پدیده‌های اجتماعی کامیاب بوده‌اند، اما توضیح نظری چنین کاری قرین توفیق نبوده ‌است. در ادامه نشان‌ خواهیم ‌داد که دلیل اصلی ناکامی اصحاب مکتب تاریخی در چنین کاری، «التزام هستی‌شناختی» معین آن‌ها بوده ‌است. این هستی‌شناسی که مبتنی بر فهمی نیوتنی- اقلیدوسی از جهان است که در فلسفه‌ی کانت صورت‌بندی شده، پیوسته فرد تاریخی را در پرتو این‌همانی و وحدت تعریف‌ می‌کند. در نتیجه‌ی چنین فهمی از هستی، نقطه‌ی عزیمت تحلیلی همواره متضمن تقدم تصور است. در بخش نتیجه‌گیری خواهیم‌ دید که برای درگذشتن از این هستی‌شناسی، علوم اجتماعی باید از چارچوب‌های تبیینی فلسفه‌های درون‌ماندگار، یا همان «فلسفه‌های پساقاره‌ای» و فیزیک و ریاضی جدید بهره ‌ببرد. در این دو منبع می‌توان فهمی از هستی یافت که کاملاً با هستی‌شناسی متعارف تفاوت دارد. در این هستی‌شناسی فرد دیگر متضمن هم‌گونی، وحدت، هم‌زمانی و تداوم نیست. ازاین‌‌روی، توضیح فرد نیز مستلزم تقدم تصور (در مقام عامل وحدت‌بخش) نمی‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Theoretical Explanation of Specificity: the Escaping Ideal of Social Science

نویسندگان [English]

  • Mohammad Taghi Karami Ghahi 1
  • Amir Khorasani 2
چکیده [English]

Explaining the historical individual in its historicity and specificity has been the proclaimed goal of social science. The founding fathers of historical school strove hardly to explain the theoretical conditions of fulfilling this goal. However, they failed to properly preventing universalism from becoming dominant on social science. The present article seeks to show how the theorists of historical school address this issue and why they fail. In this way, two main factors which prevent an explanation from being immanent, namely the priority of presentation and mundane ontology, have been explored. In the final step by invoking to "post-continental philosophy" we try to find a new social ontology which may pave the way for theoretical explanation of historical specificity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Specificity in Social Science
  • historicity
  • Universalism
  • Post-continental Philosophy

مراجع

  1. کتاب‌نامه‌ی فارسی

    1. آدورنو، تئودور و هورکهایمر، ماکس. (1384). دیالکتیک روشنگری: قطعاتِ فلسفی. ترجمه‌یِ مراد فرهادپور و امید مهرگان. تهران: نشر مرکز.
    2. اکس، گای. (1386). مقدمه در مقالاتی درباره‌ی تفسیر در علوم اجتماعی. ترجمه‌ی شهناز مسمی‌پرست. تهران: شرکت سهامی انتشار. صص 11-128.
    3. بدیو، آلن. (1386). پل قدیس و منطق حقیقت: بنیاد کل‌گرایی. ترجمه‌ی مراد فرهادپور و صالح نجفی. تهران: نشر ماهی.
    4. بروجردی، مهرزاد. (1384). روشنفکران ایرانی و غرب. ترجمه‌یِ جمشید شیرازی. تهران: نشر فرزان.
    5. توفیق، ابراهیم. (1390). «جامعه‌ی دوران گذار و گفتمان پسااستعماری: تأملی در بحران علوم اجتماعی در ایران». مجله‌ی جامعه‌شناسی ایران. دوره‌ی دوازدهم. شماره‌ی 1 و2: 39-3.    
    6. طباطبایی، سیدجواد. (1373). زوالِ اندیشه‌یِ سیاسی در ایران. تهران: انتشاراتِ کویر.
    7. فرهادپور، مراد. (1383). «آلن بدیو و رخداد حقیقت سخن».  برگرفته از

     http://www.bashgah.net/fa/content/show/709  (دسترسی6/2/1392).

    1. فریزبی، دیوید و سه‌یر، درک. (1374). جامعه. ترجمه‌ی احمد تدین و شهین احمدی. تهران: نشر آران.
    2. کاتوزیان، محمدعلی همایون. (1390). ایران، جامعه‌ی کوتاه‌مدت و سه مقاله‌ی دیگر. ترجمه‌ی عبدالله کوثری. تهران. نشر نی.

    10. گیدنز، آنتونی. (1387). دورکم. ترجمه‌ی یوسف اباذری. تهران: انتشارات خوارزمی.

    11. نگری، آنتونیو و هارت، مایکل. (1384). امپراتوری: تبارشناسی جهانی ‌شدن. ترجمه‌یِ رضا نجف‌زاده. تهران: نشر قصیده‌سرا.

    12. وبر، ماکس. (1382). روش‌شناسی علوم اجتماعی. ترجمه‌ی حسن چاوشیان. تهران:  نشر مرکز.

    کتاب‌نامه‌ی لاتین

    1. Althusser, L. (2006). Philosophy of the Encounter: Later Writings, 1978-1987 (O. Corpet & F. Matheron, Eds and G.M Goshgarian, Trans). London and New York: Verso.
    2. Barker, M. (1980). “Kant as a problem for Weber”. British Journal of Sociology. 31(2): 224-245.
    3. Byrne, D. (1998). Complexity Theory and the Social Sciences: An Introduction. London and New York: Routledge.
    4. Chateaubriand, O. (2003). “Quine and Ontology”. Principia. 7(1-2): 41-74.
    5. De Landa, M. (2006). A New Philosophy of Society: Assemblage Theory and Social Complexity. London: Continuum.
    6. Deleuze, G. (1994). Difference and Repetition (P. Patton, Trans.). New York: Columbia UP. (Original work published 1968). {DR}
    7. Feltham, O. (2006). Translator's Preface.  Badiou, A. Being and Event (O. Feltham, Trans) (pp. xvii-xxxi). London: Continuum.
    8. Giroux, H., Shumway, D., Smith, P., & Sosnoski, J. (1984). “The Need for Cultural Studies: Resisting Intellectuals and Oppositional Public Spheres”. Dalhousie Review. 64: 472-86.
    9. Godlove, T. (1989). Religion, Interpretation, and Diversity of Belief: The Framework Model from Kant to Durkheim to Davidson. Cambridge: Cambridge UP.

    10. Hodgson, G. M. (2001). How Economics Forgot History: The Problem of Historical specificity in Social Science. London and New York: Routledge.

    11. Jones, S. S. (2001). Durkheim Reconsidered. Cambridge: Polity Press.

    12. Kellner, D. (1988). “Postmodernism as Social Theory: Some Problems and Challenges”. Theory, Culture & Society. 5: 240-269.

    13. Mullarkey, J. (2006). Post-Continental Philosophy: An Outline. London and New York: Continuum.

    14. Rickert, H. (1986). The Limits of Concept Formation in Natural Science: A Logical Introduction to the Historical Sciences (G. Oakes, Eds.). Cambridge: Cambridge UP. (Original work published 1929).

    15. Said, E. (1982). “Travelling Theories”. The World, the Text, and the Critic (pp. 226-4). Cambridge, MA: Harvard UP.

    16. Sawyer, K. R (2002). “Durkheim's Dilemma: Toward a Sociology of Emergence”. Sociological Theory (American Sociological Association). 20 (2): 227-247.

    17. Schwartz, B. (1981). Vertical Classification: A Study in Structuralism and the Sociology of Knowledge. Chicago and London: University Of Chicago Press.

    18. Simmel, G. (1972). Georg Simmel on Individuality and Social Forms (D. N Levine Eds.). Chicago: University Of Chicago Press.

    19. Staiti, A. (2013). “Heinrich Rickert”. The Stanford Encyclopedia of Philosophy, (E.N Zalta Eds.). Retrieved from http://plato.stanford.edu/archives/fall2013/entries/heinrich-rickert/

    20. Williams, M. (1999). Science and Social Science: An Introduction. London & New York: Routledge.

    21. Zuidervaart, L. (2011). “Theodor W. Adorno”. The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2011 Edition). (E. N Zalta Eds.). Retrieved from

    http://plato.stanford.edu/archives/win2011/entries/adorno/.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار